ការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងទាហានឥណ្ឌានិងចិនកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ដែលបានបណ្តាលឱ្យទាហានឥណ្ឌា២០នាក់ស្លាប់នោះ ជាការបះទង្គិចហិង្សាធ្ងន់ធ្ងរបំផុតរវាងចិននិងឥណ្ឌាក្នុងរយៈពេលជិត៥០ឆ្នាំ។ អ្នកវិភាគនិយាយថា ព្រឹត្តិការណ៍នេះនឹងជារបត់មួយដែលនឹងជំរុញឱ្យឥណ្ឌាត្រូវពិចារណាអំពីមធ្យោយនានាដែលខ្លួនមានដើម្បីឆ្លើយតបនឹងចិន រួមទាំងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងកាន់តែខ្លាំងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកនិងបណ្តាប្រទេសដែលប្រឆាំងនឹងចិន។
ជម្លោះព្រំដែនតានតឹងកាន់តែកើនឡើងរវាងឥណ្ឌា និងចិនអំពីដែនដីត្រួតស៊ីគ្នាដែលទាមទារដោយប្រទេសទាំងពីនៅតំបន់ទឹកកកលើជួរភ្នំហេមពាននឹងអាចជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងញូវដែលីកាន់តែស្រវ៉ាទៅពង្រឹងទំនាក់ទំនងរបស់របស់ខ្លួនជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសមួយចំនួនទៀតដូចជាជប៉ុន និងអូស្ត្រាលី ខណៈដែលទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសចិនកាន់តែដុនដាបទៅ។
គេមិនទាន់ដឹងថាតើស្ថានភាពតានតឹងចុងក្រោយនេះដែលបាននាំឱ្យមានការពង្រាយទ័ព និងសម្ភារៈយោធាយ៉ាងច្រើននៅតាមបណ្តោយព្រំដែនរួម ដោយមហាប្រទេសអាស៊ីដែលមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរទាំងពីរ នឹងកាន់តែតានតឹងទៀត ឬត្រូវបានដោះស្រាយបានតាមមធ្យោបាយការទូត។ ប៉ុន្តែបើតាមលោក Harsh Pant ប្រធានខាងផ្នែកការសិក្សានៅមូលនិធិស្រាវជ្រាវ Observer នៅទីក្រុងញូវដែលី ស្ថានភាពនេះនឹងនាំឱ្យមាន «ជម្រើសផ្នែកយុទ្ធសាស្ត្រ និងសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ប្រទេសឥណ្ឌាដែលនឹងមាននិន្នាការប្រឆាំងចិនដោយត្រង់ៗ»។
របៀបឆ្លើយតបរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីឥណ្ឌាលោក Narendra Modi ចំពោះវិបត្តិនេះក៏នឹងមានឥទ្ធិពលដល់ទិសដៅនៃទំនាក់ទំនងរបស់ឥណ្ឌាជាមួយបណ្តាប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួននៅអាស៊ីខាងត្បូង ដែលនៅទីនោះ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងកន្លងមកបានប្រឆាំងនឹងឥទ្ធិពលលើសលុបរបស់ឥណ្ឌាក្នុងតំបន់នេះ។ ការសម្រេចរបស់លោក Modi នឹងកំណត់ថា តើមេដឹកនាំជាតិនិយមមួយនេះនឹងអាចបំពេញគោលដៅរបស់លោកដើម្បីលើកតម្កើងមុខមាត់ឥណ្ឌាលើឆាកអន្តរជាតិ ឬទេ។
ភាពតានតឹងនៅតាមព្រំដែននេះបានចាប់ផ្តើមឡើងតាំងពីដើមខែឧសភាមក នៅពេលឥណ្ឌាបានចោទប្រកាន់ថាចិនបានទន្ទ្រានចូលដែនដីរបស់ខ្លួន ហើយភាពតានតឹងនេះបានកើនកម្តៅយ៉ាងខ្លាំងចាប់តាំងពីមានការផ្ទុះការប្រយុទ្ធគ្នាដោយផ្ទាល់ដៃមិនប្រើកាំភ្លើង កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា រវាងទាហានឥណ្ឌា និងចិននៅតំបន់ Ladakh ភាគខាងកើត ដែលបានសម្លាប់ទាហានឥណ្ឌា២០នាក់។
ប្រទេសទាំងពីរថាពួកគេចង់បន្ធូរបន្ថយស្ថានភាពតានតឹងនេះ ប៉ុន្តែក៏បានពង្រឹងនូវគោលជំហររៀងៗខ្លួនដែរ។
ប្រទេសចិនបានទាមទារតំបន់ជ្រលងភ្នំ Galwan ដែលរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងញូវដែលីថា មិនដែលធ្លាប់ជាផ្នែកនៃតំបន់មានជម្លោះនោះទេ។ ហើយតំបន់ជ្រលងភ្នំនេះគ្រាន់តែជាតំបន់មានជម្លោះតែមួយកន្លែងប៉ុណ្ណោះ។ ទាហានឥណ្ឌា និងចិនបាននិងកំពុងប្រឈមមុខដាក់គ្នានៅតំបន់កំពូលភ្នំហេមពាន្តពីកន្លែងទៀតនៅតាមបណ្តោយអ្វីដែលគេហៅថា ព្រំដែនកាន់កាប់ជាក់ស្តែង Line of Actual Control របស់ពួកគេប្រវែង៣.៤៨៨គីឡូម៉ែត្រ។ ទីក្រុងញូវដែលីចង់ឱ្យមានការស្តារស្ថានភាពកាន់កាប់ជាក់ស្តែងឡើងវិញ និងបានប្តេជ្ញាថានឹងការពារព្រំដែនរបស់ខ្លួនដោយប្រើប្រាស់កម្លាំងទ័ពបើចាំបាច់។
ខណៈដែលវិបត្តិនេះបន្ត មានការអំពាវនាវកាន់តែខ្លាំងឡើងឱ្យឥណ្ឌាពង្រឹងទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសលោកខាងលិច ដើម្បីបង្កើនលទ្ធភាពប្រឆាំងនឹងចិន។ កាសែត The Hindustan Times បានបោះពុម្ពនូវបទវិចារណកថាមួយដែលថាទីក្រុងញូវដែលីនឹងត្រូវពិចារណាគោលជំហរភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ខ្លួនទាំងស្រុងឡើងវិញ ដោយត្រូវ «ពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេដងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក» និងត្រូវ «ចូលរួមជាមួយប្រទេសណាដែលមានគោលដៅទប់ស្កាត់អំណាចរបស់ចិន»។
ក្នុងអំឡុងមួយទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ទោះបីឥណ្ឌាតែងបានខិតកាន់តែជិតទៅរករដ្ឋាភិបាលទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក្តី ក៏តែងមានសំឡេងនៃមជ្ឈដ្ឋានដែលចង់ឱ្យឥណ្ឌាប្រយ័ត្នប្រយែងកុំជិតស្និទ្ធជាមួយអាមេរិកពេក។ ក៏ប៉ុន្តែស្ថានភាពនេះទំនងនឹងផ្លាស់ប្តូរពេលនេះ។
លោក Harsh Pant ប្រធានខាងផ្នែកការសិក្សានៅមូលនិធិស្រាវជ្រាវ Observer នៅទីក្រុងញូវដែលីបញ្ជាក់បន្តថា៖ «មនុស្សជាច្រើននៅញូវដែលីចង់ឱ្យឥណ្ឌាដើរមួយជំហានម្តងៗ។ គំនិតពួកគេគឺថា កន្លងមកយើងអាចដោះស្រាយបញ្ហាប្រទេសចិននិងគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជម្លោះព្រំដែនបានល្អហើយ ហើយមិនចង់បង្កហេតុដែលនាំឱ្យរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងខឹងសម្បារហូតដល់បង្កើតបញ្ហាដល់ឥណ្ឌានោះទេ។ ប៉ុន្តែនៅពេលនេះ បញ្ហាបានកើតឡើងរួចទៅហើយ។ ស្ថានភាពនេះបើកផ្លូវខ្លះឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក Modi អាចបង្កើនសកម្មភាពពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសដែលមានចិត្តគំនិតដូចគ្នា ដោយមិនរារែកដូចពេលកន្លងមក»។
សញ្ញានៃការកែប្រែនយោបាយនេះបានលេចចេញជារូបរាងបណ្តើរៗហើយ។ កាលពីដើមខែមិថុនា ប្រទេសឥណ្ឌាបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសំខាន់មួយជាមួយប្រទេសអូស្ត្រាលី ដែលនឹងអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសទាំងពីរអាចប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានយោធារបស់គ្នាទៅវិញទៅមក។
អ្នកវិភាគនិយាយថា ប្រទេសឥណ្ឌាក៏ទំនងនឹងលែងរារែកក្នុងការចូលរួមសកម្មក្នុងក្រុមមួយដែលហៅថា ក្រុមសន្ទនាសន្តិសុខចតុភាគី ឬហៅកាត់ថា Quad ដែលជាក្រុមក្រៅផ្លូវការរវាងប្រទេសបួនគឺ ឥណ្ឌា សហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន និងអូស្ត្រាលី។ ក្រុមនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងវិញកាលពីឆ្នាំ២០១៧ នៅពេលមានការបារម្ភកាន់តែខ្លាំងពីឥទ្ធិពលប្រទេសចិននៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។
លោក Jayadeva Ranade អតីតមន្ត្រីសន្តិសុខជាន់ខ្ពស់នៅមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការវិភាគនិងយុទ្ធសាស្ត្រប្រទេសចិន ក្នុងទីក្រុងញូវដែលី ថ្លែងថា៖ «ឥណ្ឌាជាប្រទេសមួយដែលកន្លងមកជៀសវាងដើរទៅរកទិសដៅមួយឱ្យជាក់លាក់ គឺទិសដៅនេះអាស្រ័យលើកត្តាថាមានអ្នកណានឹងចេញមុខជួយយើងហើយផ្តល់ជំនួយអ្វីខ្លះ។ កត្តាទាំងនេះនឹងកំណត់ទិសដៅនយោបាយរបស់យើង»។
ការវិវត្តនៃស្ថានភាពតានតឹងនេះនៅក្នុងពេលខាងមុខ ក៏នឹងជះឥទ្ធិពលដល់ទំនាក់ទំនងរវាងឥណ្ឌាជាមួយប្រទេសតូចៗជិតខាងរបស់ខ្លួនដូចជានេប៉ាល់ និងស្រីលង្កា ដែលប្រទេសទាំងពីរនេះចិនបានផ្តល់ជំនួយជាច្រើនដើម្បីស្ថាបនាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាច្រើនដូចជាផ្លូវថ្នល់និងកំពង់ផែ។
លោក Happymon Jacob សាស្ត្រាចារ្យនៅសាលាសម្រាប់ការសិក្សាអន្តរជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យ Jawaharlal Nehru នៅទីក្រុងញូវដែលីថ្លែងថា៖ «ការប្រកួតប្រជែងផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយរវាងឥណ្ឌា និងចិននៅភូមិភាគអាស៊ីខាងត្បូង និងកាន់តែស្វិតស្វាញឡើង»។
លោកបានលើកឧទាហរណ៍ពីការណ៍ដែលប្រទេសនេប៉ាល់ទើបបានអនុម័តផែនទីថ្មីមួយដែលបង្ហាញនូវដែនដីដែលកន្លងមកទាមទារដោយឥណ្ឌាថាជារបស់នេប៉ាល់។ នេះបង្ហាញពីចំណុចតានតឹងដែលទើបលេចឡើងជាថ្មីរវាងនេប៉ាល់និងឥណ្ឌា ខណៈដែលប្រទេសនេប៉ាល់ដែលមានភូមិសាស្ត្រនៅត្បៀតរវាងមហាប្រទេសចិននិងឥណ្ឌា កាន់តែខិតជិតទៅរកទីក្រុងប៉េកាំង។ លោក Manoj Navarane មេបញ្ជាការកងទ័ពឥណ្ឌានិយាយថា បញ្ហាផែនទីនេះប្រហែលត្រូវបានលើកឡើងដោយអ្នកផ្សេងជំនួសឱ្យនេប៉ាល់ ដែលប្រសាសន៍របស់លោកនេះត្រូវបានគេបកស្រាយថាលោកបានសំដៅទៅប្រទេសចិន។
លោក Jayadeva Ranade ព្រមានថា៖ «ប្រសិនបើយើងឥណ្ឌា មិនឆ្លើយតបឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពចំពោះចិននោះទេ ប្រទេស [ជិតខាងគឺ] ប៉ាគីស្ថាន នេប៉ាល់ និងស្រីលង្កា នឹងមើលមកយើងខុសពីមុន ដោយពួកគេថាពួកគេមិនចាំបាច់ខ្វល់ពីយើងទេ ដរាបណាពួកគេមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិន។ ពួកគេនឹងវាយតម្លៃឡើងវិញអំពីប្រភេទទំនាក់ទំនងដែលពួកគេគួរមានជាមួយឥណ្ឌា»។
ក៏ប៉ុន្តែការប្រឈមនឹងចិនតាមមធ្យោបាយយោធានៅលើជួរភ្នំហេមពាន្តដ៏ខ្ពស់ស្រឡឹមនឹងមិនងាយស្រួលទេសម្រាប់ឥណ្ឌា។ ទោះបីឥណ្ឌាមានកម្លាំងទាហានច្រើនជាងគេបំផុតមួយក្នុងពិភពលោកក៏ដោយ ក៏ប្រទេសចិនត្រូវគេចាត់ទុកថាមានអំណាចយោធាលើសឥណ្ឌា។
ដូច្នេះខណៈ ដែលខ្លួនកំពុងរកមធ្យោបាយដាក់សម្ពាធលើចិន ឥណ្ឌាដែលមានទីផ្សារដ៏ធំនោះ ក៏កំពុងពិចារណាចំពោះមធ្យោបាយសេដ្ឋកិច្ចដែរ។
ឥណ្ឌាបានសង្ឃឹមជាយូរមកហើយថា ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែរីកចម្រើនរបស់ខ្លួនជាមួយចិន ដោយពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីបានកើនរហូតដល់ជាង៩០ពាន់លានដុល្លារនោះ នឹងជួយរក្សាតុល្យភាពជាមួយទំនាក់ទំនងដ៏ចម្រូងចម្រាសនៅតាមបណ្តោយព្រំដែន។ ប៉ុន្តែនៅពេលនេះក្តីសង្ឃឹមបានរលាយអស់ហើយ។
រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងញូវដែលីបានចាប់ផ្តើមមានការប្រុងប្រយ័ត្នជាងមុនចំពោះការវិនិយោគកាន់តែកើនឡើងរបស់ចិនរួចទៅហើយតាំងពីមុនមានការប៉ះទង្គិចហិង្សាតាមព្រំដែនម៉្លេះ។ កាលពីខែមេសា គឺក្នុងអំឡុងមានវិបត្តិនៃការរាតត្បាតជាសាកលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ឥណ្ឌាបានអនុម័តច្បាប់ដែលតម្រូវឱ្យរដ្ឋាភិបាលយល់ព្រមចំពោះរាល់ការវិនិយោគពីក្រុមហ៊ុនចិន។ និន្នាការនេះអាចកើនឡើងកាន់តែខ្លាំង។
លោក Harsh Pant ប្រធានខាងផ្នែកការសិក្សានៅមូលនិធិស្រាវជ្រាវ Observer នៅទីក្រុងញូវដែលីថ្លែងថា៖ «បរិយាកាសនៅពេលនេះមានការផ្លាស់ប្តូរ។ ជាឧទាហរណ៍ ឥណ្ឌាបានសម្រេចថានឹងឱ្យក្រុមហ៊ុន Huawei មកសាកល្បងបច្ចេកវិទ្យាទូរគមនាគមន៍ 5G របស់ខ្លួន ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ រឿងនេះប្រហែលអាចលុបចោល។ រឿងដែលត្រូវសម្រេចទាំងអស់នោះនឹងកាន់តែច្បាស់ក្រឡែតសម្រាប់ឥណ្ឌា»។
ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគបានព្រមានថា ជម្រើសខាងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ឥណ្ឌាប្រឆាំងនឹងចិនដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំខ្លាំងជាងខ្លួននោះ មានកម្រិត ហើយការដើរផ្លូវសេដ្ឋកិច្ចនេះអាចធ្វើឱ្យខូចខាតដល់ឥណ្ឌាច្រើនជាងចិន ជាពិសេសនៅក្នុងអំឡុងពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចឥណ្ឌាកំពុងកាន់តែធ្លាក់ចុះ។
ប៉ុន្តែខណៈពេលដែលខ្លួនកំពុងពិចារណាអំពីជម្រើសខាងយោធា សេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយដើម្បីឆ្លើយតបនឹងចិននៅក្នុងប៉ុន្មានសប្តាហ៍និងប៉ុន្មានខែខាងមុខ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងញូវដែលីអាចត្រូវបង្ខំចិត្តបោះបង់ចោលគោលនយោបាយ «ស្វ័យភាពខាងយុទ្ធសាស្ត្រ» ខណៈដែលឥណ្ឌារៀបចំខ្លួនមិនត្រឹមតែដើម្បីការពារព្រំដែនរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែដើម្បីប្រឆាំងវិញនឹងអ្វីដែលអ្នកអត្ថាធិប្បាយជាច្រើនបានហៅថាគំនិតនៃអំណាចត្រួតត្រារបស់ចិននៅអាស៊ី៕
ប្រែសម្រួលដោយ សឹង សុផាត
