មូសចម្លងជំងឺគ្រុនចាញ់ កំពុងតែមានសភាពស៊ាំនឹងថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិតដែលប្រើសម្រាប់ជ្រលក់មុងដើម្បីទប់ស្កាត់ជំងឺនេះ។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបាននិយាយថា វាសំខាន់ណាស់ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាភាពស៊ាំនេះឲ្យបានលឿន ដើម្បីជៀសវាងពីគ្រោះមហន្តរាយសុខភាពសាធារណៈ។
មុងផលិតដោយមានដាក់សារធាតុថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត Pyrethroid ធូរថ្លៃ គឺជាអាវុធដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រឆាំងការខាំពីមូសចម្លងជំងឺគ្រុនចាញ់ ហើយមុងប្រភេទនេះពិតជាបានជួយកាត់បន្ថយករណីកើតមានជំងឺគ្រុនចាញ់ជាច្រើន។
អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានរាយការណ៍ថា ប្រជាជនប្រមាណ ២១២ លាននាក់នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ បានឆ្លងជំងឺគ្រុនចាញ់ និងមនុស្សប្រមាណ ៤២៩.០០០ ត្រូវបានស្លាប់ដោយជំងឺមួយនេះ។ តួលេខនេះ បង្ហាញពីការធ្លាក់ចុះចំនួន ២១ ភាគរយ នៃអត្រាការឆ្លងមេរោគ រវាងឆ្នាំ ២០១០ ដល់ឆ្នាំ ២០១៥។
ប៉ុន្តែការសិក្សាថ្មីមួយបានរកឃើញថា សត្វមូស Anopheles funestus ដែលផ្ទុកពពួកប៉ារ៉ាស៊ីតនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកភាគខាងត្បូង អាចស៊ាំយ៉ាងឆាប់រហ័សនឹងថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត។ ប្រទេសម៉ូសំប៊ិក យ៉ាងហោចណាស់ជាប្រទេសមួយ ដែលត្រូវក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវរកឃើញថា ១០០ ភាគរយនៃសត្វមូស A.funestus នៅតែអាចរស់បន្ទាប់ពីការប៉ះពាល់ផ្ទាល់នឹងជាតិគីមីនោះក៏ដោយ។
លោក Charles Wondji អ្នកដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃការសិក្សាស្រាវជាវ ដែលបានចេញផ្សាយនៅក្នុងព្រឹត្តិបត្រ PLoS Genetics និយាយថា អ្នកវិទ្យាសាស្ដ្រក៏បានកំណត់ហ្សែនប្រឆាំងនឹងថ្នាំក្នុងខ្លួនសត្វមូសផងដែរ។ លោក Wondji គឺអ្នកសិក្សាលើសេនេទិចសត្វមូស ក្នុងសាលាវេជ្ជសាស្ត្រត្រូពិចនៅទីក្រុង Liverpool ។
លោកបាននិយាយថា ការកំណត់អត្តសញ្ញាណនៃហ្សែននេះ នឹងផ្តល់ឱ្យអ្នកវិទ្យាសាស្ដ្រនូវឧបករណ៍សំខាន់មួយ ដើម្បីគ្រប់គ្រងការរីករាលដាល នៃភាពស៊ាំរបស់សត្វល្អិតនៅទូទាំងទ្វីបនេះ។
«ឥឡូវសំណុំនៃហ្សែនប្រភេទនោះ គឺមានលក្ខណៈទូទៅនៅក្នុងទ្វីបអាហ្រ្វិកភាគខាងត្បូង ជាមួយនឹងហានិភ័យ ព្រោះថា ប្រសិនបើយើងមិនធ្វើអ្វីនោះទេ នោះមានន័យថា វិធានការដែលប្រើសម្រាប់គ្រប់គ្រងជំងឺគ្រុនចាញ់ពុំអាចប្រឆាំងនឹងប្រភេទនៃសត្វមូសទាំងនោះបានទេ»។
លោក Wondji បាននិយាយថា សត្វមូស A. funestus វិវត្តភាពស៊ាំទៅនឹងថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត Pyrethroid យ៉ាងឆាប់រហ័ស ប្រហែលក្នុងរយៈពេលប្រាំបីឆ្នាំមកហើយ។ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងវា គាត់បាននិយាយថា ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិតមានតម្លៃថ្លៃផ្សេងទៀត អាចនឹងត្រូវប្រើជាមួយមុង នេះបើនិយាយអំពីសមាសធាតុ ត្រូវបានគេស្គាល់ថា PDO ដែលផ្តោតទៅលើហ្សែន ដើម្បីសម្លាប់សត្វមូស។ លោកណែនាំថា វិធានការគ្រប់គ្រងផ្សេងទៀត ដូចជាការលុបបំបាត់ពងមូស ដែលរស់នៅក្នុងថ្លុកទឹកគួរត្រូវតែធ្វើឲ្យកាន់តែច្រើន។
លោក Wondji បានបន្ថែមថា ប្រភេទសត្វមូសប្រភេទផ្សេងទៀតដែលអាចចម្លងជំងឺគ្រុនចាញ់ ដូចជា Anopheles gambiaeកំពុងចាប់ផ្តើមស៊ាំទៅនឹងថ្នាំ Pyrethriods បើទោះបីជា វាកំពុងកើត ឡើងតាមរយៈយន្តការជីវសាស្រ្តផ្សេងគ្នាក៏ដោយ។
«ហេតុនេះហើយបានជា យើងត្រូវសិក្សារាល់ប្រភេទសត្វមូសទាំងអស់ ដើម្បីឱ្យយល់កាន់តែច្បាស់ពីរបៀបដែលពួកវាសម្របខ្លួន និងដើម្បីឱ្យមានទីតាំងរឹងមាំមួយក្នុងការអនុវត្តយុទ្ធសាស្រ្តគ្រប់គ្រងជំងឺគ្រុនចាញ់ ដែលសមរម្យនិងទទួលបានជោគជ័យ»។
នៅក្នុងការសិក្សាមួយទៀត ដែលទើបនឹងចេញផ្សាយនៅក្នុងព្រឹត្តិបត្រ The Lancet Infectious Diseasesអ្នកវិទ្យាសាស្ដ្រនៅប្រទេសថៃបានរកឃើញ ការរីករាលដាលនៃភាពស៊ាំនៃប៉ារ៉ាស៊ីតជំងឺគ្រុនចាញ់ ទៅ Artemisinin និងវិធីព្យាបាលដោយការប្រើថ្នាំ artemisinin រួមបញ្ចូលគ្នា អាចចាត់ទុកថា ជាការព្យាបាលល្អបំផុត។
ពួកគេនិយាយថា ការវិវត្តបែបនេះនឹងគំរាមកំហែងដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងគ្រប់គ្រងជំងឺគ្រុនចាញ់ និងការលុបបំបាត់ជាសកល៕
ប្រែសម្រួលដោយ ឆាយ គីមហ៊ង