រំឭកដល់ហេតុការណ៍ដែលបានកើតឡើងកាលពីអំឡុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១១ លោក មិញ នី បាននិយាយថា លោកបានពើបប្រទះក្នុងជម្លោះវាយប្រតាយប្រតប់មួយជាមួយកម្លាំងនគរបាលស្រុកសណ្ដាន់ ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ នៅពេលដែលប៉ូលិសបានព្យាយាមប៉ុនប៉ងវាយខ្នោះដៃ និងចាប់ខ្លួនអតីតសកម្មជនការពារបរិស្ថាន លោក ឈុត វុទ្ធី។
លោក មិញ នី បានរៀបរាប់ពីហេតុការណ៍នាគ្រានោះថា៖«ពេលនោះ ក៏ប្រជាពលរដ្ឋច្រើន ដើម្បីប្រទ្រូសប្រទ្រាស់ ដណ្ដើមទាញលោក ឈុត វុទ្ធី ដើម្បីឱ្យផុតពីការរងគ្រោះដែលត្រូវគេចាប់ខ្លួន។ ប្រទូសរ៉ាយគ្នាហើយ ប៉ូលិសក៏គេដកថយចេញទៅ ពួកក្រុមយើងជាសហគមន៍ក៏យើងដើរអមដំណើរគាត់ អមគាត់ទៅ ការពារគាត់ទៅ ឱ្យមកឡើងឡានរហូតដល់ទីរួមស្រុក[សណ្ដាន់] រួចផុតពីគេចាប់»។
មានកំណើតជាជនជាតិដើមភាគតិចគួយ លោក នី ដែលមានវ័យ៥២ឆ្នាំបាននិយាយថា ការដើរល្បាតព្រៃកាលពីពេលនោះ គឺជាសកម្មភាពល្បាតព្រៃជាក្រុម ដែលក្រុមបណ្ដាញសហគមន៍តែងបានធ្វើ ដើម្បីប្រឆាំងនិងបង្ក្រាបក្រុមអ្នករកស៊ីឈើខុសច្បាប់។
តាមរយៈសកម្មភាពឆ្មក់ល្បាតដែលច្រើនធ្វើឡើងនៅក្នុងព្រៃស្រោង ក្រុមបណ្ដាញសហគមន៍ តែងរឹបអូសបានជាបន្តបន្ទាប់នូវរណារអារឈើ និងគំនរដុំឈើ ដែលអ្នកកាប់ឈើខុសច្បាប់បានបន្សល់មុននឹងរត់គេចខ្លួន។ បណ្តាញនោះនៅតែបន្តជាឆ្អឹងទទឹងករបស់ពួកឈ្មួញឈើដែលកើបប្រាក់ចំណូលសន្ធឹកសន្ធាប់ពីអាជីវកម្មឈើដ៏គគ្រឹកគគ្រេង។
យ៉ាងណាក្ដីកាលពីចុងខែកញ្ញាកន្លងទៅ បណ្ដាញសហគមន៍មួយនេះត្រូវបានគេជ្រើសរើសក្នុងចំណោមបណ្ដាញសហគមន៍កំពូលទាំង២១នៅលើពិភពលោក ដើម្បីទទួលពានរង្វាន់ EQUATOR PRIZE ដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ (UNDP) ចំពោះការងារអភិរក្សបរិស្ថាន។
នៅលើគេហទំព័រផ្លូវការរបស់ពានរង្វាន់នេះ អ្នករៀបចំកម្មវិធីបាននិយាយថា វាមានន័យស្មើនឹងការទទួលស្គាល់បណ្ដាសមិទ្ធិផលឆ្នើមៗ ក្នុងការធ្វើឱ្យដំណោះស្រាយនៃការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាពឈានទៅមុខ និងផ្ដល់ផ្លែផ្កាដល់មនុស្សជាតិ ធម្មជាតិ និងក៏ដូចជាសហគមន៍ដែលជំនាញខាងកែប្រែធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនៃស្ថានភាពងាយរងគ្រោះរបស់ខ្លួន។
បេសកកម្មចម្បងរបស់បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ ផ្ដោតលើការល្បាតព្រៃ ក្រោមរូបភាពជាសកម្មភាពសហគមន៍ប្រឆាំងនឹងអ្នកកាប់ឈើ ដែលប្រឈមនឹងការរំខានរុកគួនពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនដីសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចដែលជានិច្ចកាលតែងឈូសឆាយដីព្រៃដើម្បីដាំដំណាំកសិឧស្សាហកម្ម។
មានប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាង៣៥ម៉ឺននាក់ដែលរស់នៅជុំវិញតំបន់ព្រៃឡង់ ដែលមួយភាគធំនៃពួកគេជាជនជាតិដើមភាគតិចកួយ។ ចាប់តាំងពីពេលដែលរដ្ឋាភិបាលបានចាប់ផ្ដើមផ្ដល់ដីសម្បទានតំបន់ព្រៃគុហ៍ នៅចុងទសវត្សរ៍ទី៩០មក ព្រៃនិងដើមឈើធំៗបានរលាយបាត់រូបរាងជាបន្តបន្ទាប់ និងបានបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ជីវភាពរស់នៅជាប្រពៃណីរបស់ប្រជាជនក្នុងតំបន់នោះដែលរស់នៅអាស្រ័យអនុផលព្រៃឈើ។
បន្ថែមពីនេះ លោក សុខ ហេង ក៏បាននិយាយដែរថា ការចងក្រងគ្នាជាបណ្ដាញសហគមន៍ មិនមែនជារឿងថ្មីទេសម្រាប់បណ្ដាប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមនៅក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់។
លោក សុខ ហេង បាននិយាយដូច្នេះថា៖ «តាមពិតទៅ បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ហ្នឹង បើយើងវិភាគទៅលើទំនាក់ទំនងបែបធម្មជាតិ យើងឃើញថាគាត់មានការផ្សារភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងគ្នាតាំងពីបរមបុរាណយូរឆ្នាំមកហើយ»។
ជាមួយនឹងជំនួយពីសំណាក់ក្រុមតស៊ូមតិ និងបណ្ដាអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ ត្រូវបានប្រកាសបង្កើតជាផ្លូវការក្នុងឆ្នាំ២០០៧។ យ៉ាងណាក្ដី មានអង្គការពីរ គឺអង្គការការពារធនធានធម្មជាតិរបស់សពលោក ឈុត វុទ្ធី ក៏ដូចជាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ដែលបានធ្វើការយ៉ាងជិតដិតនឹងបណ្ដាញសហគមន៍មួយនេះ។
ផ្ទុយទៅវិញ មិនមែនរាល់សកម្មភាពរបស់បណ្ដាញសហគមន៍មួយនេះ សុទ្ធតែត្រូវបានស្វាគមន៍រាក់ទាក់ដោយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននោះទេ។ លើសពីនេះ លោក សុខ ហេង ថែមទាំងបានធ្វើការលើកឡើងទៀតថា «បុគ្គលមួយចំនួន» នៅក្នុងចំណោមអាជ្ញាធរ អាចនឹងនៅពីក្រោយ ឃុបឃឹតជាមួយឈ្មួញឈើទាំងនោះទៀតផង។
«ពេលដែលយើងចុះល្បាតយើងឃាត់បានឈើ និងវត្ថុតាង បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់យើងតែងបានទាក់ទងទៅអាជ្ញាធរ ទៅមន្ត្រីជំនាញរដ្ឋបាលព្រៃឈើមូលដ្ឋាន តែពួកគាត់មិនសូវផ្ដល់កិច្ចសហការទេ គឺមានតិចតួចបំផុត លុះត្រាតែមានអន្តរាគមន៍ពីថ្នាក់លើទៅ»។
ទាំងលោក សៅ សុភាព អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន និងលោក ឆេង គីមស៊ុន ប្រធានរដ្ឋបាលព្រៃឈើ បានបដិសេធមិនធ្វើការអត្ថាធិប្បាយអ្វីទេទៅលើ បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ និងការឈ្នះពានរង្វាន់នេះ ដោយបង្វែរសំណួរទៅកាន់ក្រសួងរុក្ខាប្រមាញ់។ លោក អ៊ាង សុផល្លែត អ្នកនាំពាក្យ ក្រសួងរុក្ខាប្រមាញ់ មិនអាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺបានទេ។
លោក អ៊ុត សំអន អភិបាលខេត្តកំពង់ធំ ដែលជាខេត្តមានផ្ទៃដីគ្របដណ្ដប់លើតំបន់ព្រៃឡង់ ដ៏ធំល្វឹងល្វើយ ក៏បានពោលសរសើរផងដែរ ពីស្មារតី និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង របស់បណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ ដែលលោកបានចាត់ទុកជាការចូលរួមចំណែកក្នុង «បេសកកម្មរួម» ដើម្បីរក្សាការពារព្រៃឈើ។
ព្រមពេលជាមួយគ្នានេះផងដែរ លោកអភិបាលខេត្តរូបនេះ បាននិយាយថាកន្លងមកមិនមែនគ្រប់ពេលនោះទេ ដែលបណ្ដាញសហគមន៍មួយនេះតែងបានជូនដំណឹង ឬសុំការអនុញ្ញាតសហការពីសំណាក់អាជ្ញាធរ អំឡុងពេលដែលពួកគេធ្វើសកម្មភាពល្បាតព្រៃ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើម្ដងៗ។
«កន្លងមកហ្នឹង ដោយសារតែមានកង្វះនៃការសហការគ្នា តួយ៉ាងដូចជា គាត់ធ្វើសកម្មភាពប្រមូលផ្ដុំមហាជនម្ដងបួនខេត្តអីចឹង គាត់មិនបានសហការជាមួយនឹងអាជ្ញាធរ នាំឱ្យយើងអត់ដឹងពីឆន្ទៈគាត់ពិតប្រាកដ។ អីចឹងយើង[សង្ស័យ]ក្រែងលោថា វាមិនមានគោលដៅព្រៃឈើ តែមានគោលដៅអ្វីផ្សេង រឿងនយោបាយអ្វីផ្សេង ដែលយើងមិនបានទទួលកិច្ចសហការគ្នាឱ្យបានដិតដល់»។
លោក អ៊ូ វីរៈ ដែលកន្លងមក ធ្លាប់បានចំណាយពេល ចូលរួមល្បាតព្រៃឡង់ជាមួយនឹងសមាជិកបណ្ដាញសហគមន៍ កាលពីលោកធ្វើជាប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បាននិយាយថា សហគមន៍មូលដ្ឋាន បានបង្ហាញពីការតាំងចិត្ត និងឆន្ទៈដ៏គួរឱ្យកោតសរសើររបស់ពួកគេ ដើម្បីរក្សាការពារបរិស្ថាន និងជីវភាពរស់នៅជាប្រពៃណីរបស់ពួកគេ។
ជាពិសេស លោក វីរៈ បានបន្ថែមទៀតថា អ្វីដែលគួរឱ្យកោតសរសើរជាងនេះទៅទៀតនោះ គឺឆន្ទៈរបស់បណ្ដាញសហគមន៍ប្រឆាំងនឹងក្រុមអ្នកកាប់ឈើដែលនិយមប្រើហិង្សា។
«គឺថាពួកគាត់សក្តិសម នឹងទទួលពានរង្វាន់នេះតែម្ដង។ ខ្ញុំឃើញដោយផ្ទាល់ភ្នែករបស់ខ្ញុំ គឺពួកគាត់ធ្វើការចេញពីបេះដូងតែម្ដង»។
ជាដំណើរវិវត្តន៍ថ្មីចុងក្រោយបំផុត ក្រុមបណ្ដាញសហគមន៍បាននឹងកំពុងធ្វើការវិវត្តន៍ និងព្យាយាមអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពឱ្យកាន់តែទំនើប ដើម្បីថតផ្ដិតយកទិដ្ឋភាពនៃសកម្មភាពកាប់ឈើខុសច្បាប់ក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់។
ទាំងលោក មិញ នី និងលោក សំ សៀន សុទ្ធតែបានបញ្ជាក់ថា ពួកគាត់បានទទួលដំណឹងពីការឈ្នះរង្វាន់នេះ ពីបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក តាមរយៈទូរស័ព្ទស្មាតហ្វូនរបស់ពួកគាត់។
លោកស្រី Ida Theilade អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃសាកលវិទ្យាល័យ Copenhagen ដែលបានធ្វើការឧទ្ទេសនាមបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ឱ្យចូលរួមក្នុងការប្រកួតប្រជែងពានរង្វាន់ខាងលើ បានប្រាប់ VOA តាមរយៈសារអេឡិកត្រូនិកថា ការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ប្រកបដោយបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់កំពុងតែធ្វើឱ្យបណ្ដាញសហគមន៍បង្កើនសមត្ថភាព ការពារភាពងាយរងគ្រោះរបស់ពួកគេ។
«ដើម្បីជាផ្នែកនៃការការពារធនធានធម្មជាតិ និងជីវចម្រុះ ក្រុមសមាជិកនៃបណ្ដាញសហគមន៍[ព្រៃឡង់] បានប្រើបច្ចេកវិទ្យាសារគមនាគមន៍បែបថ្មីដើម្បីថតផ្ដិតយកទិដ្ឋភាពនៃឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើនានា»។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា ដៃគូជាតិ និងអន្តរជាតិនានាបាននិងកំពុងធ្វើការជាមួយសហគមន៍ដើម្បីអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យាទំនើបទាំងនេះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ការឈ្នះពានរង្វាន់លើកនេះ អាចប្រែជាគ្មានន័យបើសិនជាការបំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឡង់នៅតែបន្ត។ លោក សុខ ហេង បានឱ្យដឹងថា ភាគច្រើននៃឈើប្រណីតនៅក្នុងព្រៃឡង់ត្រូវបានកាប់រានអស់គ្មានសល់រួចជាស្រេចដោយក្រុមឧក្រិដ្ឋជន ហើយជាអ្វីដែលហួសពីដែនសមត្ថភាពដែលបណ្ដាញសហគមន៍អាចបញ្ឈប់បានអស់។
«បើនៅតែបន្តរបៀបហ្នឹង មិនយូរមិនឆាប់ ព្រៃឡង់នឹងសឹករលាយបាត់រូបមិនខាន»។
សកម្មជនព្រៃឈើ លោក មិញ នី ដែលជាមេគ្រួសារមានកូនចំនួន៧នាក់លោកបាននិយាយថាផ្នែកតំបន់ព្រៃឈើខ្លះដែលក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចកួយគោរពជាទីសក្ការៈបានរលាយបាត់រូបទៅហើយ។
លោក នី បាននិយាយថា៖ «ប៉ះដែរ ពីដើមយើងធ្លាប់មានឈើធំៗ ជំនឿថាមានអ្នកតាអ្នកដូន ដល់ពេលតែកាប់ប៉ះអស់ទៅ វាបាត់ជំនឿបាត់អីរបស់យើងអស់ទៅ»។
នៅដើមខែធ្នូឆ្នាំ២០១៥ខាងមុខនេះ តំណាងបណ្ដាញសហគមន៍ព្រៃឡង់នឹងអញ្ជើញទៅចូលរួមទទួលរង្វាន់ Equator Prize នៅឯទីក្រុងប៉ារីស ក្នុងអំឡុងពេលសន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅទីនោះ៕
