ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា រុស្ស៊ីកំពុងបង្កើនការលក់អាវុធទៅឲ្យយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា និងកំពុងគាំទ្រយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួនមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារលោកឧត្តមសេនីយ៍ Min Aung Hlaing ដែលនេះជាសម្ព័ន្ធភាពមួយដែលពួកគេយល់ថា នឹងពង្រីកមហិច្ឆតានយោបាយការបរទេសរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងមូស្គូ នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍តាមរយៈការលក់សព្វាវុធនៅពេលអនាគត។
ស្របពេលដូចគ្នានេះដែរមេដឹកនាំក្រុមឧទ្ទាមកុលសម្ព័ន្ធយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ១០ បានប្រកាសការគាំទ្ររបស់ពួកគេចំពោះចលនាប្រឆាំងនឹងការធ្វើរដ្ឋប្រហារមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោក Anthony Davis អ្នកវិភាគផ្នែកសន្តិសុខនៅក្រុមហ៊ុនសិក្សាផ្នែកយោធា Jane's Group ក្នុងក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងមូស្គូ «ច្បាស់ណាស់» ចង់ពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាដែលត្រូវបានគេស្គាល់តាមឈ្មោះថាស្ថាប័ន Tatmadaw តាមរយៈការលក់សព្វាវុធ ដោយការលក់ជាចម្បងគឺទៅឱ្យកងកម្លាំងទ័ពអាកាស ហើយបន្តលក់សព្វាវុធលក្ខណៈបន្ទាប់បន្សំទៅឱ្យកងយោធាជើងគោករបស់ប្រទេសនេះ។ ម៉្យាងទៀតរុស្ស៊ីមានបំណង់ចង់ពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ហៅកាត់ថា អាស៊ានដែលជាសហភាពសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់នេះ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «រុស្ស៊ីបានបង្កើតជាគោលជំហររឹងមាំមួយមិនត្រឹមតែនៅមីយ៉ាន់ម៉ានោះទេ ប៉ុន្តែតាមរយៈប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាថែមទាំងនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាទូទៅផងដែរ» ដោយបន្ថែមថា លោកមិនមានការភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេ ដែលរុស្ស៊ីនិងចិនគាំទ្រនូវកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ដែលត្រូវស្នើឡើងមួយស្តីពីវិបត្តិនៅមីយ៉ាន់ម៉ានោះ។
លោក Davis បានថ្លែងថា៖ «អាស៊ានគឺជាស្ថាប័នមួយ ដែលពួកគេ [រុស្ស៊ី និងចិន] ចង់មានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយ និងចង់បញ្ចេញឥទ្ធិពលមកលើក្នុងបែបផែនមួយដែលអំណោយផលសម្រាប់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនគិតថា ពួកគេនឹងស្រមើស្រមៃរំពឹងជ្រុលហួសពីអ្វីដែលអាស៊ានអាចសម្រេចបាននោះទេ គឺដូច [ការរំពឹងមានកម្រិត] របស់បណ្តារដ្ឋមួយចំនួននៅបស្ចិមលោក។
សមាគមអាស៊ានបានរងការរិះគន់ជាយូរយារមកហើយពីកង្វះខាតធ្វើចំណាត់ការនៅពេលមានវិបត្តិណាមួយ ដោយមេដឹកនាំនៃបណ្តាប្រទេសសមាជិកតែងតែលើកឡើងពីគោលការណ៍របស់សមាគមនេះនៅក្នុងការមិនលូកដៃចូលទៅក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសសមាជិក។
ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា បណ្តាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទាំង ១០ ដែលភាគច្រើនជារដ្ឋឯកបក្ស និងរដ្ឋាភិបាលគាំទ្រដោយយោធា គួរត្រូវរងការរិះគន់ចំពោះកង្វះខាតការប្រកាន់យកគោលជំហរខាងក្រមសីលធម៌បន្ទាប់ពីមានការធ្វើរដ្ឋប្រហារ។
លោក Bradley Murg អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនិងសន្តិភាព បាននិយាយថា៖ «នេះគឺជាតេស្តដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់អាស៊ានថា តើប្លុកនេះអាចដោះស្រាយវិបត្តិដ៏សំខាន់មួយដែលកើតនៅក្នុងដែនតំបន់ខ្លួនដែរឬទេ។ប្រទេសចិនពិតជាចង់បានសិ្ថរភាពក្នុងកម្រិតមួយនៅក្នុងប្លុកនេះ»។
លោកបានបន្តថា៖ «ប៉ុន្តែរុស្ស៊ីនៅតែបន្តគាំទ្រនៅពេលណាដែលរបបផ្តាច់ការណាមួយបានលេចឡើង» ដោយលោកបន្ថែមថា បណ្តាញផ្សព្វផ្សាយរបស់រុស្ស៊ីបានបង្ហាញពីការគាំទ្ររបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងមូស្គូមកលើលោក Hliang ថាជាសកម្មភាពការពារលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅមីយ៉ាន់ម៉ា។
ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្ហូរឈាមនៅមីយ៉ាន់ម៉ា លោកបានថ្លែងថា៖ «អាស៊ានកំពុងតែជាប់នៅក្នុងវិបត្តិដូចគ្នាដែលខ្លួនជារឿយៗមិនអាចដោះស្រាយបានបើសិនមិនមានការព្រមព្រៀង ហើយអាស៊ាននឹងមិនឈានទៅរកការព្រមព្រៀងនោះទេ។ ខ្ញុំមិនមានសុទិដ្ឋិនិយមខ្លាំងនោះទេ»។
លោក Murg បាននិយាយថា រុស្ស៊ីកំពុងជំរុញទៅមុខនូវការលក់សព្វាវុធថ្មីទៀត ដែលនេះត្រូវបានសង្កត់ធ្ងន់ដោយវត្តមានរបស់អនុរដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិរុស្ស៊ីលោក Alexander Formin អំឡុងពេលទិវាព្យុហយាត្រាកងប្រដាប់អាវុធនៅក្រុងណៃពិដោ កាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែមីនា បន្ទាប់ពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិរុស្ស៊ីលោក Sergei Shoigu នៅមួយសប្តាហ៍មុនការធ្វើរដ្ឋប្រហារ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ការនាំយកបុគ្គលម្នាក់នៅកម្រិតថ្នាក់អនុរដ្ឋមន្រ្តីពិតជាបង្ហាញពីវត្តមានរបស់រុស្ស៊ី ហើយរុស្ស៊ីនឹងបន្តគាំទ្ររបបដឹកនាំនៅមីយ៉ាន់ម៉ា»។
នៅយប់ថ្ងៃទិវាព្យុហយាត្រានោះ យោធា Tatmadaw បានធ្វើការវាយប្រហារតាមអាកាសប្រឆាំងនឹងក្រុមឧទ្ទាមការ៉េន (Karen) ដោយបង្ខំឲ្យជនស៊ីវិលជាង ១២.០០០ នាក់ ភៀសខ្លួនចូលទៅក្នុងព្រៃតាមបណ្តោយព្រំដែនជាមួយប្រទេសថៃ ដែលការវាយប្រហារនេះបានធ្វើឲ្យមានការខឹងសម្បារពីសំណាក់មេដឹកនាំក្រុមឧទ្ទាមកុលសម្ព័ន្ធចំនួនប្រហែល ២០ នៅមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ Yawd Serk មេដឹកនាំក្រុមឧទ្ទាមមួយក្រោមឈ្មោះថា ក្រុមប្រឹក្សាសង្រ្គោះរដ្ឋ Shan បានថ្កោលទោសការវាយប្រហារនោះ បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតរវាងមេដឹកនាំក្រុមឧទ្ទាមចំនួន ១០ ដោយជំរុញជារណសិរ្សរួមមួយប្រឆាំងនឹងយោធា Tatmadaw។ លោកបានថ្លែងប្រាប់ទៅក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានថា មេដឹកនាំយោធាត្រូវតែទទួលខុសត្រូវចំពោះការវាយប្រហារនោះ។
លោកបានថ្លែងប្រាប់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Agence France-Presse បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំនោះថា៖ «ខ្ញុំសូមថ្លែងថា [ក្រុមទាំង ១០] គាំទ្រពេញទំហឹងអ្នកទាមទារឲ្យមានការបញ្ចប់របបផ្តាច់ការ»។
ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា លទ្ធភាពដែលអាវុធផលិតនៅរុស្ស៊ីត្រូវបានប្រើប្រឆាំងនឹងជនស៊ីវិលបានបង្កើនភាពតានតឹង និងអារម្មណ៍ប្រឆាំងនឹងរុស្ស៊ីនៅក្នុងចំណោមបាតុករ និងក្រុមឧទ្ទាម ដែលបានធ្វើបទឈប់បាញ់គ្នាជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលរបស់អ្នកស្រី Aung San Suu Kyi ដែលត្រូវបានទម្លាក់ចេញពីអំណាច។
លោក Anthony Davis អ្នកវិភាគផ្នែកសន្តិសុខនៅក្រុមហ៊ុនសិក្សាផ្នែកយោធា Jane's Groupបាននិយាយថា យន្តហោះចម្បាំងប្រភេទ Yak-130 ផលិតនៅរុស្ស៊ីធ្លាប់ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយយោធា Tatmadaw នៅក្នុងការវាយប្រហារនានាចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៩ មក ហើយអាចមានលទ្ធភាពដែលថា យន្តហោះចម្បាំងនោះត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីវាយប្រហារកុលសម្ព័ន្ធការ៉េន ដោយសារតែយន្តហោះប្រភេទនេះត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីធ្វើការវាយប្រហារនៅពេលយប់ និងអាចហោះបត់បែនបានយ៉ាងស្រួលនៅក្នុងរយៈកម្ពស់ទាប។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ពួកគេមានប្រវត្តិប្រតិបត្តិការប្រើយន្តហោះវាយប្រហារនេះ។ ហើយមានហេតុផលសមស្របដើម្បីធ្វើការវាយប្រហារបែបនេះសារជាថ្មី។ ហេតុការណ៍ដែលកើតឡើងនៅយប់ថ្ងៃទី២៧ និងថ្ងៃទី២៨ ខែមីនា បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា យន្តហោះទាំងនោះជាយន្តហោះចម្បាំងប្រភេទ Yak-130។
លោក Ross Milosevic អ្នកប្រឹក្សាផ្នែកគ្រប់គ្រងហានិភ័យបានធ្វើការចុះស្រាវជ្រាវផ្ទាល់នៅរដ្ឋ Kayin ដែលត្រូវបានស្គាល់ជារដ្ឋ Karen បាននិយាយថា សព្វាវុធវាយប្រហារតាមអាកាសនិងនៅលើដីផលិតដោយរុស្ស៊ីក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ប្រឆាំងនឹងជនស៊ីវិលផងដែរ។
នេះរួមមានឧទ្ធម្ភាគចក្រប្រយុទ្ធ និងយន្តហោះប្រភេទ MiG កាំភ្លើងធុនធ្ងន់បន្តុបលើរថយន្តធុនធំ និងអាវុធបាញ់គ្រាប់ប្រឆាំងនឹងរថក្រោះ ដែលត្រូវបានប្រើដើម្បីបំបែកបារ៉ាស់បិទផ្លូវដោយក្រុមប្រឆាំងនៅក្រុង Mandalay ដែលជាក្រុងធំជាងគេទីពីរនៅមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោក Miosevic បាននិយាយថា ការប្រើប្រាស់នូវសព្វាវុធផលិតពីរុស្ស៊ី និងចិនដោយយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានបង្កឲ្យមានការខឹងសម្បារនៅក្នុងស្រុកកាន់តែខ្លាំង និងនាំឲ្យមានការព្រមព្រៀងនៅក្នុងចំណោមក្រុមឧទ្ទាមដែលថា គេត្រូវសម្រេចកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីមួយជាចាំបាច់ជាមួយនឹងគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ (NDL) របស់អ្នកស្រី Suu Kyi ដើម្បីបង្កើតជារណសិរ្សមួយប្រឆាំងនឹងយោធា Tatmadaw។
នៅស្របពេលដូចគ្នានេះដែរ លោកបាននិយាយថា ភាពមិនជឿទុកចិត្តរវាងគ្នានៅក្នុងចំណោមក្រុមកុលសម្ព័ន្ធត្រូវតែដោះស្រាយ មុនពេលកិច្ចព្រមព្រៀងត្រូវបានសម្រេចឡើង ដោយអាចមានការគាំទ្រពីក្រោយពីបណ្តាប្រទេសបស្ចិមលោក និងអាចមានចលនាយោធារួមគ្នាមួយបង្កើតឡើងចេញពីក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធកុលសម្ព័ន្ធ។
លោក Miosevic បានថ្លែងថា៖ «បន្ទាប់មកគឺ ត្រូវមានការពិភាក្សាជាមួយគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីផ្តល់ជាការសន្យា និងសិទ្ធិរដ្ឋធម្មនុញ្ញអំពីឯករាជ្យភាព និងស្វ័យភាពសម្រាប់រដ្ឋកុលសម្ព័ន្ធនីមួយៗ។ ខ្ញុំគិតថា អ្នកនឹងឃើញថា ពួកគេអាចធ្វើការជាមួយគ្នាបាននិងរុញច្រានប្រឆាំងនឹងយោធា Tatmadaw និងក្រុមឧត្តមសេនីយ៍ទាំងនោះ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ណឹម សុភ័ក្រ្តបញ្ញា
