បន្ទាប់ពីការរៀបចំពិធីបន់ស្រន់ដាក់បណ្តាសាអ្នកបង្កឲ្យមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សរបស់អ្នកធ្វើយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅដែលបានធ្វើឡើងនៅក្នុងសហគមន៍បឹងកក់កាលពីថ្ងៃច័ន្ទកន្លងទៅ លោកស្រី ទេព វន្នី និងសហការីរបស់អ្នកស្រីម្នាក់ទៀត បានត្រូវតុលាការដំបូងរាជធានីភ្នំពេញសម្រេចឃុំខ្លួនម្តងទៀត តាមការចោទប្រកាន់ពីអាជ្ញាធរដែលថា សកម្មភាពរបស់អ្នកស្រីបានធ្វើឲ្យខូចដល់សន្តិសុខក្នុងសង្គម។
ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាជាង២០នាក់បានមកប្រមូលផ្តុំគ្នាស្រែកតវ៉ានៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចនៃអធិការដ្ឋាននគរបាលខណ្ឌដូនពេញ បានបញ្ជូនជ័យលាភីរង្វាន់ស្ត្រីជាអ្នកដឹកនាំរបស់អង្គការ Vital Voices គឺលោកស្រីទេព វន្នី និងសកម្មជនដីធ្លីក្នុងតំបន់បឹងកក់ម្នាក់ទៀតគឺអ្នកស្រីបូវ សោភា មកកាន់តុលាការដើម្បីសាកសួរបន្ថែមអំពីការធ្វើ«យុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ» ដែលបានរៀបចំនៅសហគមន៍បឹងកក់កាលពីថ្ងៃច័ន្ទកន្លងទៅនេះ។ សកម្មជនទាំងពីរនាក់នេះ ក៏ត្រូវបានតុលាការសម្រេចឃុំខ្លួនរង់ចាំការជំនុំជម្រះទោស។
ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋបានស្រែកខ្លាំងៗនៅពីមុខតុលាការ ទាមទារឲ្យដោះលែងសកម្មជនសិទ្ធិលំនៅដ្ឋានទាំងពីរនាក់នេះមកវិញ ដោយហេតុថា សកម្មភាពដែលសកម្មជនទាំងពីរនាក់បានធ្វើកាលពីពេលកន្លងមក មិនបានប្រឆាំងនឹងច្បាប់រដ្ឋ ឬបង្កចលាចលសង្គមនោះឡើយ។
នៅក្នុងការជួបជុំតវ៉ាទាមទារឲ្យដោះលែងសកម្មជនទាំងពីរនេះ អ្នកស្រីហួត ចាន់សុវណ្ណ វ័យ៤៦ឆ្នាំ ជាបងស្រីបង្កើតរបស់លោកស្រី ទេព វន្នី បានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានថា ការតវ៉ារកយុតិ្តធម៌របស់អ្នកទាំងពីរនេះមិនបានប៉ះពាល់ការអនុវត្តច្បាប់ប្រទេសកម្ពុជានោះទេ ហើយអ្វីដែលពួកគេបានធ្វើ គឺដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនដល់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សដែលកំពុងជាប់ឃុំ និងសពលោកកែម ឡី អ្នកវិភាគនយោបាយកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។
«ច៎ា! ខ្ញុំសូមអំពាវនាវគ្រប់សហគមន៍ទាំងអស់ និងអង្គការដែលជួយគាំទ្រ ទាំងខាងក្រៅប្រទេស ក្នុងប្រទេស សូមឲ្យជួយគាំទ្រដល់ពួកគាត់ផង ព្រោះយើងជាពលរដ្ឋដែលស្លូតត្រង់ តវ៉ាដើម្បីយុត្តិធម៌ តែគេចាប់មកអញ្ចឹងគឺជាអយុត្តិធម៌ណាស់។ សូមឲ្យពួកគាត់ជួយគាំទ្រ។ គ្រប់ស្ថាប័ន និងអង្គការទាំងអស់ហ្នឹង សូមឲ្យជួយគាត់ផង»។
ក្រុមសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិលំនៅដ្ឋានបានបើកយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ តាំងពីខែឧសភា ហើយការចាប់ខ្លួនសួរចម្លើយហើយលែងឲ្យមានសេរីភាពវិញក៏បានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ យុទ្ធនាការ ដែលរដ្ឋាភិបាលបារម្ភថា អាចក្លាយទៅជាចលនាបដិវត្តន៍នោះ គឺដើមឡើយមានគោលបំណងពីរ គឺទីមួយ ទាមទារឲ្យមានការដោះលែងអ្នកជាប់ចោទចំនួនប្រាំរូប ដែលជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងអគ្គលេខាធិការរងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) និងការកាន់ទុក្ខដល់ការជាប់ឃុំឃាំងដល់មនុស្សទាំងប្រាំនាក់នោះ។
យុទ្ធនាការនេះ ក្រោយមកក៏រាប់បញ្ចូលការទាមទារយុត្តិធម៌ជូនលោកកែម ឡី អ្នកវិភាគនយោបាយដ៏សំខាន់នៅកម្ពុជា ដែលត្រូវខ្មាន់ភ្លើងបាញ់ស្លាប់កណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា និងការស្វែងរកដំណោះស្រាយសម្រាប់ទំនាស់ដីធ្លីដែលបានកើតឡើងទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកស្រីទេព វន្នី និងសហការីរបស់លោកស្រីគឺអ្នកស្រីបូវ សោភាបានមកដល់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នាម៉ោង៧ព្រឹកនៅថ្ងៃពុធនេះ។ នៅពេលដែលលោកស្រីមិនទាន់ត្រូវបានគេឃាត់ខ្លួន លោកស្រីទេព វន្នីបានប្រាប់ VOA កាលពីថ្ងៃច័ន្ទថា យុទ្ធនាការដែលរៀបចំឡើងជារៀងរាល់សប្តាហ៍នេះ មិនបានផ្តោតលើការផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលនោះទេ តែវាគ្រាន់តែជាការតស៊ូមតិដោយអហិង្សាប្រឆាំងនឹងអំពើអយុត្តិធម៌ប៉ុណ្ណោះ។ លោកស្រីបញ្ជាក់ថា យុទ្ធនាការនេះធ្វើឡើង ដោយមិនបានបំពានច្បាប់រដ្ឋ ឬច្បាប់អន្តរជាតិនោះឡើយ។
«យើងប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពយើង ក្នុងនាមជាប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមិនអាចទទួលយកបាននូវការរំលោភសិទ្ធិ និងការគាបសង្កត់ណាមួយពីរដ្ឋាភិបាលដែលកំពុងធ្វើបច្ចុប្បន្ន ហើយអ្វីដែលយើងធ្វើគឺយើងធ្វើតាមច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ គឺយើងមិនបានធ្វើអ្វី បំពានទៅលើច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឬច្បាប់ជាតិ អន្តរជាតិណាមួយទេ»។
ក្រុមអ្នករៀបចំយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ យ៉ាងហោចណាស់ប្រាំមួយនាក់ដែលជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅទីតាំងដាច់ដោយឡែកពីគ្នានៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃច័ន្ទកន្លងទៅ។ ប៉ុន្តែមនុស្សចំនួន៤រូបត្រូវបានដោះលែងឲ្យមានសេរីភាពវិញនៅថ្ងៃច័ន្ទដដែលនោះ។ ដោយឡែក លោកស្រីទេព វន្នី និងអ្នកស្រីបូវ សោភាមិនត្រូវបានអាជ្ញាធរដោះលែងនោះទេ តែបែរជាត្រូវបានបញ្ជូនមកតុលាការដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ។
រីឯស្រ្តីជនជាតិអេស្ប៉ាញម្នាក់ទៀត គឺនាងម៉ាហ្គា ប៊ូហូសា សេហ្គាដូ (Marga Bujosa Segado) ត្រូវគេរាយការណ៍ថា ក៏ត្រូវបានឃាត់ខ្លួនផងដែរ បន្ទាប់ពីអ្នកស្រីបានចូលរួមឃ្លាំមើលការធ្វើយុទ្ធនាការនេះ។ អ្នកស្រីក៏ត្រូវគេរាយការណ៍ថា អាជ្ញាធរកម្ពុជានឹងបញ្ចប់ទិដ្ឋាការរបស់អ្នកស្រី រួចត្រូវបញ្ជូនចេញពីកម្ពុជា។
លោកសុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់អំពីការរឹតត្បិតសេរីភាពដោយរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលផ្តើមចេញពីការចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅនេះ។ លោកអះអាងថា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅនេះគឺជាការបង្កាការផ្ទុះឡើងនូវចលនាបដិវត្តន៍ពណ៌។
«យើងយល់ថា យើងការពារអញ្ចឹងក៏ជាការល្អដែរ គំនិតដែលថាហ្នឹង ពីព្រោះមុននឹងក្លាយទៅជាអគ្គីភ័យ វាចេញពីល្ងើកភ្លើងតិចតួច។ បាទ! អញ្ចឹងទេគឺថា ការទប់ស្កាត់ហ្នឹងវាតូចល្អ។ ចាំធំហើយទប់ស្កាត់ អាហ្នឹងងាប់រាប់រយនាក់ទៅក៏មិនល្អទេ។ អញ្ចឹងគេទប់ស្កាត់ មិនឲ្យមានបញ្ហារពើតរពើង ព្រោះសង្គមត្រូវការជីវភាពសង្គមរស់នៅ គេបម្រើប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ មិនមែនបម្រើប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនតូចណា ដែលចាំតែប្រឆាំងឯណា!»
លោកបន្តថា អធិប្បាយរបស់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សដែលថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាមានការធ្លាក់ចុះដុនដាបនោះគឺជាការវាយតម្លៃអវិជ្ជមានដល់ស្ថានភាពប្រទេសកម្ពុជា ដែលកំពុងមានសុខសន្តិភាព បើធៀបទៅនឹងប្រទេសមួយចំនួននៅមជ្ឈឹមបូព៌ា ដែលកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពច្របូកច្របល់ និងរងការទម្លាក់គ្រាប់បែកស្លាប់មនុស្សស្ទើររាល់ថ្ងៃនោះ។
VOA បានព្យាយាមទាក់ទងលោកគួច ចំរើន អភិបាលខណ្ឌដូនពេញ និងលោកហួត ចាន់យូរ៉ាន់ អធិការនគរបាលខ័ណ្ឌដូនពេញ ដើម្បីសុំអធិប្បាយអំពីការបញ្ជូនខ្លួនលោកស្រីទេព វន្នី និងអ្នកស្រីបូវ សោភាទៅតុលាការដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ តែលោកទាំងពីរជាប់រវល់ក្នុងកិច្ចប្រជុំ។ នៅល្ងាចថ្ងៃពុធនេះ VOA ក៏មិនទាន់អាចទាក់ទងលោកលី សុផាន់ណា ព្រះរាជរង និងជាអ្នកនាំពាក្យតុលាការដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានដែរ ដោយទូរស័ព្ទរបស់លោករោទិ៍ គ្មានអ្នកទទួល។
លោកស្រីបូ ឆវី វ័យ៤០ឆ្នាំ ជាប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍បឹងកក់ បានប្រាប់ VOA នៅល្ងាចថ្ងៃច័ន្ទថា អាជ្ញាធរខណ្ឌដូនពេញបានចោទលោកស្រីទេព វន្នី និងអ្នកស្រីបូវ សោភាពីបទញុះញង់នឹងបង្កអនាធិបតេយ្យ។
លោកស្រីបាននិយាយថា ការចោទប្រកាន់របស់អាជ្ញាធរខណ្ឌដូនពេញគឺជាការលាបពណ៌រឿងសឲ្យទៅជាខ្មៅ ហើយថា យុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទដែលធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃច័ន្ទនោះ មិនមានបំណងបង្កការញុះញង់នោះឡើយ។
«និយាយទៅ វាគឺជាការលាបពណ៌របស់អាជ្ញាធរ ឬកម្លាំងសមត្ថកិច្ចទេអូន។ តាមពិតគ្មានអ្នកណាញុះញង់អ្នកណាទេ។ ដោយសារពួកយើងទាំងអស់គ្នាជាប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដីធ្លី ដឹងស្រាប់ហើយប្រាំពីរឆ្នាំហើយគេវាយដំ ច្រំធាក់។ គេយកប្រព័ន្ធតុលាការយើងជាបន្តបន្ទាប់ ច៎ា។ គ្មានយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកយើងទេ។ អញ្ចឹងគ្មាននរណាញុះញង់នរណាទេ គឺការផុសចេញពីបេះដូងពួកយើង ដែលពួកយើងមានកំហឹង ដែលពួកយើងក្តៅ»។
អ្នកស្រីបូ ឆវីថ្លែងបន្ថែមថា សកម្មជនសិទ្ធិលំនៅដ្ឋានផ្សេងទៀតនៅក្នុងសហគមន៍បឹងកក់នឹងធ្វើយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅបន្តទៀត ប្រសិនបើមិនមានការដោះលែងលោកស្រីទេព វន្នី និងអ្នកស្រីបូវ សោភានោះ។
មកដល់ម៉ោង៥និង៤០នាទីល្ងាចថ្ងៃពុធនេះ លោកស្រីទេព វន្នី និងអ្នកស្រី បូវ សោភាត្រូវបានកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួននៅមណ្ឌលកែប្រែទីពីរនៅក្នុងខណ្ឌដង្កោ បន្ទាប់ពីតុលាការបានសម្រេចចោទប្រកាន់អ្នកទាំងពីរពីបទ«ញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទមជ្ឈឹម និងបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍»តាមមាត្រា៤៩៤ និង៤៩៥នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់ពីលោកអំ សំអាត ប្រធានការិយាល័យបច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ។
លោកនិយាយ ការសម្រេចដាក់ពន្ធនាគារនេះមិនមែនជាមធ្យោបាយ ដោះស្រាយបញ្ហានោះទេ តែវានឹងបង្កឲ្យមានការតវ៉ាបន្ថែមទៀតពីក្រុមប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលបានចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅនេះ។
លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលគួរពិចារណាឡើងវិញអំពីការឃុំខ្លួនសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សបួនរូបរបស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងអគ្គលេខាធិការរងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលត្រូវបានតុលាការសម្រេចដាក់ពន្ធនាគារយ៉ាងអយុត្តិធម៌នោះ។ លោកបន្ថែមថា យុទ្ធនាការនេះក៏នឹងមិនអាចបញ្ឈប់បានដែរ បើគ្មានការផ្តល់យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដដល់សពលោកកែម ឡីទេនោះ។
«ថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅនេះដែរក៏ជាយុទ្ធនាការដើម្បីទាមទារយុតិ្តធម៌សម្រាប់ការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិតកែម ឡីនេះដែរ។ អានេះដែលជាតួនាទី ដែលអាជ្ញាធរ ឬតុលាការ ក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាលត្រូវតែវែកមុខ រកឃាតករ ឬអ្នកពាក់ព័ន្ធ ក៏ដូចជាអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងហ្នឹង យកមកផ្តន្ទាទោសតាមផ្លូវច្បាប់ អាហ្នឹងបានបញ្ឈប់នូវយុទ្ធនាការហ្នឹងបាន»។
លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងការបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា បានធ្លាក់ចូលដល់ស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរ ចាប់តាំងពីការកើតឡើងនៃឃាតកម្មលើលោកកែម ឡី។ ហើយការដាក់ពន្ធនាគារសកម្មជនសិទ្ធិលំនៅដ្ឋានទាំងពីរនេះនឹងកាន់តែធ្វើឲ្យប្រទេសដ៏ក្រីក្រនេះរងការរិះគន់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិបន្ថែមទៀត។
សកម្មជនសិទ្ធិលំនៅដ្ឋាននៅក្នុងសហគមន៍បឹងកក់ ដែលបានតាមដានមើលសកម្មភាពបញ្ជូនលោកស្រីទេព វន្នី និងអ្នកស្រីបូវ សោភាទៅពន្ធនាគារ បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា បងប្អូនបង្កើតពីរនាក់របស់អ្នកស្រីបូវ សោភាបានរងគ្រោះ ដោយម្នាក់មានឈ្មោះបូវ ស្រីស្រស់បានខ្យល់គរដួលសន្លប់បាត់ស្មារតី និងមា្នក់ទៀតមានឈ្មោះបូវ សោភ័ណ្ឌបានរងរបួសដៃ បន្ទាប់ពីត្រូវក្បួនម៉ូតូកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចបើកបុក៕
