ស្ថាបត្យករជើងចាស់របស់កម្ពុជា គឺលោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ទទួលមរណភាពកាលពីព្រឹកនេះនៅក្នុងវ័យ៩០ឆ្នាំ។ មជ្ឈដ្ឋានទូទៅសម្តែងការសោកស្តាយ និងរំលែកទុក្ខទៅក្រុមគ្រួសាររបស់លោក ក្រោយដំណឹងមរណទុក្ខនេះ។ គេក៏បានលើកឡើង អំពីគុណសម្បត្តិជាច្រើនដែលលោកបន្សល់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។
លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ស្ថាបត្យករកម្ពុជាដ៏ល្បីល្បាញមួយរូប ពីសម័យសង្គម រាស្រ្តនិយម បានទទួលមរណភាពនៅអាយុ៩០ឆ្នាំ កាលពីព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ វេលាម៉ោង ៩និង៤៥នាទី នៅឯគេហដ្ឋានរបស់លោកនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់ពីសមាជិកក្រុមគ្រួសាររបស់លោក។
ក្រុមគ្រួសារបានឲ្យ VOA ដឹងនៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ បានទទួលមរណភាព ដោយជំងឺចាស់ជរា ក្រោយលោកបានធ្លាក់ខ្លួនឈឺជាច្រើនឆ្នាំ។
លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ មានស្រុកកំណើតនៅក្នុងខេត្តកំពត។ លោកបានកើតនៅក្នុងឆ្នាំ១៩២៦ នៅពេលដែលកម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមបារាំង។ លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ទទួលអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅប្រទេសបារាំង ផ្នែកស្ថាបត្យកម្មនៅទីក្រុងប៉ារីស នៅសាលា Ecole National Supérieure des Beaux-Arts ជាទីដែលផ្តល់ឲ្យលោកបានស្គាល់នូវស្ថាបត្យកម្មទំនើបរបស់អឺរ៉ុប។
ទិដ្ឋភាពបរិវេណវិទ្យាស្ថានភាសាបរទេស នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៧។ អគារសិក្សានេះជាស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មរបស់លោក វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ដែលដើមឡើយជាមហាវិទ្យាល័យហ្វឹកហ្វឺនគ្រូបង្រៀន សម្រាប់និស្សិត ចាប់ផ្តើមសាងសង់ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៥។ (នូវ ពៅលក្ខិណា/VOA)
ក្រោយសម័យអាណានិគមបារាំង លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ បានរួមចំណែកក្នុងការធ្វើទំនើបកម្មរាជធានីភ្នំពេញនៅក្នុងសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម។ ចលនាស្ថាបត្យកម្មរបស់លោក ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជា «ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរទំនើប»។ លោកបានកសាងស្នាដៃសំខាន់ៗ លម្អសម្រស់រាជធានីភ្នំពេញកាលពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ៦០ ធ្វើឲ្យទីក្រុងមួយនេះជាប់ឈ្មោះ «ទីក្រុងគជ់នៃតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍»។ អគារល្បីៗមួយចំនួនរួមមាន ពហុកីឡាដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក មហោស្រពចតុមុខ វិមានរដ្ឋចំការមន និង វិទ្យាស្ថានភាសាបរទេស ជាដើម។
ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាមួយចំនួន បានសម្តែងការសោកស្តាយនៃការបាត់បង់រូបលោក និងរំឭកឡើងនូវគុណសម្បត្តិផ្នែករៀបចំទីក្រុងដ៏ស្ទើរតែគ្មានគូប្រៀបរបស់លោក។ ក្នុងនោះរួមមាន អ្នកដែលធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ជាមួយលោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ អ្នកដែលទទួលបានការជំរុញទឹកចិត្តពីរូបលោក អ្នកផលិតខ្សែភាពយន្តអំពីជីវិតលោក និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរាជរដ្ឋាភិបាលជាដើម។
លោក ជា សុផារ៉ា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ បានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា នេះជាការបាត់បង់ដ៏ធំធេង។
«ចំពោះខ្ញុំណា គឺមានការសោកស្តាយណាស់ចំពោះការបាត់បង់ស្ថាបត្យករដ៏ល្បីដែលចាត់ទុកថា ក្នុងទសវត្សរ៍ហ្នឹងគាត់មានស្នាដៃដ៏ធំធេងសម្រាប់ការកសាងប្រទេសជាតិ ជាពិសេសការរៀបចំប្លង់នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ ខ្ញុំឃើញថា ស្នាដៃរបស់គាត់ជាស្នាដៃនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជំនាន់ហ្នឹងគឺអត់មានពីណាលើសនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាជំនាន់ទសវត្សរ៍៦០ ជំនាន់ព្រះករុណា (សម្តេចឪ) ហ្នឹងគឺអត់មានទេ»។
លោក ជា សុផារ៉ា បានលើកសរសើរអំពីស្នាដៃស្ថាបត្យករជើងចាស់កម្ពុជា គឺលោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ថា ជាអ្នកដែលបានគិតគូរគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ទៅលើមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការសាងសង់មួយ ដែលមានប្រយោជន៍ដល់បរិស្ថានទីក្រុង។ អតីតអភិបាលរាជធានីភ្នំពេញរូបនេះបញ្ជាក់ថា៖
«ជំនាន់ហ្នឹងការសាងសង់ [...] គឺគេប្រើប្រាស់ចរន្តខ្យល់ គេធ្វើការដោះស្រាយ នៅក្នុងសំណង់ឲ្យមានផាសុកភាពជូនទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ជូនទៅដល់សាធារណជន ឧទាហរណ៍ដូចជាស្តាតអូឡាំពិក។ល។ នោះគឺសុទ្ធតែជាស្នាដៃមួយធំណាស់។ ការសាងសង់គឺផ្សារភ្ជាប់នឹងបរិស្ថាន»។
លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ជាមនុស្សម្នាក់ដែលស្និទ្ធនឹងអតីតព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ ហើយលោកត្រូវបានប្រទានសិទ្ធិអំណាចក្នុងការកសាងអគារនានា ក្នុងសម័យដែលដឹកនាំដោយព្រះអង្គ។
លោក Christopher Rompre អ្នកដឹកនាំ និងផលិតកុនឯកសារមួយ ដែលបង្ហាញជីវប្រវត្តិរបស់លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ យ៉ាងស៊ីជម្រៅ ក្រោមចំណងជើងថា «The Man Who Built Cambodia/បុរសដែលកសាងកម្ពុជា» សម្តែងភាពសោកស្តាយចំពោះការបាត់បង់មនុស្សមួយរូបដែលលោកគោរពស្រឡាញ់។ លោក Rompre បានបន្ថែមថា លោក មូលីវណ្ណ ជាបុរសដែលចូលចិត្តភាពឯកជនខ្លាំង ប៉ុន្តែក្នុងអំឡុងពេលពេលនៃការថតភាពយន្តឯកសារនោះ លោកយល់ថា ពេលវេលាដែលធ្លាប់បានចំណាយជាមួយគ្នាកន្លងមកគឺពិតជាស្និទ្ធស្នាលណាស់។
លោកបាននិយាយថា៖
«ខ្ញុំមានឱកាសបានស្វែងយល់អំពីជីវិតរបស់គាត់ជាច្រើនជំពូក និងអំពីរឿងរ៉ាវដ៏ផ្ទាល់ខ្លួន និងដ៏មានអត្ថន័យបំផុតអំពីលោក។ ដូចនេះ វាពិបាកក្នុងការគិតថា លោកបានស្លាប់ទៅហើយ។ ខ្ញុំកំពុងគិតអំពីប្រទេសកម្ពុជា អំពីការណ៍ដែល មានមនុស្សមួយចំនួនមិនសូវជាឲ្យតម្លៃយ៉ាងសុចរិតទៅលើទស្សនវិស័យរបស់លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ដែលបានបន្សល់ឲ្យប្រទេសមួយនេះ។ វាជាការសោកស្តាយ និងការបាត់បង់ដ៏ធំធេង»។
នៅក្នុងភាពយន្តឯកសារ «The Man Who Built Cambodia/បុរសដែលកសាងកម្ពុជា» លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ធ្លាប់បាននិយាយអំពីមូលហេតុនៃការផ្លាស់ទៅរស់នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបថា ទីក្រុងសៀមរាបត្រូវបានរចនាឡើងដោយរូបលោក កាលលោកនៅជាប្រធានអាជ្ញាធរអប្សរា។ ហើយនៅទីនោះ ភាពលម្អិតនៃស្នាដៃរចនារបស់លោក ត្រូវបានរក្សាទុកក្នុងទម្រង់ដើម។
ផ្ទះលោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ដែលស្ថិតនៅតាមបណ្តោយស្ទឹងសៀមរាប ក្រុងសៀមរាប កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥។ លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ទទួលបានភាពល្បីល្បាញដោយសារ លោកជាស្ថាបត្យករខ្មែរម្នាក់ ដែលបានគូរប្លង់សំណង់អគារដ៏ស្រស់ស្អាតជាច្រើន កាលពីសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម (១៩៥៥-១៩៧០)។ (នូវ ពៅលក្ខិណា/VOA)
លោក លឿង សកុណា បេក្ខជនអនុបណ្ឌិតនៃសាកលវិទ្យាល័យឈៀងម៉ៃ ដែលសិក្សាអំពីប្រវត្តិស្ថាបត្យកម្មកម្ពុជាសម័យទំនើប បាននិយាយថា លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ មានសមិទ្ធផលស្ថាបត្យកម្មជាច្រើន បានបង្ហាញពីការរីកចម្រើនរបស់សង្គមខ្មែរនាសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម និងមានតម្លៃសម្រាប់ប្រវត្តិសាស្រ្ត។
លោកថ្លែងប្រាប់ VOA ចំពោះការស្លាប់របស់លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ថា៖
«យើងបាត់បង់វីរជនម្នាក់ យើងបាត់បង់ស្ថាបត្យករ មិនមែនតែស្ថាបត្យករសម្រាប់តែសំណង់ទេ តែជាស្ថាបត្យកររបស់ប្រទេសតែម្តង»។
លោក សកុណា ធ្លាប់ចូលរួមជាសមាជិកស្រាវជ្រាវនៃគម្រោង វណ្ណ មូលីវណ្ណ កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៥ ដែលកាលនោះ លោកបានធ្វើគំរូម៉ាកែតនៃពហុកីឡដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក។
លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ធ្លាប់ជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងវប្បធម៌ និងប្រធានអគ្គនាយកនៃអាជ្ញាធរអប្សរា កាលពីដើមទសវត្សរ៍ទី៩០ ក្រោយពេលដែលកម្ពុជាបានចុះសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស បញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិល។
ស្នាដៃមួយចំនួនរបស់លោកត្រូវបានកម្ទេចចោល ឬផ្លាស់ប្តូរទម្រង់ដើម។ តួយ៉ាងសាលមហោស្រពសុរាម្រិត ត្រូវបានវាយកម្ទេចចោលកាលពីឆ្នាំ២០០៨ ក្រោយពេលត្រូវភ្លើងឆេះ។ ពហុកីឡាដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក ដែលបរិវេណជាច្រើនផ្នែកត្រូវបានកែទម្រង់ទៅជាអគារនៃមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម។
កាលពីឆ្នាំ២០១៤ ស្ថាបត្យករជើងចាស់រូបនេះផ្លាស់ចេញពីរាជធានីភ្នំពេញ និងបានចំណាយពេលចុងក្រោយនៃជីវិតរបស់លោក នៅឯគេហដ្ឋានរបស់លោកក្នុងខេត្តសៀមរាប នៅតាមបណ្តោយស្ទឹងសៀមរាប ក្នុងក្រុងសៀមរាប៕