ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើតំណាងកម្មករពីសំណាក់អាជ្ញាធរ និងតុលាការនៅប្រទេសកម្ពុជា បានបន្តកើតមាន ខណៈដែលកម្មករក៏បន្តបាត់បង់សិទ្ធិ និងសេរីភាពក្នុងការជួបប្រជុំ ធ្វើកូដកម្ម និងបាតុកម្ម។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សហភាពការងារកម្ពុជា ដែល VOA បានទទួលកាលពីថ្ងៃអង្គារ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សហភាពការងារកម្ពុជាស្តីពីអំពើហិង្សា និងការរំលោភបំពានផ្សេងៗមកលើកម្មករនិយោជិតចាប់ពីខែមករា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៧ បានកត់សម្គាល់ឃើញថា មន្ត្រីអាជ្ញាធរ និងតុលាការ ហាក់ដូចជាមានការរឹតបន្តឹងសកម្មភាពសហជីពច្រើនជាងមុន រហូតដល់មានការចាប់ខ្លួន ការចោទប្រកាន់ និងការគំរាមផ្សេងៗ ដែលធ្វើឲ្យឈ្មួញទុច្ចរិតមួយចំនួនកាន់តែបានដៃខ្លាំងឡើងៗ ដែលបណ្តាលឲ្យមានការរំលោភច្បាប់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
សហភាពការងារកម្ពុជា ដែលមានសមាជិក ជាង១១ម៉ឺនមកពីវិស័យចំនួន ៨បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនចុះថ្ងៃទី ៣ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៨ ក្នុងន័យដើម៖
«យើងខ្ញុំឃើញអាជ្ញាធរប៉ូលិស និងតុលាការ បានបន្តជំរុញបណ្តឹងដែលបានប្តឹងកន្លងមកកាន់តែខ្លាំងធ្វើឲ្យតំណាងសហជីព សហព័ន្ធ សហភាពជាច្រើនរងបណ្តឹងព្រហ្មទណ្ឌដែលខ្លួនឯងមិនបានប្រព្រឹត្ត តែគ្មានការដកការចោទប្រកាន់ទេ។ ច្បាប់សហជីព និងស្ថានភាពនយោបាយចុងក្រោយនេះ កាន់តែធ្វើឲ្យសេរីភាពកម្មករ និងសហជីពកាន់តែរួញតូចទៅៗ»។
ក្នុងពេលមានការគាបសង្កត់សិទ្ធិកម្មករនេះ សហភាពការងារកម្ពុជា ក៏បានសង្កេតឃើញពីស្ថានភាពប្រសើរឡើងរបស់កម្មករ ដោយការជួយជ្រោមជ្រែងពីក្រសួង និងស្ថាប័ននានា និង ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលបានចុះទៅជួបកម្មករជាញឹកញាប់ និងបានដោះស្រាយ បញ្ហាឲ្យកម្មករមួយចំនួន ដូចជាការជំរុញឲ្យនិយោជកអនុវត្តន៍ច្បាប់ស្តីពីការងារ ការតំឡើងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា ផ្តល់សេវាសុខភាព ជាពិសេសស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ និងដោះស្រាយបញ្ហាអសកម្មមួយចំនួនទៀត។
សហភាពការងារកម្ពុជា បានរកឃើញផងដែរនូវភាពអវិជ្ជមានជាច្រើនដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងវិស័យការងារនៅប្រទេសកម្ពុជា។ សហភាពការងារកម្ពុជា បានសរសេរបញ្ជាក់ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនក្នុងន័យដើមថា៖
«ទន្ទឹមនឹងមានការប្រសើរមួយចំនួននេះ យើងខ្ញុំក៏ឃើញមានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដូចជា សេរីភាពក្នុងការជួបប្រជុំ កូដកម្ម បាតុកម្ម មានការថយចុះសិទ្ធិកម្មករក្នុងការចូលរួមជាមួយសហជីព ការចរចាផ្សេងៗ និងសិទ្ធិសហជីពឯករាជ្យ ក្នុងការតំណាងឲ្យកម្មករ នៅពេលដោះស្រាយបញ្ហាជូនកម្មករ»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សហភាពការងារកម្ពុជា បានធ្វើឡើងបីថ្ងៃមុន ការចេញរបាយការណ៍របស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ហៅកាត់ (ILO) ដែលបានពណ៌នា អំពីការរឹតបន្តឹងសិទ្ធិសេរីភាពលើសកម្មភាពរបស់ក្រុមសហជីពក្នុងចំនួនដ៏ច្រើនតាមអំណាចតុលាការ និងមាត្រាចែងក្នុងច្បាប់សហជីពដែលមានលក្ខណៈចម្រូងចម្រាសជាច្រើន ទាក់ទិនសិទ្ធិក្នុងការបង្កើតសមាគម សិទ្ធិក្នុងការជ្រើសរើសតំណាងដោយសេរីនិងការរំលាយចោលអង្គការជាតំណាងនានា។
របាយការណ៍របស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨ បានទាមទាររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ស្នើឲ្យមានវិសោធនកម្មលើចំណុចជាច្រើនដែលបានសរសេរក្នុងច្បាប់សហជីព ដើម្បីធានាបានថា កម្មករមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនសម្រាប់ការិយាល័យសហជីពនៅពេលកម្មករឈានដល់អាយុដែលអាចឈរឈ្មោះបាន ហើយនឹងការបើកសិទ្ធិឲ្យសមាគមសហជីព និងនិយោជក ធ្វើការរំលាយអង្គភាពរបស់ខ្លួនទៅតាមច្បាប់កំណត់ដោយអង្គភាពទាំងនោះដោយខ្លួនឯង។
ប្រទេសជាច្រើនផ្សេងទៀតក៏ជួបបញ្ហាស្រដៀងគ្នានឹងកម្ពុជាក្នុងការងារចងក្រងសមាគម ដែលរួមមានប្រទេស អាល់ហ្យេរី អង់ហ្គោឡា បង់ក្លាដេស បុតស្វាណា សាធារណរដ្ឋអាហ្វ្រិកកណ្តាល ចិន អាល្លឺម៉ង់ និងម៉ាឡេស៊ីជាដើម។ នេះបើយោងតាមបាយការណ៍របស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិស្តីពី«ការអនុវត្តបទដ្ឋានការងារអន្តរជាតិឆ្នាំ២០១៨»។
លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃពុធនេះថា បញ្ហាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់កម្មករ និងសហជីព គឺជាបញ្ហាអាទិភាព ដែលក្រុមសហជីពបម្រើប្រយោជន៍កម្មករទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានា ត្រូវដោះស្រាយឲ្យបានមុនគេ មុននឹងឈានដល់ការដោះស្រាយបញ្ហាការងារផ្សេងៗទៀត។
«បញ្ហាសេរីភាពត្រូវតែដោះស្រាយមុន បើសិនជាកម្មកររបស់យើងមានសេរីភាព សហជីពមានសេរីភាព មានន័យថា គាត់អាចចរចា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា លក្ខខណ្ឌការងារមិនល្អ បញ្ហាសុខភាពរបស់កម្មករបាន ហើយនៅពេលដែលយើងមានលទ្ធភាព មានឱកាសហ្នឹងហើយ គឺអាចដោះស្រាយទៅជាមួយនឹងខាង រដ្ឋាភិបាល ឬក៏ទៅក្រុមហ៊ុនអាចដោះស្រាយបញ្ហារបស់គាត់បាន»។
VOA មិនទាន់អាចសុំការអធិប្បាយពីលោក ខេន លូ (Ken Loo) អគ្គលេខាធិការសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា បានទេនៅថ្ងៃពុធនេះ។ VOA ក៏មិនទាន់អាចសុំការអធិប្បាយបានដែរពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក ហេង សួ នៅថ្ងៃពុធដដែលនេះ។
យោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សហភាពការងារកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា រឿងក្តី ដែលមានក្រុមហ៊ុន និងអាជ្ញាធរប្តឹងប្រឆាំងនឹងសមាជិកនៃសហភាពនេះ មានចំនួន ៤៣ករណី ពាក់ព័ន្ធនឹងបុគ្គល ចំនួន ៦០៤នាក់ ក្នុងនោះ មាន ១៧៧នាក់ជាបុរស បើប្រៀបធៀបឆ្នាំ ២០១៦ មានការកើនឡើងរហូតដល់ ១៧ករណី និងជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ០១នាក់ ដែលជាបុរស។ សហភាពការងារកម្ពុជា បានរកឃើញអំពើហិង្សារហូតមានរបួសស្នាមចំនួន ៤ករណី និងការបញ្ឈប់ពីការងារមានចំនួនជាង ១០០០នាក់។
ទាក់ទិននឹងការប្តឹងផ្តល់តំណាងសហជីពទៅតុលាការនេះ លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌មានប្រសាសន៍ថា តុលាការបានធ្វើទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ដែលបានចែងសម្រាប់ធ្វើការចោទប្រកាន់ក្នុងរឿងក្តីនីមួយៗ។ លោកបានលើកឡើងថា ប្រសិនបើក្រុមសហជីពមានភស្តុតាងណាមួយដែលសំអាងថា តុលាការបានប្រព្រឹត្តប្រាសចាកពីនីតិវិធីច្បាប់ ក្រុមសហជីពអាចយកមកបង្ហាញ ដើម្បីតទល់ក្តីក្នុងតុលាការ។
«បើសិនជាគាត់មានមូលដ្ឋានច្បាប់ច្បាស់លាស់ណ៎ា គាត់អាចផ្តល់មេធាវី ឬក៏ដើម្បីធ្វើការការពារក្តីហ្នឹងនៅតុលាការណ៎ា បើសិនបើមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ ដើម្បីធ្វើឲ្យបានការឈ្នះក្តីនៅតុលាការ។ ហើយបើសិនមិនមានមូលដ្ឋានច្បាប់ច្បាស់លាស់ទេ ហើយគាត់ចាំតែចោទ ក្រោមរូបភាពនយោបាយផ្សេងៗហ្នឹង អាហ្នឹងមិនអាច មិនមែនជាការចោទប្រកាន់មួយដែលសមស្រប និងអាចទទួលយកបាននោះទេបាទ»។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ បានអះអាងផងដែរ ច្បាប់សហជីព បានរួមចំណែកក្នុងការទប់ស្កាត់សកម្មភាពតវ៉ាអនាធិបតេយ្យនៅតាមរោងចក្រ សហគ្រាសផងដែរ។ លោកថា អ្នកដែលយល់ថា ច្បាប់នេះមានការរឹតត្បិត ក៏ព្រោះតែអ្នកនោះធ្លាប់ធ្វើសកម្មភាពដែលគ្មានច្បាប់ទម្លាប់ពីមុនមក ក្នុងការតវ៉ាដោះស្រាយវិវាទការងារ។
«អីចឹងទេ បានន័យថា យើងធ្វើបានផលច្រើន ហើយវាមិនមែនជាការរឹតត្បិតនឹងសិទ្ធិសេរីភាពរបស់កម្មករនោះទេ ពីព្រោះថា ស្ថានការណ៍ញុះញង់ និន្នាការនយោបាយ ក្រុមបងធំ បងតូចដែលបង្ក ភាពអនាធិបតេយ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកវិនិយោគអីហ្នឹង គឺត្រូវបានកាត់បន្ថយច្រើន។ អីចឹងយើងគិតថា ច្បាប់នេះ វាបានផ្តល់ប្រយោជន៍ច្រើនដល់សង្គមណាស់ គ្រាន់តែថា យើងចង់កែ ទាល់តែគ្រប់ភាគីហ្នឹងមកអង្គុយជជែកតើវាមានបញ្ហាអី? ហើយបញ្ហាហ្នឹងវាប៉ះពាល់ដល់សង្គម ឬអត់ ឬមួយក៏ប៉ះ ពាល់ដល់ប្រយោជន៍បុគ្គល ប្រយោជន៍ក្រុម ឬក៏បក្សនយោបាយ»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបានឲ្យដឹងដែរថា មានកម្មករនិយោជិតដួលសន្លប់ចំនួន១៦០៣នាក់ ក្នុងចំណោម ២២ ក្រុមហ៊ុន បើប្រៀបធៀបឆ្នាំ ២០១៦ មានកម្មករដួលសន្លប់ចំនួន ១១៦០នាក់ ក្នុងចំណោម ១៨ ក្រុមហ៊ុន មានការកើនឡើងចំនួន ៤៤៣នាក់ ក្នុងអំឡុងពេលធ្វើការដោយសារសុខភាពខ្សោយ ធ្វើការយូរឆ្នាំ ថែមម៉ោង ហួសកម្លាំង បរិយាកាសមិនល្អ និងជាតិគីមីផ្សេងៗ។ ជាងនេះទៅទៀត មានកម្មករនិយោជិតគ្រោះថ្នាក់ការងារចំនួន ៣៦២ ករណី មានអ្នកគ្រោះថ្នាក់សរុបចំនួន ១៩៨៩ នាក់ ក្នុងនោះ មានស្លាប់ចំនួន ២៦នាក់ (ក្នុងរយៈពេល០៩ខែ បើតាមរបាយការណ៍របស់បេឡាជាតិរបបសន្តិសុខសង្គម ២០១៧)។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានសរសេរបញ្ជាក់បន្ថែមតាមន័យដើមថា៖
«ហេតុនេះ យើងខ្ញុំស្នើស្ថាប័នរដ្ឋសភា រាជរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមេត្តាបន្តយកចិត្តទុកដាក់ និងជួយដោះស្រាយនូវបញ្ហាទាំងនោះឲ្យបានប្រសើរ ជាពិសេសរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវកែប្រែមន្ត្រីមួយចំនួនដែលធ្វើជាទីប្រឹក្សាឲ្យក្រុមហ៊ុន ឬសហការជាមួយនិយោជក និងដាក់ទោសមន្ត្រីទាំងនោះ រួមទាំងនិយោជកទាំងឡាយណាដែលបានប្រព្រឹត្តល្មើសទៅនឹងច្បាប់ដើម្បីឲ្យមានការរាងចាល»៕