ក្រុមការពារសិទ្ធិមនុស្សនិយាយថារបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ារឹតបន្តឹងលំហូរជំនួយមនុស្សធម៌ទៅកាន់ក្រុមគ្រួសាររាប់ពាន់ដែលបានចាកចេញពីផ្ទះពួកគេដោយសារការប្រយុទ្ធគ្នាចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារកាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈដែលនាំឱ្យក្រុមជនស៊ីវិលគ្មានការផ្គត់ផ្គង់សម្រាប់ជួយជីវិតដោយក្រុមយោធាព្យាយាមកម្ទេចការតស៊ូប្រដាប់អាវុធប្រឆាំងនឹងក្រុមយោធា។
អង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប.) និយាយថាការប្រយុទ្ធគ្នារវាងក្រុមយោធានិងក្រុមប្រដាប់អាវុធចាស់និងថ្មីមួយចំនួនជំរុញឱ្យមានគ្រួសារកាន់តែច្រើនឡើងចេញពីទីក្រុងនិងភូមិជារៀងរាល់ខែដោយមានមនុស្សជាង២៨៤.០០០នាក់ខ្ចាត់ព្រាត់ពីផ្ទះសំបែងដោយអំពើហិង្សាក្រោយរដ្ឋប្រហារបើគិតមកដល់ដើមខែធ្នូ។
ក្រុមគ្រួសារទាំងនេះភាគច្រើនឋិតក្នុងតំបន់យ៉ាប់យ៉ឺននិងដាច់ស្រយាលក្នុងផ្នែកពាយព្យនិងអាគ្នេយ៍ប្រទេសដែលនៅទីនោះការតស៊ូប្រដាប់អាវុធដោយកងទ័ពជនជាតិភាគតិចនិងអ្វីដែលហៅថាកងកម្លាំងការពាររបស់ប្រជារាស្ត្រនោះមានភាពសាហាវជាងមុន។
អង្គការសប្បុរសធម៌ជាតិនិងអន្តរជាតិព្រមទាំងក្រុមផ្តល់ជំនួយកំពុងព្យាយាមផ្តល់ស្បៀងអាហារនិងឱសថឱ្យបានទៅដល់គ្រួសារទាំងនោះដើម្បីទប់ទល់នឹងជំងឺនិងការស្រេកឃ្លាន។តែក្រុមការពារសិទ្ធិមនុស្សនិយាយថាក្រុមទាហាននិងពួកប៉ូលិសបានធ្វើឱ្យមានការពិបាកជាងមុនដោយរាំងខ្ទប់ផ្លូវរឹបអូស និងបំផ្លាញគ្រឿងផ្គត់ផ្គង់និងចាប់ខ្លួនអ្នកធ្វើការខាងផ្តល់ជំនួយ។
អ្នកស្រី Emerlynne Gil ជានាយិការងខាងការស្រាវជ្រាវក្នុងតំបន់នៃអង្គការAmnesty International។ អ្នកស្រីបាននិយាយប្រាប់វីអូអេថា៖«អ្វីដែលយើងឃើញនៅពេលនេះគឺក្នុងការប្រឹងប្រែងកាត់ផ្តាច់ជំនួយទៅឱ្យកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធជនជាតិភាគតិចនិងកងកម្លាំងការពាររបស់ប្រជារាស្ត្រដែលពួកគេកំពុងមានជម្លោះជាមួយនោះពួកយោធាក៏កាត់ផ្តាច់ការផ្គត់ផ្គង់ចាំបាច់ដល់ប្រជារាស្ត្រដែរ។ ហើយគ្រឿងផ្តត់ផ្គង់ទាំងនេះជារបស់របរធម្មតាជាវត្ថុត្រូវការជាមូលដ្ឋាន»។
អង្គការ Amnesty International បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ខ្លីមួយអំពីការរឹតបន្តឹងជំនួយកាលពីថ្ងៃសុក្រទី១៧ ខែធ្នូដោយផ្អែកលើសេចក្តីសម្ភាសន៍ជាមួយគ្រួសារខ្ចាត់ព្រាត់ក្រុមអ្នកធ្វើការខាងជំនួយក្នុងមូលដ្ឋាននិងក្រុមអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត។
នៅក្នុងការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពរបស់ខ្លួនអំពីស្ថានភាពមនុស្សធម៌នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីសប្តាហ៍ទីពីរខែធ្នូអ.ស.ប.បាននិយាយថាការពន្យារពេលនិងការបដិសេធរបស់អាជ្ញាធរមិនឱ្យធ្វើដំណើរនិងកំណើនការពិនិត្យពិច័យការផ្គត់ផ្គង់ជំនួយនិងបុគ្គលិកជំនួយនោះបាន«បង្អាក់កិច្ចប្រតិបត្តិការនិងបានធ្វើឱ្យការរងទុក្ខវេទនាអូសបន្លាយតទៅទៀត»។
ក្រុមការពារសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិបញ្ជាក់ថាពិតជាមាននិន្នាការនេះមែន។
អ្នកស្រី Shayna Bauchner ដែលជាអ្នកស្រាវជ្រាវអំពីអាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សHuman Rights Watch បានថ្លែងថា៖«តំបន់ទាំងនេះជាច្រើនដែលរបបយោធាបង្កើនវត្តមានកំពុងប្រឈមនឹងកំណើនសកម្មភាពយោធាដូច្នេះមានកន្លែងឆែកឆេរច្រើនជាងមុនដែលមានន័យថាក្រុមអ្នកធ្វើការខាងផ្តល់ជំនួយនិងក្រុមជំនួយក្នុងប្រទេសនៅតំបន់ទាំងនោះប្រឈមនឹងការយាយីច្រើនជាងមុន។ ក្រុមអ្នកធ្វើការខាងផ្តល់ជំនួយត្រូវបានឃាត់ខ្លួននិងឃុំឃាំងហើយក្បួនឡានត្រូវបញ្ជាឱ្យត្រឡប់ក្រោយវិញហើយវត្ថុផ្គត់ផ្គង់ត្រូវបានរឹបអូសយក»។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «ភាគច្រើននៃវិធានការទាំងអស់នេះត្រូវបានប្រើប្រាស់តាំងពីមុនមានរដ្ឋប្រហារ។តែវិធានការទាំងនេះបានឡើងដល់កម្រិតថ្មីមួយទៀតចាប់តាំងពីមានរដ្ឋប្រហារនិងកាលពីប៉ុន្មានខែថ្មីៗនេះ»។
ក្រុមការពារសិទ្ធិមនុស្សនិយាយថា តាមរយៈការរារាំងជំនួយនេះ ក្រុមយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាប្រើវិធី«កាត់ផ្តាច់បួនយ៉ាង»មិនឱ្យក្រុមឧទ្ទាមប្រដាប់អាវុធទទួលបានស្បៀងអាហារប្រាក់កាស ព័ត៌មានពីអ្នកស៊ើបការណ៍សម្ងាត់និងការកេណ្ឌយុទ្ធជនថ្មីៗដោយកាត់ផ្តាច់សហគមន៍នៅជិតខាងដែលមានសមានចិត្តជាមួយក្រុមប្រឆាំងនិងគាំទ្រពួកគេ។
រូបឯកសារ៖ រូបថតផ្តល់ឱ្យដោយ Mandalay Strike Force នេះបង្ហាញពីក្រុមបាតុករដើរតាមផ្លូវនៅទីក្រុងMandalay ក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១។
អ្នកស្រី Bauchner បានថ្លែងថាវិធីនេះមិនមែនគ្រាន់តែធ្វើឱ្យក្រុមជនស៊ីវិលមានការខាតបង់ប៉ុណ្ណោះទេតែក៏ធ្វើឱ្យពួកគេក្លាយជាទីដៅនៃការវាយប្រហារផងដែរ។
អ្នកស្រីបានពោលថា៖ «ទោះជាពួកមេដឹកនាំក្រុមប្រឹក្សាយោធាប្រើឬមិនប្រើពាក្យថាកាត់ផ្តាច់បួនយ៉ាងក៏ដោយតែវាច្បាស់ណាស់ថាវិធានការទាំងនេះជាកិច្ចប្រឹងប្រែងដាក់ទណ្ឌកម្មក្រុមជនស៊ីវិល។ខ្ញុំយល់ថាវាជាវិធានការជាក់លាក់មួយនៃវិធានការអរិភាពរបស់ក្រុមប្រឹក្សាយោធាចំពោះប្រជារាស្ត្រមីយ៉ាន់ម៉ាហើយការធ្វើដូច្នេះជាការចាត់ទុកជំនួយស្រោចស្រង់ជីវិតមនុស្សជាគ្រឿងអាវុធ»។
ការប្រយុទ្ធគ្នាខ្លាំងៗខ្លះកើតមានឡើងនៅក្នុងរដ្ឋ Chin និងរដ្ឋ Sagaing នាប៉ែកខាងលិចប្រទេសជិតព្រំដែនមីយ៉ាន់ម៉ាជាមួយប្រទេសឥណ្ឌា។អ.ស.ប.និយាយថាការប៉ះទង្គិចគ្នានៅទីនោះបានបណ្តាលឱ្យមនុស្សជាង៨ម៉ឺននាក់ត្រូវខ្ចាត់ព្រាត់ពីផ្ទះសំបែងចាប់តាំងពីមានរដ្ឋប្រហារមក។
លោក Salai Za Uk Ling នាយករងនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សChinបានថ្លែងថាកងកម្លាំងសន្តិសុខបានកាត់ផ្តាច់ផ្នែកនានានៃរដ្ឋChinកាលពីពីរបីខែមុននេះបណ្តាលឱ្យរាំងស្ទះការផ្តល់ជំនួយពីខាងក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។លោកបានពោលថាអាជ្ញាធរបានអនុញ្ញាតឱ្យអ.ស.ប.ដឹកជញ្ជូនជំនួយទៅកាន់ក្រុងធំៗមួយចំនួនតែបានប្រកែកមិនអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមបុគ្គលិកធ្វើដំណើរទៅកាន់ភ្នំនៅជុំវិញទីនោះដែលពួកគេត្រូវទៅដើម្បីជួបជាមួយក្រុមគ្រួសារដែលបានគេចខ្លួនចេញពីផ្ទះពួកគេ។លោកបានបន្ថែមថាក្រុមសប្បុរសធម៌ក្នុងមូលដ្ឋានបានសុំការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរដើម្បីទៅជួបគ្រួសារទាំងនេះក៏ប៉ុន្តែមិនទទួលបានការយល់ព្រមទេ។ក្រុមជនដែលព្យាយាមយកជំនួយទៅកាន់គ្រួសារទាំងនេះដោយចៀសពីកន្លែងឆែកឆេរត្រូវបានចាប់ខ្លួនឬបាត់ខ្លួន។
លោកSalai Za Uk Ling បាននិយាយថា៖ «ការធ្វើវិធានការនេះមានបំណងធ្វើឱ្យប្រជារាស្ត្រអត់ឃ្លាននិងធ្វើឱ្យសហគមន៍មិនអាចធ្វើអ្វីកើត...ធ្វើឱ្យពួកគេមិនអាចគាំទ្រក្រុមអ្នកតស៊ូបាន។ក្រុមយោធាព្យាយាមដាក់កំហិតគោលនយោបាយទូទៅលើអ្នកស្រុកក្នុងតំបន់នោះទាំងមូល»។
ដោយអន្ទះសារចង់ជួយប្រជាជនដែលខ្វះខាតក្រុមរបស់លោកកាលពីប៉ុន្មានសប្តាហ៍មុននេះបានចាប់ផ្តើមយកអង្ករសណ្តែកនិងប្រេងចម្អិនអាហារទៅឱ្យក្រុមគ្រួសារខា្ចត់ព្រាត់ពីលំនៅដ្ឋាននៅជ្រកកោនជិតព្រំដែនជាមួយប្រទេសឥណ្ឌាដែលជាវិធីតែមួយគត់ដែលពួកគេអាចធ្វើបានដោយយកជំនួយទាំងនេះតាមរយៈប្រទេសឥណ្ឌា។
តែលោកបានថ្លែងថាកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេ«ជាតំណក់ទឹកមួយក្នុងមហាសមុទ្រ»ហើយថាអ្នកខ្លះនៃជនខ្ចាត់ព្រាត់ពីផ្ទះដោយសារការប្រយុទ្ធគ្នាបានស្លាប់ទៅហើយពីព្រោះពួកគេមិនអាចប្រថុយប្រថានធ្វើដំណើរទៅកាន់មន្ទីរពេទ្យឬគ្លីនិកនៅជិតទីនោះហើយដោយសារកងកម្លាំងសន្តិសុខមិនអនុញ្ញាតឱ្យយកស្បៀងអាហារនិងថ្នាំពេទ្យទៅឱ្យពួកគេឡើយ។
លោកបាននិយាយថា៖ «បើនិយាយអំពីការថែទាំខុសភាពគ្មានមន្ទីរពេទ្យឬកន្លែងដែលពួកគេអាចទៅនោះទេដូច្នេះមនុស្សចាស់ៗជាច្រើនបានស្លាប់ទៅហើយ។មនុស្សដែលមិនគួរស្លាប់បានស្លាប់ដោយសារជំងឺដែលអាចព្យាបាលបាន»។
អ្នកស្រី Gil នៃអង្គការ Amnesty International បានព្រមានថាចំនួនមនុស្សបាត់បង់ជីវិតនឹងកើនច្រើនថែមទៀតបើការរឹតត្បិតជំនួយដោយក្រុមប្រឹក្សាយោធាមិនត្រូវបានលុបចោល។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «មនុស្សកាន់តែច្រើនឡើងនឹងស្លាប់មិនមែនដោយសារតែការស្រេកឃ្លានប៉ុណ្ណោះទេតែក៏ដោយសារមិនអាចទទួលបានសេវាចាំបាច់ការថែទាំសុខភាពបន្តពូជនិងសូម្បីតែសេវាជាមូលដ្ឋានក៏គ្មានគឺអ្វីៗដែលមនុស្សនៅក្រៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាសន្និដ្ឋានថាមាន»។
ការព្យាយាមទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យម្នាក់របស់ក្រុមប្រឹក្សាយោធាមិនអាចទទួលបានការឆ្លើយតបទេ៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ