ដោយ SEAN MARONEY ប្រែសម្រួលដោយ លី សុខឃាង
លោកប្រធានាធិបតី ហាមីឌ ខាហ្សាយ បានកោះអញ្ជើញគណៈប្រតិភូមកពីគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ នៅក្នុងប្រទេសអាហ្វកានីស្ថាន ដែលរួមមានអ្នកនយោបាយ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកសាសនា មេដឹកនាំកុលសម្ព័ន្ធ បុគ្គលិកស៊ីវិល និងជនភៀសខ្លួនជនជាតិអាហ្វកានីស្ថានទៀតផងឲ្យចូលរួម ផែនការសន្តិភាពជើហ្ការបស់លោក។
អ្នកតំណាងទាំង១ពាន់៦០០នាក់ បានសម្តែងការគាំទ្រដោយមានសម្លេងរួមគ្នាតែមួយ ដល់ផែនការរបស់លោក ខាហ្សាយ ដើម្បីស្វែងរកការផ្សះផ្សានឹងការធ្វើសមាហរណកម្ម ជាមួយពួកក្រុមបះបោរ។
ប៉ុន្តែ មិនមែនជនគ្រប់រូប មានការចាប់អារម្មណ៍នឹងដំណោះស្រាយជើរហ្កានេះទេ។
លោក អេស្សាក ហ្កាយឡានី (Eshaq Gailani) ជាសមាជិករដ្ឋសភា និងអ្នកគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំង ដល់ អតីតគូប្រជែងតំណែងប្រធានាធិបតីរបស់លោក ខាហ្សាយ គឺលោក អាបឌុលឡា អាបឌុលឡា (Abdullah Abdullah) ដែលបានធ្វើពហិការដំណោះស្រាយសន្តិភាពជើរហ្កា។
លោក ហ្កាយឡានី មិនបានចូលរួមដែរ បើទោះបីជាលោកត្រូវបាន អញ្ជើញក្នុងនាមជាសមាជិករដ្ឋសភាក៏ដោយ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា សេចក្តីប្រកាសនៃផែនការសន្តិភាពជើរហ្កា បានផ្តោតខ្លាំងពេកលើចំណុចចាស់ៗដែលត្រូវបានលើកឡើងរួចហើយ ដូចជាការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយពីពន្ធនាគារ និងការដកឈ្មោះចេញពីបញ្ជីទណ្ឌកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ លោកមានថ្លែងថា៖
"ដំណោះស្រាយនេះមិនមានអ្វីថ្មីទេ។ វាជារឿងចាស់ៗទាំងអស់ តាំងពីយូរយាណាស់មកហើយ រដ្ឋាភិបាលក្រុងកាប៊ុលកំពុងតែសួរអំពីរឿងនេះ ?” ។
លោកបានឲ្យដឹងថា អ្នកឈ្នះធំជាងគេនៃផែនការសន្តិភាពជើរហ្កា គឺលោកប្រធានាធិបតី ខាហ្សាយ ជាពិសេសបន្ទាប់ពីមានការតវ៉ាពីអំពើពុករលួយ នឹងការចោទប្រកាន់ពីការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតកាលពីឆ្នាំមុន។ លោកបន្តថា៖
"ការធ្វើបែបនេះគឺល្អសម្រាប់លោក ខាហ្សាយ ក្នុងការនាំយកប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងច្រើនឲ្យមកអង្គុយ។ ហើយសម្រាប់រូបគាត់ បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោត វាជាការប្រមូលផ្តុំគ្នាយ៉ាងធំបំផុត សម្រាប់គាត់ដើម្បីនិយាយនៅចំពោះមុខប្រជាពលរដ្ឋ"។
លោក ហារូន មៀរ (Haroun Mir) ធ្វើការនៅមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវនិងសិក្សាអំពី គោលនយោបាយរបស់ប្រទេសអាហ្វកានីស្ថាន (Center for Research and Policy Studies) បានយល់ស្របជាមួយលោក ហ្កាយឡានី។ លោក មៀរ ចង្អុលបង្ហាញថា តម្រូវការមួយនៅក្នុងដំណោះស្រាយនេះនឹងក្លាយជាផ្នែកមួយនៃរបៀបវារៈសម្រាប់សន្និសីទអន្តរជាតិនាខែក្រោយនៅទីក្រុងកាប៊ុល។
លោក និយាយថា នៅក្នុងសន្និសីទកាលពីលើកមុនស្តីពីប្រទេសអាហ្វកានីស្ថាន ដែលបានធ្វើនៅទីក្រុងឡុងដ៍ លោក ខាហ្សាយ បានស្នើ សុំប្រាក់ចំនួន១ពាន់លានដុល្លារ សម្រាប់កម្មវិធី សមាហរណកម្មក្រុមតាលីបាន ប៉ុន្តែប្រទេសនានា បានសន្យាតែចំនួន១៥០លានដុល្លារតែប៉ុណ្ណោ។ តាមរយៈការប្រើប្រាស់ ផែនការសន្តិភាពជើរហ្កា លោក មៀរ បានឲ្យដឹងថា លោកប្រធានាធិបតីខាហ្សាយ ចង់ដាក់សម្ពាធលើប្រទេសអ្នកផ្តល់ជំនួយ ដើម្បីទទួលប្រាក់ច្រើនថែមទៀត។
ដំណោះស្រាយនេះ អំពាវនាវសុំឲ្យបង្កើតគណៈកម្មាធិការស្តីពីអាហ្ថកានីស្ថាន ដើម្បីដឹកនាំកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងសន្តិភាព ជាមួយពួកក្រុមបះបោរ ដែលមិនមានទំនាក់ទំនងជាមួយបរទេស។ ជាច្រើនលើកនៅក្នុងអំឡុងការជួបប្រជុំជើរហ្កា វាគ្មិនបាន ព្យាយាមទាក់ទង ពួកតាលីបាន នឹងបក្សពួកក្រុមបះបោរគូប្រជែង ហ្គុលប៊ូឌីន ហេកម៉ាតយ៉ា (Gulbuddin Hekmatyar) នៃគណបក្ស ហេហ្សប-អ៊ី-អ៊ីឥស្លាមី (Hezb-e-Islami)។
លោក ម៉ៅឡាវី អាតូឡោះ លូឌីន (Mawlawi Ataullah Ludin) គឺជាអតីតមេបញ្ជាការរបស់ក្រុមហេកម៉ាតយ៉ា។ ឥឡូវ គាត់ជាសមាជិករដ្ឋសភា នៃគណបក្សហេហ្សប-អ៊ី-អ៊ីឥស្លាមី។ លោក បានចូលរួមក្នុងផែនការសន្តិភាពជើរហ្កា ហើយនិយាយថា លោកមានភាពប្រាកដប្រជាណាស់ ដែលហេកម៉ាតយ៉ានឹងពិចារណាលើដំណោះស្រាយនេះ។
លោក លូឌីន ដែលជាប្រធានគណៈកម្មាធិការកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលប្រព័ន្ធតុលាការ និងប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់រដ្ឋសភា មានប្រសាសន៍ថា ផែនការសន្តិភាពជើរហ្កា ជាជំហានដ៏ល្អក្នុងការចាប់ផ្តើមការចចារជាមួយពួកក្រុមបះបោរ។
ប៉ុន្តែ គាត់ក៏បាននិយាយទៀតថា ជើរហ្កាធំមួយ មិនអាចដោះស្រាយរាល់បញ្ហារបស់ប្រទេសអាហ្វកានីស្ថានបានទេ។ គាត់ជឿជាក់ទៅលើ ផែនការសន្តិភាព ជើរហ្កាតូចៗតាមមូលដ្ឋាន ថានឹងមានឱកាសពិនិត្យមើលបញ្ហាផ្សេងៗទៀត។
លោក ហ្វារូគ ម៉េរ៉ែនី (Farooq Meraini) ជាសមាជិករដ្ឋសភា ហើយបានចូលរួមក្នុងផែនការសន្តិភាពជើរហ្កាក្នុងនាមជាគណៈប្រតិភូ។ គាត់មានប្រសាសន៍ថា គាត់សប្បាយចិត្តនឹងលទ្ធផលនេះ ហើយស្នើរសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តន៍តាមដំណោះស្រាយជើហ្កា។ លោក មែរ៉ែនី មានប្រសាសន៍ថា៖
"សន្តិភាព មិនមែនសម្រាប់តែកុលសម្ព័ន្ធមួយ មិនមែនសម្រាប់តែគ្រួសារមួយ មិនមែនសម្រាប់តែខេត្តមួយ ប៉ុន្តែសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នា"។
កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ លោកប្រធានាធិបតី ខាហ្សាយ បានចេញក្រិតមួយ ដោយចាត់វិធានការដំបូង ដើម្បីអនុវត្តដំណោះស្រាយ សន្តិភាពជើរហ្កា។ លោកបានតែងតាំងគណៈកម្មាធិការមួយ ដែលនឹងពិនិត្យមើលគ្រប់សំណុំឯកសារទាំងអស់របស់ពួកតាលីបាន ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដើម្បីដោះលែងអ្នកដែលមិនប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់ណាមួយ៕
