ក្រុមសកម្មជនខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសបានដាក់ញត្តិរួមគ្នាតវ៉ាទៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ឱ្យដោះស្រាយបញ្ហាកម្ពុជា ក្រោយពីពួកគេមើលឃើញថា រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើសកម្មភាព និងចេញគោលនយោបាយជាច្រើន ដែលគាបសង្កត់និងគ្មានមេត្តាដើម្បីពង្រឹងអំណាច និងបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរិះគន់ និងនយោបាយប្រឆាំង។
សកម្មជននៃ «ក្រុមការងារអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា នៅអាមេរិកខាងជើង អូស្ត្រាលីនិងអឺរ៉ុប» ដែលមានសមាគមនិងមូលនិធិចំនួន ១៧ បានដាក់ «បញ្ជីបញ្ហា» ទៅគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃទី ៣ ខែឧសភា ដោយបានបង្ហាញនូវបញ្ហាមួយចំនួន ក្នុងនោះមានការអនុម័តច្បាប់ដាក់ប្រទេសក្នុងគ្រាមានអាសន្ន ការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពីបទក្បត់ជាតិការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំ ការរិតត្បិតនិងលុបបំបាត់សេរីភាពសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ការចាប់ខ្លួនអ្នកដែលហ៊ានរិះគន់រដ្ឋាភិបាល និងការធ្វើឃាតលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែលជាអ្នកវិភាគនយោបាយដ៏ល្បីល្បាញ និងលោក ជា វិជ្ជា ប្រធានសហជីពជាដើម។
«បញ្ជីបញ្ហា» ដែលបានដាក់នេះ គឺដើម្បីជាមូលដ្ឋានឱ្យអង្គការសហប្រជាជាតិពិចារណាសម្រេចនៅក្នុងអំឡុងពេលត្រួតពិនិត្យមើលជាដំណាក់កាលលើកទី ៣ ស្តីពីការគោរពអនុវត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមកតិការសញ្ញាស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ ដែលគ្រោងនឹងធ្វើនៅខែមីនា ឆ្នាំ២០២១។
លោក នាថបណ្ឌិត ឫទ្ធិពល តំណាងឱ្យក្រុមការងារការពារសិទ្ធិមនុស្សក្រៅប្រទេស បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖
«យើងមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ដោយហេតុថា មហាជនខ្មែរនិងសង្គមពលរដ្ឋខ្មែរ និងអន្តរជាតិនានា ជាពិសេសសង្គមពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្នុងប្រទេស និងមហាជនខ្មែរ មិនអាចនិយាយស្តីអ្វីបានទាំងអស់។ សព្វថ្ងៃនេះ លោកមិនហ៊ាននិយាយតវ៉ាអ្វីទេ មានតែយើងនៅក្រៅប្រទេសដែលអាចនិយាយជំនួសលោកបាន»។
លោក ម័រតុន សក្លា (Morton Sklar) ទីប្រឹក្សាច្បាប់សម្រាប់ក្រុមការងារខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស បានបញ្ជាក់ថា ការដាក់បញ្ជីបញ្ហានៅពេលនេះ មានលក្ខណៈពិសេសសម្រាប់សហគមន៍ខ្មែរ ដែលបានមកធ្វើការរួមគ្នា ជាលើកទីមួយនៅទូទាំងពិភពលោក ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការគំរាមកំហែងថ្មីជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសកម្មភាពគាបសង្កត់ធ្ងន់ធ្ងរជាងមុន និងគ្រប់ទិសទីពីរដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោក ម័តុន សក្លា បានប្រាប់វីអូអេ តាមសារអេឡិកត្រូនិកថា៖ «ការដាក់បញ្ជីបញ្ហានៅថ្ងៃនេះ ទៅអង្គការសហប្រជាជាតិជាការបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ពីបញ្ហា និងការព្រួយបារម្ភសំខាន់ៗ ដែលត្រូវការដោះស្រាយ និងចាត់វិធានការបានដោយសហគមន៍អន្តរជាតិ»។
បន្ទាប់ពីដាក់បញ្ជីបញ្ហាលើកនេះក៏នឹងមានរបាយការណ៍ឆ្លើយតបលម្អិតមួយទៀត សម្រាប់អង្គការសហប្រជាជាតិយកទៅពិចារណាលើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ក្រុមការងារនេះគ្រោងនឹងដាក់ជូនរបាយការណ៍លម្អិត នៅថ្ងៃទី ១ ខែសីហា។
សំទុះរបស់សកម្មជនខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសបានកើនឡើងជាថ្មី ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចេញ«ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្ន»។ ក្រុមសកម្មជនមើលឃើញថា ច្បាប់នេះធ្វើឡើងក្រោមលេសប្រយុទ្ធនឹងវិបត្តិសុខភាព ដែលបង្កឡើងដោយជំងឺកូវីដ១៩ ហើយវាផ្តល់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានូវលទ្ធភាពដែលមិនអាចកំណត់បានក្នុងការកំហិតសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន និងសកម្មភាពអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលមាននៅក្នុងកតិការសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយ។
រូបឯកសារ៖ លោក ហុង លីម សមាជិកសភារដ្ឋ Victoria នៃប្រទេសអូស្ត្រាលី មានវត្តមាននៅទីស្នាក់ការវីអូអេ នៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧។ (ទែន សុខស្រីនិត/VOA)
លោក ហុង លីម ប្រធានសហព័ន្ធខ្មែរអូស្ត្រាលី ដែលបានចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការដាក់ញត្តិរួមនេះ បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា លោកសង្ឃឹមថា អង្គការសហប្រជាជាតិនឹងយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងជាងពេលណាៗទាំងអស់ លើបញ្ហារបស់កម្ពុជានៅពេលនេះ។
«យើងមិនដែលទាមទារឱ្យអង្គការសហប្រជាជាតិយកបញ្ហាហ្នឹងដាក់នៅក្នុងរបៀបវារៈជាបញ្ហាដែលត្រូវពិភាក្សាអីចឹងទេ វាច្រើនតែជាសំណើរបស់ប្រទេសសមាជិកណាមួយទេ។ ដូច្នេះលើកនេះគឺជាសំណើដែលចេញមកពីប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលមកពីទ្វីបផ្សេងៗសស្រាក់សស្រាំ ធ្វើការរួមគ្នា ដូច្នេះសង្ឃឹមថា គេនឹងមានការចាប់អារម្មណ៍ពិសេស»។
ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះក្នុងរយៈពេលជាងបីឆ្នាំចុងក្រោយនេះ និងមានការតវ៉ាជាបន្តបន្ទាប់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ និងអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅក្រៅប្រទេស។ គណៈកម្មការសហភាពអឺរ៉ុបក៏បានរកឃើញបញ្ហាដូចគ្នានេះដែរ ក្នុងអំឡុងត្រួតពិនិត្យមើលការគោរពតាមលក្ខខណ្ឌនៃឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ «គ្រប់មុខទំនិញលើកលែងសព្វាវុធ» ហើយបានសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាលកែប្រែស្ថានការណ៍។
ប៉ុន្តែការដោះសារជាបន្តបន្ទាប់ រួមទាំងការវាយបករបស់រដ្ឋាភិបាល និងកង្វះការកែប្រែឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ នាំឱ្យគណៈកម្មការអឺរ៉ុបសម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មមួយផ្នែក ចាប់ពីខែសីហាខាងមុខនេះ។ ទណ្ឌកម្មនេះនឹងប៉ះពាល់ដល់ការនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរ និងស្បែកជើងរបស់កម្ពុជា ទៅទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុប។
អ្នកស្រី នីកូល អ៊ឹង ប្រធានមូលនិធិមេបុណ្យ បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថាបន្ថែមលើបញ្ហាទាំងនេះ ចំណាត់ការចុងក្រោយរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញមិនអាចធ្វើឱ្យខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសនៅស្ងៀមទៀតបានឡើយ។
អ្នកស្រី នីកូល អ៊ឹង បានបន្ថែមថា៖ «ពួកយើងខ្ញុំមានការព្រួយបារម្ភពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន អនុវត្តច្បាប់ថ្មីនៅពេលមានវីរុសកូរ៉ូណា។ ពួកយើងខ្ញុំព្រួយបារម្ភថា រដ្ឋាភិបាលនឹងយកឱកាសនេះដែលជាច្បាប់មានការគាបសង្កត់យ៉ាងខ្លាំងលើប្រជារាស្ត្រខ្មែរ ហើយទុកច្បាប់នេះហួសពេលវីរុសកូរ៉ូណានេះគាត់នៅតែមិនចប់ទៀត ហើយយើងបារម្ភថា រដ្ឋាភិបាល ហ៊ុន សែន យកច្បាប់នេះលុបបំបាត់អ្នកដែលនៅបក្សប្រឆាំង»។
អ្នកស្រី នីកូល អ៊ឹង ដែលក៏ជាប្រធានបណ្តាញពលរដ្ឋខ្មែរដើម្បីកម្ពុជា បានលើកទឹកចិត្តពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលបានឃើញ និងជួបប្រទះបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ឱ្យរាយការណ៍មកក្រុមការងារតាមរយៈអ៊ីម៉េល WGCambodia@gmail.com ដើម្បីបង្ហាញជាសាធារណៈនូវការធ្វើខុសច្បាប់នានា។ អ្នកស្រីក៏លើកទឹកចិត្តទាំងពលរដ្ឋខ្មែរនិងជនបរទេស ឱ្យនាំគ្នាសរសេរសំបុត្រទៅរដ្ឋាភិបាលទាមទារឱ្យដោះលែងសកម្មជន និងពលរដ្ឋមួយចំនួន ដែលអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ចាត់ទុកថា ជាអ្នកទោសមនសិការនៅកម្ពុជា។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «គាត់មិនត្រូវសំងំទេចាប់ពីថ្ងៃនេះទៅ។ ពួកយើងធ្វើនេះដើម្បីឱ្យសំឡេងទៅប្រជារាស្ត្រខ្មែរនៅក្នុងស្រុក ហើយនិងប្រជារាស្ត្រនៅស្រុកក្រៅ»។
លោក នាថបណ្ឌិត ឫទ្ធិពល ក៏បានបន្ថែមដែរថា៖
«លើកនេះមហាជនខ្មែរក្នុងប្រទេសមានសង្ឃឹមយ៉ាងខ្លាំង ពីព្រោះសំឡេងអស់លោកដែលត្រូវគេខ្ទប់ដែលត្រូវគេជិះជាន់សង្កត់សង្កិន ២០ ឬ ៣០ ឆ្នាំហើយ លោកធ្លាប់សង្ឃឹមតែលើគណបក្សប្រឆាំងមួយដើរសុំគេគ្រប់កន្លែងគ្មានអ្នកណាគេជួយក្នុងនាមមហាជនខ្មែរនោះ ឥឡូវនេះសំឡេងមហាជនខ្មែរក្រៅប្រទេសក្រោកឡើងតំណាងសំឡេងមហាជនខ្មែរក្នុងប្រទេស ដើម្បីឱ្យលោកមានសង្ឃឹមហើយក្រោកឡើងរំដោះខ្លួនយើងទាំងអស់គ្នា»។
យោងតាមគេហទំព័ររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ រហូតមកដល់ពេលនេះ គណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ បានទទួលញត្តិមកពីក្រុមការងារខ្មែរនៅអាមេរិកខាងជើង និងសហព័ន្ធអន្តរជាតិសម្រាប់សិទ្ធិមនុស្ស (International Federation for Human Rights) សម្រាប់ត្រួតពិនិត្យមើលនៅពេលជួបប្រជុំគ្នានៅចុងត្រីមាសទី ១ ឆ្នាំក្រោយ។
រូបឯកសារ៖ លោក សុខ ឥសាន ដែលជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានថ្លែងទៅកាន់សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំក្នុងស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀង ក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោត កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨។ (ស៊ុន ណារិន/VOA)
ប៉ុន្តែគណបក្សកាន់អំណាចយល់ថា នេះគ្រាន់តែជាទម្រង់មួយទៀតនៃការបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស ដែលមិនបានយល់ដឹងពីស្ថានភាពពិតប្រាកដនៃសុខសន្តិភាពប៉ុណ្ណោះ។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖
«ខ្ញុំយល់ថា ការមានយោបល់របស់បងប្អូននៅខាងក្រៅហ្នឹង វាផ្អែកលើនិន្នាការនយោបាយទេ ហើយវាមិនបានផ្សារភ្ជាប់នឹងការពិតជាក់ស្តែងនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ដែលយើងខ្ញុំកំពុងតែរស់នៅ។ ប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងតែរស់នៅដោយសន្តិភាព ស្ថិរភាពនយោបាយហើយថ្មីៗនេះ បើមិនមានជំងឺកូវីដ១៩មកលុកលុយ ក៏វាមិនមានផលលំបាកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចសង្គមដែរ។ អីចឹងទេ បើរស់នៅក្នុងសន្តិភាពពេញលេញ មានស្ថិរភាពនយោបាយ សុខក្សេមក្សាន្ត ប្រទេសជាតិមានការរីកចម្រើន បានសេចក្តីថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអត់មានខូចខាតអីទេ ហើយសិទ្ធិមនុស្សក៏អត់មានការរំលោភអីដែរ។ យើងយល់ថា បើមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស គឺសង្គមនេះនឹងរំភើតរំពើង ហើយមិនអាចមានស្ថិរភាពនយោបាយបានទេ»។
លោក សុខ ឥសាន បានបញ្ជាក់ឡើងវិញនូវជំហររបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលធ្លាប់អះអាងថាច្បាប់ដាក់ប្រទេសក្នុងគ្រាអាសន្ន គឺប្រើសម្រាប់គ្រប់គ្រងស្ថានការណ៍លើសពីជំងឺកូវីដ១៩ និងត្រូវប្រកាសដោយព្រះមហាក្សត្រ ដោយមានការឯកភាពគ្នារវាងប្រធានរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភាតាមសំណើរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី។
លោក សុខ ឥសាន បានបន្ថែមថា៖
«អីចឹងអស់លោកគិតខ្លាចមុនបានន័យថា គាត់បុរេវិនិច្ឆ័យរួចទៅហើយ។ សភាពការណ៍អត់ទាន់មកដល់គាត់ប៉ាន់ស្មានថា ភ័យអីចេះភ័យអីចោះ ហើយជិះជាន់គេអីចេះអីចោះ។ អាហ្នឹងវាអត់ត្រូវទេ»។
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពអាសន្នត្រូវបានលោក សាយ ឈុំ ដែលជាប្រមុខរដ្ឋស្តីទី និងជាអនុប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចុះហត្ថលេខាឱ្យប្រើប្រាស់ កាលពីចុងខែមេសា។
រីឯសំណុំរឿងក្បត់ជាតិរបស់លោក កឹម សុខា កំពុងតែដំណើរការទៅមុខយឺតៗ នៅក្នុងតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ តាំងពីប្រធានគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីជាងពីរឆ្នាំមុន។
ថ្មីៗនេះអ្នកសារព័ត៌មានតាមហ្វេសប៊ុកម្នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដោយសារតែដកស្រង់ប្រសាសន៍របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ពាក់ព័ន្ធនឹងការស្នើឱ្យអ្នករត់ម៉ូតូឌុបលក់ម៉ូតូចាយសិន ក្នុងគ្រាមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចបង្កដោយជំងឺកូវីដ១៩ ដែលក្រោយមកមន្ត្រីនានាអះអាងថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីគ្រាន់តែនិយាយលេងសើចប៉ុណ្ណោះ៕