លោក Henry Kissinger អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងទសវត្សរ៍ទី៧០ ហើយត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកផ្តល់យោបល់ឱ្យមានការទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅកម្ពុជា កាលពីជិត៥០ឆ្នាំមុន បានទទួលមរណភាពនៅក្នុងអាយុ១០០ឆ្នាំ។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន Reuters។
លោក Kissinger ទទួលមរណភាព កាលពីថ្ងៃពុធ នៅគេហដ្ឋានរបស់លោក នៅរដ្ឋConnecticut សហរដ្ឋអាមេរិក។ លោកបានបំពេញការងារជារដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស អំឡុងពេលសង្រ្គាមវៀតណាមឬVietnam War កាលពី៤៨ឆ្នាំមុន ដែលមានការទម្លាក់គ្រាប់បែករាប់លានតោន និងការប្រើប្រាស់គីមី ហើយកម្ពុជាក៏រងគ្រោះដោយសារសង្រ្គាមមួយនេះ ដោយសារមានការទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅតាមព្រំដែនកម្ពុជាវៀតណាមឡាវ។
រូបឯកសារ៖អតីតមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកលោក Henry Kissinger (ស្តាំ) ចាប់ដៃជាមួយមេដឹកនាំវៀតណាមខាងជើងលោក Le Duc Tho ក្នុងទីក្រុងប៉ារីស បន្ទាប់ពីចុះហត្ថលេខាលើបទឈប់បាញ់អំឡុងសង្រ្គាមវៀតណាម។
លោក Kissinger ទទួលបានសញ្ញាបត្របរិញ្ញាបត្រអនុបណ្ឌិត និងបណ្ឌិតនៅសាកលវិទ្យាល័យ Harvard ជាកន្លែងដែលរូបលោកបានបង្រៀនមុខវិជ្ជាទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិអស់រយៈពេលជិត២០ឆ្នាំ។ នៅឆ្នាំ១៩៦៩ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក Nixon បានតែងតាំងលោកKissingerជាទីប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិ។ ក្រោយមកលោកបានបម្រើការជារដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស ក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតី Nixon និង Ford ។ បណ្ឌិត Kissinger បានដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការបើកទ្វារទៅកាន់ប្រទេសចិន និងទាញអាមេរិកចូលមកក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាម។ នេះបើតាមកាសែតCision PR NewsWire ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងញូវយ៉ក។
សាស្ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា លោក សំបូរ មាណ្ណារ៉ា ប្រាប់វីអូអេថាការបាត់បង់អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Henry Kissinger គឺជាការបាត់បង់អ្នកនយោបាយ និង«អ្នកការទូតដែលមានតម្លៃក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ដ»។ ទោះយ៉ាងលោកសាស្រ្ដាចារ្យបន្ថែមថាលោក Kissinger ក៏មានចំណែកក្នុងការទទួលខុសត្រូវដែរលើបញ្ហាសោកនាដកម្មទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់អាមេរិកមកលើទឹកដីកម្ពុជា អំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាមចូលមកកម្ពុជាក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ សំបូរ មាណ្ណារ៉ា ថ្លែងថា៖ «បើយើងនិយាយពីប្រវត្តិសាស្រ្ដវិញលោក Kissinger ក៏ជាអ្នកដែលបានបន្សល់ទុកនូវតម្លៃសង្រ្គាមមួយដែលសហរដ្ឋបានធ្វើនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។ សូមជម្រាបថាទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងនៅតែឱ្យតម្លៃនូវការងារទូត និងការងារនយោបាយ សម្រាប់តម្រូវការក្នុងការទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នាក្នុងកិច្ចអភិវឌ្ឍសម្រាប់ប្រទេសទាំងពីរ គឺប្រទេសកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក»។
អ្នកជំនាញផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រម្នាក់ទៀត លោក រស់ ចន្ត្រាបុត្រ ប្រាប់វីអូអេថាលោក Kissinger គឺជាអ្នកបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាម ជាពិសេសសោកនាដកម្មនៅប្រទេសកម្ពុជា នៅក្នុងសម័យលន់ នល់។
លោកថ្លែងថា៖ «ដូច្នេះនៅក្នុងពិភពលោកនរណាក៏គេដឹងដែរថាលោក Henry Kissingerហ្នឹងគឺមានហៅថាបន្ទុកមួយយ៉ាងធំនៅក្នុងការដែលធ្វើសង្គ្រាមនៅលើទឹកដីសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ធ្វើឱ្យទឹកដីកម្ពុជាហ្នឹងឆេះក្លាយទៅជាប្រទេសមួយ មានសង្គ្រាម មានមនុស្សស្លាប់ មានគ្រាប់មីនរាប់លានគ្រាប់ ដែលនៅសល់រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ»។
បើតាមសាស្ត្រាចារ្យរូបនេះ សង្គ្រាមនៅកម្ពុជា ព្រមទាំងការកើតមានរបបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុល ពត ក៏កើតចេញពីនយោបាយរបស់លោក Kissingerហើយបច្ចុប្បន្ននេះបានបន្សល់នូវគ្រាប់មីន ជាពិសេសបំណុលដែលកម្ពុជាជំពាក់អាមេរិក។
ឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំស.រ.អ លោក កែវ ឈា ថ្លែងទៅកាន់អ្នកចូលរួមកម្មវិធី US-ASEAN Institutes for Rising Leaders នៅសាលាសិក្សាជាន់ខ្ពស់អំពីអន្តរជាតិ SAIS នៃសាកលវិទ្យាល័យ John Hopkins ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន នៅថ្ងៃទី៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣។ (ប៉ូច រាសី/វីអូអេ)
នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាមួយដែលធ្វើឡើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក នាខែកញ្ញា លោក កែវ ឈា ឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំនៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានថ្លែងថាកម្ពុជារងការទម្លាក់គ្រាប់បែកចាប់ តាំងពីដើមឆ្នាំ១៩៦៨ ហើយនេះជាមូលហេតុដែលធ្វើឱ្យអ្នកនយោបាយនៅកម្ពុជាមាន«ការខ្វែងគំនិតគ្នា» ហើយបន្ទាប់មកបាននាំឱ្យមានការផ្ទុះឡើងនូវសង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងទសវត្សរ៍១៩៧០។ លោក កែវ ឈា បន្តថាក្នុងនាមជាប្រទេសដែលរងគ្រោះយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយសារសង្រ្គាមអាមេរិក-វៀតណាម លោកបានស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបង្វែរបំណុលនេះទៅជាការអភិវឌ្ឍ ការអប់រំឬជាជំនួយមនុស្សធម៌វិញ។
ទោះជាយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកមិនទាន់សម្រេចថាត្រូវដោះស្រាយយ៉ាងណារឿងបំណុលនេះ ដែលគិតទាំងការប្រាក់ផង វាកើនដល់យ៉ាងតិច៥០០លានដុល្លារ។
បំណុលនេះត្រូវសហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្តល់ប្រាក់កម្ចីជាង២៧០លានដុល្លារដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលដឹកនាំដោយលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ នៅដើមទសវត្សរ៍១៩៧០ ដើម្បីទិញស្បៀងនិងកសិផលផ្សេងៗរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី លោក ហ៊ុន សែន បានហៅបំណុលជំពាក់នោះថាជា«បំណុលឈាម» ហើយថាសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានជំពាក់«បំណុលសីលធម៌»ចំពោះការទម្លាក់គ្រាប់បែកបំផ្លិចបំផ្លាញប្រទេសកម្ពុជា៕