នៅក្នុងប្រទេសថៃ សំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មនៃការបង្ខូចកេរិ៍្តឈ្មោះមួយ ដែលត្រូវបានប្តឹងដោយកងទ័ពជើងទឹកថៃប្រឆាំងទៅនឹងចាងហ្វាងគ្រឹះស្ថានបោះពុម្ពផ្សាយសញ្ជាតិអូស្រ្តាលីមួយរូប និងអ្នកយកព័ត៌មានថៃមួយរូបទៀត បញ្ជាក់ឲ្យឃើញម្តងទៀតអំពីការគាបសង្កត់របស់រដ្ឋាភិបាលយោធាទៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន។
ចាងហ្វាងគេហទំព័របោះពុម្ពផ្សាយសញ្ជាតិអូស្ត្រាលីលោក Alan Morison និងអ្នកយកព័ត៌មានថៃនាង Chutima Sidasathian ប្រឈមមុខនឹងការជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ទៅប្រាំពីរឆ្នាំពីបទចោទប្រកាន់លើអត្ថបទព័ត៌មានចេញផ្សាយកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៣ នៅលើគេហទំព័រព័ត៌មានរបស់ពួកគេឈ្មោះថា«Phuketwan»។
អត្ថបទនោះបានបោះពុម្ពផ្សាយដោយដកស្រង់ព័ត៌មានចេញពីទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters ដែលបានរាយការណ៍លាតត្រដាងអំពីប្រព័ន្ធរត់ពន្ធមនុស្សដែលនាំយកក្រុមជនមូស្លីមរ៉ូហ៊ីងយ៉ា (Rohingya) ពីប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាឆ្លងកាត់ប្រទេសថៃ។
របាយការណ៍ដំបូងបានចោទប្រកាន់កងកម្លាំងនាវាថៃ ថាបានទទួលផលផលប្រយោជន៍ពីជំនួញរត់ពន្ធមនុស្សនេះ ក៏ប៉ុន្តែសារព័ត៌មាន Phuketwan ចុះផ្សាយថា នេះមិនសំដៅលើកងទ័ពជើងទឹកថៃដោយផ្ទាល់នោះទេ។
អ្នកទាំងពីរនាក់បានបង្ហាញខ្លួននៅតុលាការកាលពីសប្តាហ៍មុន ដើម្បីប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មបង្ខូចកេរិ៍ឈ្មោះ។ ចំណែកទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters ដែលអ្នកកាសែតរបស់ខ្លួនក្នុងប្រទេសថៃបានទទួលពានង្វាន់ Pulitzer Prize សម្រាប់ការរាយការណ៍អំពីរឿងជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ានាឆ្នាំនោះ មិនត្រូវបានចោទប្រកាន់ទេអ្វីឡើយ។
អ្នកកាសែតទាំងពីរនាក់ បានទទួលការគាំទ្រកម្រិតអន្តរជាតិគ្រប់ទិសទីពីក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ព្រមទាំងអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ ដែលលោក Morison ក៏បានស្វាគមន៍ការគាំទ្រនេះយ៉ាងកក់ក្តៅ។
«វាគឺអស្ចារ្យខ្លាំងណាស់ដែលដឹងថា មានមនុស្សជាច្រើនគាំទ្រគំនិតអំពីសេរីភាពសារព័ត៌មាន និង សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ។ រឿងនោះពិតជាមានឥទ្ធិពលខ្លាំងណាស់ ពីព្រោះថា បញ្ហារបស់ជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ា គឺជារឿងដែលគេមើលឃើញច្បាស់ក្រឡែត ហើយតម្រូវការនៃសេរីភាពសារព័ត៌មាន និង លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក៏មានភាពច្បាស់ក្រឡែតផងដែរ។
កាសែត Phunketwan ធ្លាប់បានរបាយការណ៍ជាយូរមកហើយអំពីជំនួញរត់ពន្ធមនុស្ស។ នៅក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំនេះ ប្រទេសថៃបានបើកការបង្ក្រាបដែលនាំទៅដល់ការចាប់ខ្លួនមនុស្សរាប់សិបនាក់ បន្ទាប់ពីរណ្តៅសាកសពរួមចំនួន២០០កន្លែង ដែលភាគច្រើននៃសពទាំងនោះជាពួកជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ត្រូវបានគេប្រទះឃើញនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃ និងនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ីជិតខាង។
អ្នករាយការណ៍ព័ត៌មានរបស់កាសែត Phuketwan ជាច្រើននាក់ធ្លាប់បានបដិសេធសំណើររបស់កងទ័ពជើងទឹកថៃ ដែលបាននិយាយថា ពួកគេនឹងទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ ប្រសិនបើអ្នកកាសែតទាំងនោះធ្វើការសុំទោសជាសាធារណៈ។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកកាសែតទាំងនោះនិយាយថា ពួកគេមិនចាំបាច់ធ្វើការសុំទោសអ្វីទេពីព្រោះពួកគេគ្រាន់តែធ្វើការងាររបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។
លោក Benjamin Zawacki ដែលជាអ្នកតស៊ូមតិ និងជាសាស្ត្រាចារ្យគោចរនៅសាកលវិទ្យាល័យច្បាប់ Harvard Law School មានប្រសាសន៍ថា ករណីនេះ គឺជាការធ្វើតេស្តសាកល្បងលើសេរីភាពសាព័ត៌មាន និងលើការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលយោធា ដើម្បីស្វែងរកដោះស្រាយចំពោះករណីនេះឲ្យបានចប់ចុងចប់ដើម។
«ខ្ញុំមិនបានឃើញថា ពួកគេកំពុងតែស្ថិតនៅក្នុងពន្ធនាគារទេ ហើយខ្ញុំក៏មិនបានឃើញពួកគេសុំទោសអ្វីដែរ។ ដូច្នេះ អ្នកទាំងពីរនាក់នោះគួររកបែបផែនមូលដ្ឋានច្បាប់ណាមួយដែលបង្ហាញថា ករណីនេះត្រូវបានច្រានចោល ឬក៏ត្រូវទទួលការកាត់ទោសរួចសុំឲ្យមានការលើកលែងទោស ឬក៏មានការផាកពិន័យរួមទាំងព្យួរការកាត់ទោស ឬក៏អ្វីមួយដែលស្រដៀងគ្នានេះ។ នេះជាការរំពឹងទុករបស់ខ្ញុំ»។
នៅស្របពេលដែលថ្ងៃកំណត់នៃការកាត់ទោស និងការថ្លែងការពារខ្លួនត្រូវបានគេបង្ហាញឲ្យដឹងនៅសប្តាហ៍នេះ សាលដីកាចុងក្រោយនៃករណីនេះ នៅមិនទាន់ត្រូវបានគេកំណត់នៅឡើយទេ រហូតដល់ពាក់កណ្តាលខែសីហាខាងមុខនេះ។
លោក Kinglsey Abbott អ្នកប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់មកពីក្រុមបេសកកម្មអន្តរជាតិនៃអ្នកវិនិច្ឆ័យទោស បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលថៃគួរតែបោះបង់ចោលការចោទប្រកាន់ ជាជាងបណ្តោយឲ្យករណីនេះបន្តទៅតុលាការ។
«ការព្រួយបារម្ភរបស់ពួកយើងនៅពេលនេះ គឺយើងចង់ឃើញការកាត់ទោសមួយប្រកបដោយយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកកាសែតទាំងពីរនេះ។ ហើយខ្ញុំបានត្រឹមតែអំពាវនាវម្តងហើយម្តងទៀតឲ្យមានការទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ចំពោះអ្នកកាសែតទាំងពីរនាក់នោះជាបន្ទាន់ ហើយដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ។ ហេតុផលចម្បងគឺថា យើងមានការព្រួយបារម្ភអំពីការប្រើប្រាស់ច្បាប់ឧក្រិដ្ឋកម្មបង្ខួចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ដើម្បីកាត់ទោសលើអ្វីដែលគួរតែជាសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ»៕
ស្ថានភាពនៃសេរីភាពប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់ថៃ កំពុងស្ថិតនៅក្រោមសម្ពាធមួយ រួមទាំងនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលនាពេលថ្មីៗនេះ ក៏ដូចជាក្នុងរដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី Yingluck Shinawatra ដែលត្រូវបានទម្លាក់ចេញពីដំណែង។
យោងតាមអង្គការ អ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (Reporters without Borders) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសថៃមានចំណាត់ថ្នាក់ទី១៣៤ ធ្លាក់ពីចំណាត់ថ្នាក់ទី១៣០ ក្នុងឆ្នាំ២០១៤។ អង្គការ Freedom House ដែលជាអ្នកឃ្លាំមើលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យមួយ បានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថៃថា «មិនទាន់មានសេរីភាព»នៅឡើយទេ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ហេង វ៉ាន់ហុង