ដើមឈើជាច្រើនកំពុងតែងាប់នៅតំបន់ សាហេល (Sahel) របស់ទ្វីបអាហ្វ្រិក ហើយការសិក្សាថ្មីមួយ បានឱ្យដឹងថា ការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុដែលបណ្តាលមកពីមនុស្សគឺជាដើមចមដែលត្រូវបន្ទោស។ ការសិក្សាមួយនេះ បានលេចឡើងនៅក្នុងទនានុប្បវត្តិមួយឈ្មោះថាបរិស្ថានរីងស្ថួត (Journal of Arid Environments)។ លោក ផេតទ្រីក ហ្គូនហ្សាលេស (Patrick Gonzalez) អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រខាងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ បានដឹកនាំការស្រាវជ្រាវមួយនេះ នៅក្នុងប្រទេសចំនួន៦។ ក្នុងកំឡុងពេលនៃការសិក្សានេះ លោក ហ្គូនហ្សាលេស គឺជាអ្នកធ្វើទស្សនិកិច្ចសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយរូប នៅឯមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ព្រៃឈើ (Center for Forestry) នៃសកលវិទ្យាល័យកាលីហ្វ័រញ៉ា(University of California) នៅប៊ឺឃ្លី (Berkeley)តែប៉ុណ្ណោះ។
លោក បានថ្លែងថា យើងបានធ្វើការស្រាវជ្រាវ នៅក្នុងតំបន់សាហេលរបស់អាហ្វ្រិក ដែលជាតំបន់ដ៏រីងស្ងួតមួយនៅជាប់ជាមួយតំបន់វាលខ្សាច់សាហារ៉ា ជាកន្លែងដែលមនុស្សពឹងផ្អែកទៅលើផលព្រៃឈើដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។ តំបន់សាហេល បានជូបប្រទះនូវគ្រោះរាំងស្ងួតដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតក្នុងពិភពលោកនៅក្នុងកំណត់ត្រានៃកំពស់ទឹកភ្លៀងក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ។
ការស្រាវជ្រាវនេះ បានបង្ហាញថា ក្នុងកំឡុងសតវត្សរ៍ទី២០ ទឹកភ្លៀងនៅតំបន់សាហេល បានធ្លាក់ចុះក្នុងចន្លោះពី២០ទៅ៣០ភាគរយ។
ដើមឈើមួយដើម ក្នុងចំណោមប្រាំមួយដើម បានងាប់ក្នុងពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី២០ចុងក្រោយនេះ ហើយទីពីរ ឈើមួយប្រភេទក្នុងចំណោមប្រាំប្រភេទ បានផុតពូជពីក្នុងតំបន់។ ហើយទីបី ការប្រែប្រួលទាំងនេះបានផ្លាស់ទីនៃទីតាំងរបស់ពពួករុក្ខជាតិនានា នៅភាគខាងត្បូងនៃតំបន់ដែលមានភ្លៀងធ្លាក់ច្រើនជាង។
បុព្វហេតុជាយថាហេតុនៃការផ្លាស់ទីរបស់រុក្ខជាតិទាំងឡាយ រួមមានការធ្លាក់ចុះរបបទឹកភ្លៀង ការកើនឡើងចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ និងការថមថយជីវជាតិរបស់ដី។
ការប្រៀបធៀបស្ថិតិរបស់យើង បានបង្ហាញថា កត្តាអាកាសធាតុ បាននាំមុខកត្តាផ្សេងៗទៀត។ ដូច្នេះ បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុគឺជាមូលហេតុចំបងនៃការបាត់បង់ព្រៃឈើ។ ស្ថិតនៅក្បែរតំបន់វាលខ្សាច់សាហារ៉ា អ្នកនឹងឃើញមានដើមឈើដែលធន់នឹងតំបន់ស្ងួតហួតហែង ដូចជាដើមអាកាស្យា (Acacia) មានបន្លាជាដើម ដែលជាពពួកដើមឈើដ៏ស្ងួតម្យ៉ាង។ បន្ទាប់មក នៅពេលដែលអ្នកធ្វើដំណើរកាន់តែឆ្ងាយ ឆ្ពោះទៅទិសខាងត្បូង ក្នុងតំបន់អេក្វាទ័រ អ្នកនឹងប្រទះឃើញមានប្រភេទរុក្ខជាតិនានា ដែលមានផ្លែនិងឈើខ្លឹម និងប្រភេទឈើដែលត្រូវការរបបទឹកភ្លៀងច្រើនជាង ហើយដែលត្រូវការលក្ខខណ្ឌសំណើមខ្ពស់។
ការសិក្សានេះបានបន្ទោសការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុ ទៅលើកត្តាយានយន្ត និងការបញ្ចេញចោលរបស់រោងចក្រអគ្គិសនីនានា និងសកម្មភាពមនុស្សជាច្រើនផ្សេងទៀត ជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
លោក ហ្គូនហ្សាលេស បានពណ៌នាស្ថានភាពនានានៅក្បែរតំបន់សាហារ៉ា ថាជាការសឹករិចរិលនៃដីក្នុងរយៈពេលវែង។
លោក បាននិយាយថា ដូច្នេះ ពួកយើងពិតជាកំពុងតែបង្ហាញអំពីទំរង់នៃភាពក្លាយជាវាលរហោឋាន។ ភាពក្លាយជាវាលរហោឋានគឺជាការសឹករិចរិលនៃដី។ ពួកយើងមិនមែនកំពុងតែធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរមួយនៃវាលខ្សាច់ក្នុងតំបន់សាហារ៉ាទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងកំពុងតែបង្ហាញគឺជាភាពសឹករិចរិលនៃដី នៅភាគខាងត្បូងនៃតំបន់វាលខ្សាច់សាហារ៉ា ក្នុងតំបន់សាហេលនៅក្នុងប្រទេសស៊ូដង់ (Sudan) និងប្រទេសហ្គីណេ (Guinea) ថែមទៀត។ កន្លែងទាំងនោះគឺជាតំបន់ភាគខាងត្បូងនៃតំបន់វាលខ្សាច់សាហារ៉ា។
ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋានក្នុងតំបន់បានតាំងទីលំនៅនៅទីនោះ ជាងមួយពាន់ឆ្នាំមកហើយ ហើយការផ្លាស់ទីលំនៅគឺមិនមែនជាជម្រើសមួយដែលសមស្របនោះឡើយ។ ឧទាហរណ៍ ជនជាតិដើមទាំងនោះគឺកំពុងតែសម្របខ្លួនទៅនឹងការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុហើយ តាមរយៈការថែទាំនិងការកាត់មែកងាប់ៗចេញពីដើមឈើ រហូតដល់ដើមឈើធំខ្ពស់ជាដើម។ ការអនុវត្តន៍បែបនេះ អាចជួយបង្កើនដង់ស៊ីតេដើមឈើទ្វេដង ក្នុងទីវាលមួយ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ហ្គូនហ្សាលេស បាននិយាយថា ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងតំបន់មិនអាចដោះស្រាយការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុដោយខ្លួនឯងបាននោះទេ។ លោក បាននិយាយថា សហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវតែចាត់វិធានការ។
វេទិកាអន្តររដ្ឋាភិបាលសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុ (Intergovernmental Panel on Climate Change) ដែលជាវេទិកាវិទ្យាសាស្ត្រកំពូលដែលពិនិត្យមើលលើបញ្ហាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ហើយដែលខ្ញុំមានវត្តមាននៅលើវេទិកានោះផងដែរ បានបង្ហាញថា ពួកយើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងនៅតាមបណ្តាប្រទេសឧស្សាហកម្មផ្សេងទៀត មានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យានិងការអនុវត្តន៍នានា នាពេលបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីរារាំងផលប៉ះពាល់នានាបន្ថែមទៀតជុំវិញពិភពលោកដោយកាត់បន្ថយការបញ្ចេញចោលឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់របស់ពួកយើង។
លោក ហ្គូនហ្សាលេស ត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងក្រុមស្រាវជ្រាវនេះ ជាមួយលោក ខាំតុន ថុកឃឺ (Comptom Tucker) អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រជាន់ខ្ពស់ខាងផែនដី នៅឯមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសហ្គតដាដ (Goddard Space Flight) របស់អង្គការណាសា និងលោក ហាម៉ាឌី ស៊ី (Hamady Sy) អ្នកតំណាងប្រចាំប្រទេសនៃប្រទេសម៉ូរីតានី( Mauritania) នៅឯបណ្តាញប្រព័ន្ធព្រមានមុនសម្រាប់ភាពអត់ឃ្លាន (Famine Early Warning Systems Network)។ អង្គការណាសា និង មណ្ឌលស្ទង់មតិផែនដីវិទ្យារបស់អាមេរិក (U.S. Geological Survey) បានរួមគ្នាផ្តល់ថវិកាសំរាប់ការស្រាវជ្រាវមួយនេះ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ឃួន ធារ៉ា
