ទោះបីជាលោក Duterte សរសើរលោក Mohamad និងសរសើរអំពីមិត្តភាពទ្វេភាគីរយៈពេលវែងរវាងប្រទេសហ្វីលីពីន និងម៉ាឡេស៊ីក៏ដោយ ក៏ប្រទេសទាំងពីរនៅតែប្រើប្រាស់សមុទ្រ Sulu រួមគ្នា។ អ្នកជំនាញខ្លះយល់ថា សមុទ្រ Sulu នេះ ជាសមុទ្រដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុតនៅទ្វីបអាស៊ី។
សមុទ្រ Sulu ដែលស្ថិតនៅចន្លោះខេត្ត Sabah របស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងកោះចុងខាងត្បូងបំផុតនៃប្រទេសហ្វីលីពីន នៅតែជាសមុទ្រគ្មានសុវត្ថិភាព ដោយសារតែក្រុមឥស្លាមទាមទារស្វ័យភាពមួយក្រុម ដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងអតីតតំបន់ដែលគ្រប់គ្រងដោយមេដឹកនាំឥស្លាម បានគ្រប់គ្រងសមុទ្រនោះយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព។ ដោយសារតែហេតុនេះហើយបានជានាវារបស់កងសន្តិសុខនានាមានការលំបាកក្នុងការបញ្ឈប់ឧក្រិដ្ឋកម្មកើនឡើងពិតប្រាកដជាច្រើន ដែលតែងតែកើតឡើងនៅឯសមុទ្រនោះ។
អ្នកស្រី Maria Ela Atienza សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៃសាកលវិទ្យាល័យ University of the Philippines និយាយថា៖ «វាជាតំបន់មួយ ដែលមិនសូវមានការល្បាតត្រួតពិនិត្យមើលញឹកញាប់។ តំបន់នោះមានចន្លោះប្រហោងច្រើនណាស់។ វាជាតំបន់មួយ ដែលជាទម្លាប់ មនុស្សមិនទទួលស្គាល់ព្រំដែនជាតិនោះទេ ដូច្នេះវាងាយស្រួលនឹងឆ្លងកាត់ណាស់»។
អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនានានិយាយថា ជនចំណាកស្រុកខុសច្បាប់ អ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀន អ្នករត់ពន្ធអាវុធ ចោរសមុទ្រ និងពួកភេរវជននានា តែងតែធ្វើដំណើរតាមសមុទ្រនេះ។
ការគ្រប់គ្រងតាមព្រឹត្តិន័យ
ក្រុមឥស្លាមក្នុងស្រុកមួយ ដែលគាំទ្រដោយជនអំបូរ Tausug បានគ្រប់គ្រងពិតប្រាកដ ឬគ្រប់គ្រងតាមព្រឹត្តិន័យអស់រយៈពេលរាប់រយឆ្នាំមកហើយ លើតំបន់ភាគឦសាននៃកោះ Borneo។ នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ តំបន់នេះភាគច្រើនគឺជាដែនដីរបស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ហើយបណ្ដាកោះនានារបស់ប្រទេសហ្វីលីពីនស្ថិតនៅជ្រុងម្ខាងនៃសមុទ្រ Sulu ទំហំ ២ សែន ៦ ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រការ៉េនេះ។
អង្គការនយោបាយមួយដែលមានឈ្មោះថា Sultanate of Sulu បានគ្រប់គ្រងតំបន់មាត់សមុទ្រនេះភាគច្រើនតាំងពីឆ្នាំ ១៥៧៨ មក ប៉ុន្តែ ឥទ្ធិពលរបស់ក្រុមនេះបានថមថយ បន្ទាប់ពីប្រទេសហ្វីលីពីនបានឈប់ទទួលស្គាល់មេដឹកនាំឥស្លាមរបស់ក្រុមនេះនៅក្នុងទសវត្ស ១៩៧០។
រដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ីនៅតែបង់ថ្លៃជួលដល់កូនចៅតំបន់ដែលគ្រប់គ្រងដោយមេដឹកនាំឥស្លាមនេះ ប៉ុន្តែមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងផ្នែករដ្ឋបាលលើដែនដីនេះនៅផ្នែករបស់ខ្លួននៃសមុទ្រ Sulu។
ការបាត់បង់ការគ្រប់គ្រងនយោបាយរបស់ពួកឥស្លាមបានបង្កឲ្យមានភាពចលាចលនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសហ្វីលីពីន ដោយបានធ្វើឲ្យមនុស្សប្រហែល ១ សែន ២ ម៉ឺននាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិតតាំងពីទសវត្ស ១៩៦០ មក។
តាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ មក ទាំងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងទាំងប្រទេសហ្វីលីពីន បានចាប់ផ្ដើមធ្វើទំនើបកម្មទាហានជើងទឹករបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែ អ្នកវិភាគនានាបាននិយាយថា ពួកគេខ្វះកម្លាំងនៅក្នុងការបញ្ចប់ឧក្រិដ្ឋកម្ម។
កង្វះការក្ដោបក្ដាប់អំណាចលើសមុទ្រ Sulu នេះ មានន័យថានឹងមាន «ផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់ស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់»។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Enrico Cau អ្នកស្រាវជ្រាវនៃមជ្ឈមណ្ឌលតៃវ៉ាន់ដើម្បីការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រអន្តរជាតិ (Taiwan Center for International Strategic Studies)។
អ្នកស្រី Atienza បាននិយាយថា៖ «ទាហានជើងទឹកតែងតែមានការខ្វះខាតទាក់ទិននឹងរឿងថវិកា និងរឿងការគាំពារផ្សេងៗ»។
មជ្ឈមណ្ឌលចែករំលែកព័ត៌មាន ReCAAP ដែលជាអង្គការផ្ទុកទិន្នន័យក្នុងតំបន់ បានកត់ត្រាហេតុការណ៍ពិតប្រាកដ ឬក៏ហេតុការណ៍ដែលប៉ុនប៉ងឡើងចំនួន ៧ ករណី នៅក្នុងសមុទ្រ Sulu និងសមុទ្រ Celebesកាលពីឆ្នាំ ២០១៧ និងឆ្នាំ ២០១៨ ដោយធ្វើឲ្យសមុទ្រទាំងនេះក្លាយជាផ្លូវទឹកអន្តរជាតិដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុតនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ីនៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ។
លោក Ramon Casiple នាយកប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថាននយោបាយ និងកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត (Institute for Political and Electoral Reform) ដែលជាអង្គការតស៊ូមតិមួយនៅក្នុងទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីន និយាយថា៖ «ជាការពិតណាស់ បញ្ហាគឺថា ជនអំបូរ Tausug គ្មានព្រំដែនពិតប្រាកដទេ។ ជាធម្មតា ពួកគេមិនប្រើលិខិតឆ្លងដែនទេ។ ពួកគេអាចធ្វើដំណើរទៅវិញទៅមកបានរវាងរដ្ឋ Sabah នៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងខេត្ត Tawi Tawi និងខេត្ត Sulu នៃប្រទេសហ្វីលីពីន»។
ការធ្វើដំណើរនៅទូទាំងសមុទ្រ Sulu ដោយគ្មានការត្រួតពិនិត្យនេះ បានធ្វើឲ្យប្រទេសហ្វីលីពីនចាប់អារម្មណ៍កាលពីឆ្នាំ ២០១៧ នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនេះរកឃើញថា ជនជាតិម៉ាឡេស៊ី និងជនជាតិឥណ្ឌូនេស៊ីបានចូលរួមវាយប្រយុទ្ធជាមួយនឹងពួកឧទ្ទាមឥស្លាមនៅទីក្រុង Marawi នៃប្រទេសហ្វីលីពីន ដែលនៅក្បែរនោះ។ ទាហានហ្វីលីពីនបានវាយប្រយុទ្ធជាមួយនឹងពួកឧទ្ទាមទាំងនោះអស់រយៈពេល ៥ ខែ ដោយបានធ្វើឲ្យមនុស្សប្រហែល ១ ពាន់ ១ រយនាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។
កាលពីខែមករា ក្រុមឧទ្ទាមឥស្លាមក្នុងស្រុកមួយដែលគាំទ្រដោយក្រុមជ្រុលនិយមរដ្ឋឥស្លាមបានចេញមុខអះអាងទទួលខុសត្រូវចំពោះការបំផ្ទុះគ្រាប់បែក ដែលបានសម្លាប់មនុស្ស ២០ នាក់ និងធ្វើឲ្យមនុស្ស ១១១ នាក់រងរបួស នៅឯព្រះវិហារគ្រិស្តសាសនាមួយកន្លែងនៅក្នុងខេត្ត Sulu។
កិច្ចប្រឹងប្រែងរួមគ្នាដើម្បីបង្កើនសុវត្ថិភាពនៅឯសមុទ្រ
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងឥណ្ឌូនេស៊ី បានពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងហោចណាស់ក៏ចាប់តាំងពីទសវត្ស ១៩៩០ មកដែរ អំពីការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ជាប់សមុទ្រ និងបង្កើនសន្តិសុខរួមគ្នានៅឯសមុទ្រ។
កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១៧ ប្រទេសទាំង ៣ បានធ្វើការល្បាតដែនសមុទ្ររួមគ្នាចេញពីប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ហើយ ៥ ខែក្រោយមក បានធ្វើការល្បាតដែនអាកាសរួមគ្នាចេញពីប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។
ប៉ុន្តែ ការផ្លាស់ប្ដូរគោលនយោបាយអាទិភាពជាតិនៃប្រទេសទាំង ៣ បន្ទាប់ពីមានការផ្លាស់ប្ដូរថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងប្រទេសទាំងនោះមក បានបង្អាក់ដល់ដំណើរវិវឌ្ឍទៅមុខនៃការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Song Seng Wun សេដ្ឋវិទូនៃសាខាធនាគារ CIMB នៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី។
លោក Song Seng Wun និយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា វាពាក់ព័ន្ធច្រើនទៅនឹងនយោបាយក្នុងប្រទេសដែលមានប្រៀបលើគម្រោងទាំងនេះ។ វាពិតជាមានការពាក់ព័ន្ធច្រើនទៅនឹងការផ្លាស់ប្ដូរគោលនយោបាយអាទិភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសរៀងៗខ្លួន»។
ប្រទេសទាំង ៣ នេះ ប្រហែលជាមិនចង់ពិភាក្សាបន្ថែមអំពីបញ្ហាសន្តិសុខ ក្នុងករណីណាដែលភាគីមួយមិនពេញចិត្តជាមួយនឹងដំណើរការនេះ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Enrico Cau។
នៅក្នុងការប្រជុំជាមួយនឹងលោក Mahathir កាលពីថ្ងៃទី ៧ ខែមិនា កន្លងទៅនេះ លោក Duterte បានហៅ «ការដោះស្រាយបញ្ហាសន្តិសុខ ជាពិសេសលើអំពើភេរវកម្ម ចោរប្លន់តាមសមុទ្រ និងឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែនជាដើម» ថាជាបញ្ហាដែលប្រទេសទាំងពីរគួរតែបន្តបង្កើនទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេ។ នេះបើយោងតាមវិបសាយប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន។
លោក Duterte ដែលជាអ្នកមកពីតំបន់ Mindanao បានព្យាយាមបញ្ឈប់អំពើហិង្សាឥស្លាមតាំងពីលោកបានឡើងកាន់តំណែងនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ មក។
លោក Carl Baker ប្រធានកម្មវិធីនៃវេទិកាប៉ាស៊ីហ្វិករបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ CSIS នៅក្នុងទីក្រុង Honolulu រដ្ឋ Hawaii សហរដ្ឋអាមេរិក និយាយដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំគិតថា ការព្រួយបារម្ភចម្បងសម្រាប់លោក Duterte គឺការព្យាយាមធ្វើឲ្យមានស្ថិរភាពនូវលំហដែនសមុទ្ររវាងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងតំបន់ Mindanao»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ភី សុភាដា