គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) បានប្រកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលកំពុងបំពេញបេសកកម្ម ធ្វើការ ឬសិក្សានៅក្រៅប្រទេស និងមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត ហើយមិនទាន់មកចុះឈ្មោះកាលពីឆ្នាំ២០១៦ ឬអ្នកទើបគ្រប់អាយុ១៨ឆ្នាំ ឲ្យមកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅប្រទេសកម្ពុជាដែលធ្វើឡើងចាប់ពីដើមខែកញ្ញា ដល់ខែវិច្ឆិកាខាងមុខ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីអំពាវនាវរបស់របស់គ.ជ.ប. ដែល VOA បានទទួលនាព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។
សេចក្តីអំពាវនាវរបស់ គ.ជ.ប. ចុះថ្ងៃទី៣០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ បានឲ្យដឹងថា ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពបញ្ជីបោះឆ្នោត និងការចុះឈ្មោះឆ្នាំ២០១៧ ចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី០១ ខែកញ្ញា ដល់ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧ នៅតាមសាលាឃុំ សង្កាត់ និងនៅតាមភូមិមួយចំនួនក្នុងឃុំ សង្កាត់ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដែលបើកធ្វើការជារៀងរាល់ថ្ងៃ ក្នុងម៉ោងធ្វើការ គិតទាំងថ្ងៃសៅរិ៍ និងថ្ងៃអាទិត្យ។
រូបឯកសារ៖ លោក ស៊ិក ប៊ុនហ៊ុក ប្រធានគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោត គ.ជ.ប នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាមួយទាក់ទងនឹងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦។ (ហ៊ាន សុជាតា/VOA)
សេចក្តីអំពាវនាវចុះហត្ថលេខាដោយលោក ស៊ិក ប៊ុនហុក ប្រធាន គ.ជ.ប. បានសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖
«អាស្រ័យហេតុនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត សូមអំពាវនាវដល់ស្ថានឯកអគ្គរាជទូត និងស្ថានកុងស៊ុលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មេត្តាជួយផ្សព្វផ្សាយសេចក្តីអំពាវនាវនេះ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលកំពុងបំពេញបេសកកម្ម ធ្វើការ ឬសិក្សានៅក្រៅប្រទេស ឲ្យទទួលបានព័ត៌មាននេះ ដើម្បីបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរអញ្ជើញមកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឲ្យបានគ្រប់ៗគ្នា»។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចយកថ្ងៃអាទិត្យទី ២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ជាកាលបរិច្ឆេទនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តសម្រាប់នីតិកាលទី៦នៃរដ្ឋសភា ស្របតាមច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំបោះឆ្នោត។
ការប្រកាសស្តីពីការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនៃបញ្ជីបោះឆ្នោត និងការចុះឈ្មោះឆ្នាំ ២០១៧នេះ កើតមានឡើង នៅក្នុងស្ថានភាពនយោបាយដែលអ្នកសង្កេតការណ៍មើលឃើញថា កំពុងស្ថិតក្នុងភាពតានតឹង ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន សម្រេចចិត្តបណ្តេញស្ថាប័នគាំទ្រប្រជាធិបតេយ្យ និងយាយីដល់ដំណើរការផ្សព្វផ្សាយរបស់សារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងវិទ្យុដែលទទួលបានមូលនិធិពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
រូបឯកសារ៖ លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ផ្តល់បទសម្ភាសន៍ជាមួយ VOA ក្នុងស្នាក់ការកណ្តាល គ.ជ.ប រាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧។ (ហ៊ាន សុជាតា/ VOA)
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប. បានបញ្ជាក់ថា ស្ថានភាពនយោបាយបច្ចុប្បន្ននេះនឹងមិនប៉ះពាល់ដល់កិច្ចចុះបញ្ជីឈ្មោះអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតនោះទេ។
«គ.ជ.ប. មិនវិភាគទៅលើបញ្ហានយោបាយទេណ៎ា។ គ.ជ.ប. ទទួលខុសត្រូវទៅលើការអនុវត្តឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់បោះឆ្នោត ហើយនិងទទួលខុសត្រូវក្នុងការរៀបចំការងារបច្ចេកទេសដើម្បីឲ្យការបោះឆ្នោតមួយដែលទទួលបានលទ្ធផលដែលទទួលយកបានដោយគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ បាទ»។
រូបឯកសារ៖ លោក យឿង សុធារ៉ា សាស្ត្រាចារ្យច្បាប់នៃសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា ចូលរួមជាវាគ្មីនពិភាក្សាអំពីឯករាជ្យភាពនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា នៅក្នុងកម្មវិធី Hello VOA កាលពីថ្ងៃច័ន្ទ ទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦។ (លឹម សុធី/VOA)
លោក យឿង សុធារ៉ា មន្ត្រីផ្នែកច្បាប់ និងអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល បានប្រាប់ VOA ថា ដំណើរការចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោតនេះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅជាធម្មតា ទោះបីជាប្រទេសកម្ពុជាប្រឈមនឹងការកើនឡើងនៃកំដៅនយោបាយសារជាថ្មី។ តែលោកបារម្ភថា ពលករខ្មែររាប់សែននាក់នៅក្រៅប្រទេសអាចនឹងជួបបញ្ហាប្រឈមខាងថវិកាក្នុងការធ្វើដំណើរមកចុះឈ្មោះ។
«សម្រាប់ពលករចំណាកស្រុកក្រៅប្រទេស យើងសង្ឃឹមតិចតួចណាស់ ដែលពួកគាត់អាចនឹងវិលត្រឡប់មកចុះឈ្មោះដើម្បីបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនាពេលខាងមុខ»។
មន្ត្រីឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតរូបនេះថ្លែងបន្តថា៖
«កត្តាទីមួយអាចថា ដោយសារតែបញ្ហាថវិកាសម្រាប់ត្រឡប់មកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ហើយដល់ពេលបោះឆ្នោតគាត់ត្រឡប់មកសារថ្មីដើម្បីបោះឆ្នោត ដូច្នេះ ប្រហែលជាបញ្ហាបន្ទុករបស់គាត់វាជាបញ្ហាចោទ។ ដូច្នេះប្រហែលជាមានសង្ឃឹមតិចតួចបំផុតដែលពួកគាត់នឹងអាចវិលត្រឡប់មកចុះឈ្មោះ ហើយនិងបោះឆ្នោត។ មួយទៀតអាចថា ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានយោបាយ មើលទៅមានប្រជាពលរដ្ឋខ្លះអាចគិតថា អាចនឹងមានបញ្ហានយោបាយក្រោយពីការបោះឆ្នោតទៅ។ គាត់មានការភ័យខ្លាច ស្រុកទេសច្របូកច្របល់អីជាដើម។ គាត់អាចមានគំនិតអីចឹង។អីចឹងអាចពួកគាត់គិតពីកត្តាហ្នឹងអាចមិនមកចុះឈ្មោះ និងបោះឆ្នោត»។
ទោះយ៉ាងនេះក៏ដោយ លោក ហង្ស ពុទ្ធា ថ្លែងបញ្ជាក់ថា គ.ជ.ប. ពុំមានគោលការណ៍ជួយពលករក្នុងបញ្ហាថវិកានេះទេ ហើយពេលវេលាដែលបានកំណត់ឡើងដោយគ.ជ.ប. គឺសមល្មមសម្រាប់ដំណើរការចុះឈ្មោះ។
«ការប្រកាស និងការផ្តល់ព័ត៌មាននេះ គឺជាការសម្រួលផ្តល់ព័ត៌មានពិតប្រាកដជូនគាត់ហើយណ៎ា។ ហើយបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋដែលលោកអញ្ជើញទៅខាងក្រៅប្រទេសហ្នឹង លោកត្រូវការសម្រេចចិត្តលៃលកពេលវេលា និងថវិកាអីខ្លួនឯងទាំងអស់ណ៎ា មិនមែនជាដែនសមត្ថកិច្ចរបស់គ.ជ.ប. ដែលត្រូវទៅធ្វើអ្វីឲ្យខុសពីច្បាប់នោះទេ បាទ»។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា កន្លងមកធ្លាប់បានស្នើឲ្យ គ.ជ.ប.បង្កើតការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត នៅតាមប្រទេសនានាដែលពលករខ្មែរកំពុងធ្វើការនៅទីនោះ តែគ.ជ.ប.ជារឿយៗបានប្រកែកថា ខ្លួនគ្មានសិទ្ធិក្នុងការបង្កើតការិយាល័យយ៉ាងដូច្នោះទេហើយបានពន្យល់ថា ការបើកការិយាល័យនេះអាចធ្វើទៅបានដរាបណាមានការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំបោះឆ្នោតជាតិ។
ការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យទី ២៨ ខែកក្កដា។ បរិយាកាសមុនការបោះឆ្នោតនៅគ្រានោះត្រូវអ្នកសង្កេតការណ៍ការបោះឆ្នោត និងនយោបាយក្នុងស្រុកមើលឃើញថា មានភាពតានតឹង ដោយហេតុអតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងគឺលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលព្យាយាមបង្ខាំងមិនឲ្យចូលប្រទេស គ្រាដែលអ្នកនយោបាយរូបនេះប្រឈមនឹងការចាប់ដាក់ក្នុងពន្ធនាគារ ទាន់ទិនសំណុំរឿងព្រំដែនកម្ពុជាវៀតណាម។
កំដៅនយោបាយបានកើនឡើងកាន់តែខ្លាំង ក្នុងពេលដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឈ្នះអាសនៈជិតពាក់កណ្តាលនៅរដ្ឋសភាដែលមានអាសនៈចំនួន១២៣។ គណបក្សប្រឆាំងបានដឹកនាំមហាបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោត ដែលបានធ្វើឲ្យដំណើរការនយោបាយតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យជាប់គាំងជិតមួយឆ្នាំ។ តែក្រោយការព្រមព្រៀងនយោបាយរវាងគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សប្រឆាំង ដែលមានការផ្តល់តំណែងកំពូលក្នុងសភានិងមានការបែងចែកគណៈកម្មការជំនាញក្នុងសភា ការជាប់គាំងនយោបាយនោះក៏បានបញ្ចប់ទៅ។
ជាថ្មីម្តងទៀត នៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ នេះ លោក សម រង្ស៊ី បានកំពុងរស់នៅដោយនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសបារំាង ដើម្បីបញ្ចៀសការជាប់ពន្ធនាគារតាមបណ្តឹងជាច្រើនរបស់មេដឹកនាំ និងសមាជិកនៃរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ថ្មីៗនេះ អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានចេញវីដេអូឃ្លីបមួយលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោក ដោយបានថ្លែងថា ស្ថានភាពនយោបាយកម្ពុជាកំពុង «ស្ថិតក្នុងភាពដុនដាបជាងពេលណាៗទាំងអស់» បើគិតចាប់តាំងពីការចុះសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ ១៩៩១៕