រដ្ឋាភិបាលចិនប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាទំនើបដើម្បីតាមដាន និងត្រួតពិនិត្យការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជននៅក្នុងតំបន់ស្វយ័ត Xinjiang Uighur នេះបើយោងតាមអ្នកស្រី Jewher Ilham កូនស្រីរបស់ លោក Ilham Tohti ជាបញ្ញវន្ត និងអ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចជនជាតិវីហ្គើដ៏លេចធ្លោម្នាក់ ដែលត្រូវបានគេចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។
ការអង្កេតរបស់អ្នកស្រីធ្វើឡើងចំពេលដែលមានសេចក្ដីរាយការណ៍ថា រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកកំពុងពិចារណាដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុន Hikvision ដែលជាក្រុមហ៊ុនឃ្លាំមើលតាមកាមេរ៉ាវីដេអូ របស់ចិន ដែលបានចូលរួមជាជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងក្នុងការគាបសង្កត់រឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ជនជាតិភាគតិចវីហ្គើក្នុងជំរំឃុំឃាំង។
ជនជាតិវីហ្គើជាងមួយលាននាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួនក្នុងជំរំឃុំឃាំង។ រដ្ឋាភិបាលចិនបានអះអាងថា ជំរំទាំងនោះគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំកែប្រែ។ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នករិះគន់បញ្ចេញប្រតិកម្មថា ជំរំទាំងនោះ បង្កើតឡើងដើម្បីលុបបំបាត់អត្តសញ្ញាណ និងជំនឿផ្នែកសាសនារបស់ជនជាតិវីហ្គើ។
លើសពីនេះ អ្នកការពារសិទ្ធិជនជាតិវីហ្គើ ដូចជាលោក Ilham Tohti ត្រូវបានគេបង្រ្កាប។ បញ្ញាវ័ន្តដ៏លេចធ្លោរូបនេះ ត្រូវបានគេកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារមួយជីវិត តាំងពីឆ្នាំ 2014 បន្ទាប់ពីត្រូវបាន អាជ្ញាធរចិនចោទប្រកាន់ពីបទធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិបែកបាក់។
ប៉ុន្តែអ្នកស្រី Jewher Ilham កូនស្រីរបស់លោកបាននិយាយថា ឪពុករបស់អ្នកស្រីមិនបានញុះញង់ឲ្យមានការបង្កអំពើហិង្សា ឬបែកបាក់ឡើយ។
ដោយខ្លាចថា នាងមិនអាចទទួលដំណឹងពីសមាជិកគ្រួសាររបស់នាង ដោយសារបញ្ចេញមតិ អ្នកស្រី Ilham និយាយថា ជីវិតរបស់នៅរាល់ថ្ងៃនៅក្នុងតំបន់ Xinjiang ស្ថិតក្រោមការឃ្លាំមើលយ៉ាងតឹងរ៉ឹង។
រូបឯកសារ៖ អ្នកស្រី Jewher Ilham កូនស្រីរបស់លោក Ilham Tohti ជូបលោកប្រធានាធិបតី ត្រាំ។
អ្នកស្រី Ilham និយាយថា៖ «អ្នកស្គាល់គ្នាម្នាក់របស់ខ្ញុំ បានមកលេងតំបន់ជនជាតិវីហ្គើ កាលពីឆ្នាំមុន ហើយនាងបាននិយាយថា នៅពេលដែលនាងឆ្លងកាត់កន្លែងត្រួតពិនិត្យ នាងបានឃើញរូបភាព នាងចំនួនយ៉ាងហោចណាស់ ៨ នៅកន្លែងផ្សេងគ្នាក្នុងទីក្រុង បង្ហាញលើអេក្រង់។ នេះគឺជារឿងមិនសមហេតុផល។ យើងមិនមានឯកជនភាពទាល់តែសោះ។
សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងពិចារណា រឹតបន្តឹងការនាំចេញឧបករណ៍ឃ្លាំមើលតាមកាមេរ៉ាវីដេអូរបស់ក្រុមហ៊ុន Hikvision ក្រោមហេតុផលថា ក្រុមហ៊ុននេះ ជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ជនជាតិវីហ្គើ នៅក្នុងជំរំឃុំឃាំង។
លោក Sam Brownback ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកគោចរទទួលបន្ទុកសេរីភាពសាសនាអន្តរជាតិ បាននិយាយថា៖ «មានសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នៅក្នុងសភា កន្លែងដែលពលរដ្ឋ ផ្ដល់ជាគំនិតយោបល់ អំពីអង្គភាពនានា។ ប៉ុន្តែជាយូរមកហើយដែលសហរដ្ឋអាមេរិកសម្ដែងការព្រួយបារម្ភទៅលើក្រុមហ៊ុន Hikvison នេះ»។
អ្នកស្រី Ilham និយាយថា អ្នកស្រីគាំទ្រឲ្យមានវិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុនទាំងឡាយ ជួយដល់ការធ្វើប្រតិបត្តិការរបស់ជំរំឃុំឃាំងជនជាតិវីហ្គើ។
អ្នកស្រី Ilham បន្ថែមទៀតថា៖ «មិនថាជាក្រុមហ៊ុនចំណីអាហារ ក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យា ឬក្រុមហ៊ុនកាមេរ៉ា មិនថា ក្រុមហ៊ុននោះជាក្រុមអ្វីក៏ដោយ ក្រុមហ៊ុនថ្មី ធំ ឬតូចក៏ដោយ ដរាបណាក្រុមហ៊ុននោះ ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្កើតឲ្យមានជំរំឃុំឃាំងកាន់តែធំ ខ្ញុំមិនគាំទ្រឲ្យមានទាល់តែសោះ។ ខ្ញុំលើកទឹកចិត្តឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើពហិការលើក្រុមហ៊ុនទាំងនោះ»។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងច្រានចោលការចោទប្រកាន់ដែលថា ខ្លួនរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកសាសនា។
លោក Lu Kang អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារប្រទេសចិនបាននិយាយថា៖ «យើងទាមទារឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក កែតម្រូវការយល់ឃើញរបស់ខ្លួនមកលើគោលនយោបាយសាសនារបស់ប្រទេសចិន និងស្ថានភាពសេរីភាពសាសនានៅក្នុងប្រទេសចិន ហើយឈប់ប្រើប្រាស់បញ្ហាសាសនា ដើម្បីជ្រៀតជ្រែកបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសដទៃ»។
ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក Donald Trump បានជួបជាមួយអ្នកស្រី Ilham និងជនរងគ្រោះដោយសារការរឹតត្បិតសេរីភាពសាសនាដទៃទៀតនៅឯសេតវិមាន។ សហរដ្ឋអាមេរិកក៏កំពុងតែពិចារណាលើការដាក់ទណ្ឌកម្មមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ជុំវិញការគាបសង្កត់លើជនជាតិវីហ្គើក្នុងប្រទេសចិន៕
ប្រែសម្រួលដោយ សឿន វឌ្ឍនា