«វប្បធម៌សន្ទនា»ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងគណបក្សសង្គ្រោះកំពុងតែលើកតម្កើងនេះកំពុងមានផលអវិជ្ជមានចំពោះដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដោយសារវាមានលក្ខណៈជាការព្យាយាមច្របាច់គណបក្សបញ្ជូលគ្នាតាមរយៈការឈប់ឲ្យមានការរិះគន់គណបក្សកាន់អំណាចជាដើម។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នកវិភាគ។
លោកអ៊ូ វីរៈ ប្រធាន និងជាស្ថាបនិកនៃវេទិការអនាគតបានបញ្ជាក់ក្នុងកម្មវិធីហេឡូវីអូអេថា៖ «នៅពេលដែលដូរមកការសន្ទនានេះហាក់ដូចជាផ្ទុយនឹងគំនិតប្រជាធិបតេយ្យវិញ។ នៅពេលថ្មីៗនេះលោក ហ៊ុន សែន គាត់គិតថាការសន្ទនានេះបានន័យថា មិនអាចរិះគន់បានទេ។ បើសិនមិនអាចរិះគន់បានទេ នោះបានន័យថាមិនមែនជាការសន្ទនាទេ តែគឺជាការព្យាយាមច្របាច់គណបក្សប្រឆាំងឱ្យទៅជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច។ បើសិនជាអញ្ចឹងមែនគឺយើងទៅជាឯកបក្សដូចជាប្រទេសចិន និងប្រទេសវៀតណាម ដែលជាគ្រោះថ្នាក់មួយដល់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសយើង»។
ដំណើរការនៃការអនុវត្តអ្វីដែលជាការសន្ទនាគ្នានេះបានកើតមានឡើងក្រោយពីមានការជាប់គាំងនយោបាយជិតមួយឆ្នាំ បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជាតិក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣។ ប៉ុន្តែដំណើរការនេះហាក់ដូចជាមិនទៅមុខបានល្អនៅឡើយ ដោយសារតែលោក កឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្សនៅតែលើកឡើងពីបញ្ហាអវិជ្ជមានក្នុងសង្គម និងបន្តរិះគន់ការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាថាមានលក្ខណៈកម្មុយនិស្ត ដែលបណ្តាលឱ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គំរាមបញ្ចប់ទៅវិញ បើមិនមានការកែប្រែអ្វីផ្សេងទេ។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានប្រកាសគាំទ្រដល់«វប្បធម៌សន្ទនា»នេះ ហើយបានបញ្ជាក់ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីចុងខែមេសាថា៖ «គណបក្សសង្គ្រោះជាតិចង់ឃើញវប្បធម៌សន្ទនានេះមិនត្រឹមតែចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលទេ តែរីកដុះដាលទូទាំង ប្រទេស ហើយជ្រួតជ្រាបដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋាន»។
គណបក្សនេះក៏ បានបញ្ជាក់ដែរថា៖ «វប្បធម៌សន្ទនានេះ ក៏តម្រូវផងដែរឱ្យអ្នកដែលមាននិន្នាការនយោបាយខុសគ្នាបោះបង់ចោលនូវទម្លាប់ចាត់ទុកគ្នាជាសត្រូវ វាយប្រហារគ្នា ហើយប៉ុនប៉ងសងសឹកគ្នាទៅវិញទៅមក ដូចធ្លាប់ឃើញពីអតីតកាល»។
កាយវិការល្អូកល្អឺនដែលបានបង្ហាញរវាងលោកសម រង្ស៊ី និងលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានលោកអ៊ូ វីរៈវាយតម្លៃថា៖ «វាជាការបង្ហាញនូវភាពជាក់ស្តែងរបស់លោក សម រង្ស៊ី ព្យាយាមយកចិត្តគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាព្យាយាមលួងចិត្តលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីក្រែងលោលោក ហ៊ុន សែន អនុគ្រោះហើយធ្វើយ៉ាងម៉េចអាចឱ្យមានការរៀបចំគ.ជ.ប រៀបចំច្បាប់បោះឆ្នោត រៀបចំក្រែងថ្ងៃក្រោយចាញ់ឆ្នោតមិនឱ្យមានការដូរតំណែងដោយសន្តិវិធី»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «នេះគ្រាន់តែជាការលួងលោម ថាតើសិល្បៈនៃការលួងលោមនេះនឹងបានលទ្ធផលយ៉ាងណាយើងចាំមើលនៅឆ្នាំ២០១៨»។
យ៉ាងណាក៏ដោយលោក អ៊ូ វីរៈ យល់ថា អ្នកនយោបាយបច្ចុប្បន្នមាន«ភាពចាស់ទុំ»ជាងមុនច្រើនដោយបានកាត់បន្ថយហិង្សាក្នុងការប្រើប្រាស់អាវុធកំញើញដាក់គ្នា ក៏ប៉ុន្តែក៏នៅតែមិនទាន់ប្រសើរដែរដោយសារនៅតែប្រើប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីគំរាមកំហែងគូប្រជែងអំណាច។
«វាជាយន្តការមួយគាបសង្កត់ ប៉ុន្តែមិនហិង្សាដូចទសវត្សរ៍មុនៗទេ។ វាជាចំណុចវិជ្ជមានប៉ុន្តែនៅតែជារឿងមួយខ្វះខាតធំមែនទែនសម្រាប់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ»។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលបង្កើតឡើងដោយការច្របាច់បញ្ជូលគ្នានៃគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សរបស់លោកកឹម សុខា និងគណបក្សសម រង្ស៊ីរបស់លោក សម រង្ស៊ី បានជំរុញឱ្យមានកម្លាំងទឹកចិត្តពុះកញ្ជ្រោលកាលពីឆ្នាំ២០១៣ ពេលដែលលោក សម រង្ស៊ី បានវិលមកពីនីរទេសខ្លួននៅបរទេសវិញ។ លោក វីរៈ យល់ថា ពេលខាងមុខគឺពិបាកក្នុងការបំផុសទឹកចិត្តបែបនេះឡើងវិញណាស់។
លោកយល់ថា អ្វីដែលអាចជួយសម្រួលឱ្យមានការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺតុលាការ និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដើរតួនាទីខ្លាំងដោយឯករាជ្យ។
មន្ត្រី និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចជាច្រើន ហើយបើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចង់ទាក់ទាញអ្នកជំនួញទាំងអស់នោះគឺតាមរយៈគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចល្អ ដូចជាកែទម្រង់ប្រព័ន្ធពន្ធដាជាដើម។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោកអ៊ូ វីរៈ។
ក្រោយពីការបញ្ចប់ការជាប់គាំងនយោបាយនៅខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៤ និងបង្កើតវប្បធម៌សន្ទនាគណបក្សដែលមានអាសនៈក្នុងសភាទាំងពីរនេះបានបង្កើតនូវស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយ និងច្បាប់បោះឆ្នោតមួយដ៏ចម្រូងចម្រាស៕
