លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ ប្រាប់ឲ្យប្រជាជនកម្ពុជា និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធត្រៀមខ្លួនក្នុងការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «អ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ(EBA)» តែកុំឲ្យបាត់បង់អធិបតេយ្យ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ថ្លែងដូច្នេះក្រោយពីសហភាពអឺរ៉ុប (EU) កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកានេះ បានផ្ញើរបាយការណ៍ជាលើកទី២ឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោយទុករយៈពេលមួយខែដើម្បីឲ្យកម្ពុជាឆ្លើយតបបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ដូចជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើក្រុមប្រឆាំង អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងការបង្ក្រាបលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលមិនចំណុះរដ្ឋាភិបាល។
ក្នុងពិធីសម្ពោធអគារឥន្ទ្រទេវីរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩នេះ លោកហ៊ុន សែន ថ្លែងថា កម្ពុជាមិនអាចយកអធិបតេយ្យភាពជាតិទៅដោះដូរជាមួយជំនួយ ឬការអនុគ្រោះណាមួយនោះទេ។
«ព្រោះឥឡូវគេយកអាហ្នឹង [EBA] មកគំរាមយើងថា អ្នកឯងត្រូវធ្វើអានេះ អានេះ។ អីចឹងបានយើងប្រាប់ទៅវិញថា យើងមិនអាចយកអធិបតេយ្យរបស់យើងទៅដោះដូរជាមួយជំនួយ ឬការអនុគ្រោះណាទេ។ អ្វីដែលយើងខិតខំធ្វើ យើងធ្វើបានយើងធ្វើ តែអ្វីដែលយើងធ្វើមិនអាចធ្វើបាន គឺអត់ទេ។ ទីផ្សារនៅតែជាទីផ្សារ គ្រាន់តែពីមុនអត់បង់ពន្ធ ឥឡូវត្រូវបង់ពន្ធ»។
លោកហ៊ុន សែន បន្តថា នៅឆ្នាំ២០២៥ ឬ២០២៦ កម្ពុជានឹងត្រូវដកចេញពីការផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «អ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ(EBA) ដោយស្វ័យប្រវត្តិដោយសារសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជារីកចម្រើន ដូច្នេះលោកថា កម្ពុជានៅត្រូវតែបង់ពន្ធនាំចេញពេញដដែល។
លោកហ៊ុន សែន ក៏បានបន្ថែម ដោយជំរុញឲ្យសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាផ្នែកធុរកិច្ចត្រូវសម្លឹងឆ្ពោះទៅរកទីផ្សារនានាតាមប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ាន និងត្រូវប្រើប្រាស់ឲ្យអស់លទ្ធភាពទាញយកផលប្រយោជន៍ពីពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជា-ចិន។
លោកឈាង វណ្ណារិទ្ធ នាយកវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី លើកឡើងថា ក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាមិនទាន់មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសចិន និងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ានបាននៅឡើយ។ លោកបន្តថា ការរក្សាឲ្យបាន EBA និងទំនុកចិត្តពីអ្នកវិនិយោគគឺជាកត្តាសំខាន់សម្រាប់កម្ពុជា។
«EBA បើនៅបានល្អ ពីព្រោះថា យើងត្រូវការរយៈពេលមួយ transition [ការផ្លាស់ប្តូរ] ទៅ knowledge base economy [សេដ្ឋកិច្ចដែលផ្អែកលើចំណេះដឹង]។ អាហ្នឹងវាត្រូវការរយៈពេលមួយ។ ហើយល្បឿននៃកំណែទម្រង់ហ្នឹងវាត្រូវតែលឿនមែនទែន។ ឥឡូវល្បឿនកំណែទម្រង់ហ្នឹង វានៅយឺតនៅឡើយ diversify [ការធ្វើពិពិធកម្ម] ហ្នឹង អីចឹងយើងគិតថា EBA នៅតែមានសារសំខាន់ ហើយបើការពារបានផ្នែកណាមួយ ជាពិសេសវិស័យកាត់ដែរ កាន់តែល្អ»។
កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩កន្លងទៅនេះ គណៈកម្មការសហភាពអឺរ៉ុបប្រកាសចាប់ផ្តើមដំណើរការជាផ្លូវការដែលអាចនឹងឈានទៅដល់ការព្យួរជាបណ្តោះអាសន្ននូវឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារតែការខូចខាតយ៉ាងដំណំលើបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ជាពិសេសគឺក្រោយការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅឆ្នាំ២០១៧។
បន្តិចមុន សហភាពអឺរ៉ុបចេញរបាយការណ៍ជាលើកទី២ គេឃើញក្រុមសហជីព និងសមាគមផ្សេងមួយចំនួន ពិសេសសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរកម្ពុជា បានព្រមានពីហានិភ័យផ្សេងៗ ប្រសិនបើកម្ពុជាបាត់បង់ EBA។ ចំណែកក្រុមហ៊ុនវិនិយោគទុន ដូចជា H&M ក៏បានឲ្យដឹងថា ពួកគេបានត្រៀមខ្លួនផ្លាស់ប្តូរទីតាំងផលិតកម្មរបស់ពួកគេទៅប្រទេសចិន ឬឥណ្ឌូនេស៊ី បើសិនជាកម្ពុជាបាត់បង់ឋានៈអនុគ្រោះពន្ធនេះពីសហភាពអឺរ៉ុប។
ក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិកម្មករលើកឡើងថា ប្រសិនបើកម្ពុជាបាត់បង់ EBA នោះក្រុមហ៊ុនដែលនាំផលិតផលកាត់ដេរចេញទៅប្រទេសអឺរ៉ុបជាច្រើននឹងចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីរកប្រទេសដែលផលិតកម្មមានតម្លៃថោកជាងកម្ពុជា។ អ្នកធ្វើការជាង៧៥០.០០០នាក់ អាចប្រឈមនឹងការធ្លាក់ចុះប្រាក់ចំណូល ឬបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលទាំងស្រុង។
លោកដួង តុលា តំណាងសហជីពនៅរោងចក្រអ៊ីហ្គាមិនដែលជារោងចក្រផលិតសម្លៀកបំពាក់នាំចេញទៅទីផ្សារអឺរ៉ុប ប្រាប់ VOA ថា ការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធចេញពីកម្ពុជា អាចធ្វើឲ្យរោងចក្រមួយចំនួនដកចេញពីកម្ពុជា ទៅកាន់ប្រទេសផ្សេង។ លោកបន្តថា ការណ៍នេះនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់កម្មករ ដែលត្រូវការប្រាក់ចំណូលជាប្រចាំក្នុងការទំនុកបម្រុងគ្រួសារ និងបង់ធនាគារ រហូតអាចបង្ខំឲ្យពួកគេធ្វើចំណាកស្រុកស្វែងរកការងារនៅក្រៅប្រទេស។
លោកដួង តុលា សង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងព្យាយាមទប់ស្កាត់មិនឲ្យមានការដកប្រព័ន្ធការអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា។
«សម្រាប់ពួកខ្ញុំជាកម្មករគឺរងហានិភ័យច្រើន ដោយសារអត់មានការងារ ហើយបើសិនមានការងារ ប្រាក់ខែក៏មិនច្រើនដូចពួកគាត់[រដ្ឋាភិបាល]ដែរ គឺប្រាក់ខែតែ២០០ឬ៣០០ដុល្លារ បែងចែកទៅថ្លៃទឹកភ្លើងសព្វគ្រប់។ សម្រាប់ពួកគាត់ ទោះជាបាត់បង់ក៏អត់មានអីត្រូវខ្វល់ទេ ដោយសារពួកគាត់មានលុយត្រៀមសម្រាប់ពួកគាត់ស៊ីចាយហើយហ្នឹង! វាអាចជះឥទ្ធិពលមិនត្រឹមតែក្នុងប្រព័ន្ធវាយនភ័ណ្ឌ។ វាអាចជះឥទ្ធិពលដល់អ្នកសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធមួយចំនួនទៀត»។
សភាពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបបានសន្និដ្ឋានថា មនុស្សយ៉ាងហោចណាស់៩ម៉ឺននាក់ អាចនឹងបាត់បង់ការងារធ្វើ បើសិនជាសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចផ្អាក ឬដកឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ ដែលអនុញ្ញាតឲ្យកម្ពុជាចំណេញប្រមាណជា៦០០លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំពីការនាំចូលភាគច្រើននៃផលិតផលក្នុងស្រុកទៅអឺរ៉ុប ដោយមិនបាច់បង់ពន្ធ។ វិស័យកាត់ដេរបានផ្តល់ការងារយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន៧សែនដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ជាពិសេសស្ត្រី៕
