ក្រុមសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលបើកលម្ហសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ និងនយោបាយឱ្យល្អប្រសើរ មុនពេលចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលនឹងធ្វើឡើងនៅលើទឹកដី អាមេរិក នាខែឧសភាខាងមុខនេះ ដើម្បីកុំឱ្យរងសម្ពាធណា មួយ និងដើម្បីបង្ហាញឆន្ទៈក្នុងការអនុវត្តគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ។
បើតាមការគ្រោងទុក កិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាមេរិក នឹងធ្វើឡើងនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន នៅថ្ងៃទី១២ និង១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ ហើយកម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន ក៏នឹងចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសនេះផងដែរ។ កិច្ចប្រជុំពិសេសអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាមេរិក នឹងពិភាក្សាពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទៅតាមវិស័យចម្បងៗពាក់ព័ន្ធបញ្ហាជំងឺកូវីដ១៩ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងការអភិវឌ្ឍផ្សេងៗ និងការពិភាក្សាផ្លាស់ប្តូរយោបល់គ្នាអំពីបញ្ហាតំបន់និងអន្តរជាតិ ដែលជាផលប្រយោជន៍ និងកង្វល់រួមផងដែរ។
លោក សឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយបញ្ហានយោបាយក្នុងប្រទេស ដូចជាការបើកលម្ហសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ សកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជននយោបាយ និងអ្នកនយោបាយឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ ដើម្បីបង្ហាញអាមេរិកថា កម្ពុជាពិតជាមានឆន្ទៈកាន់នូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងចៀសវាងការដាក់សម្ពាធ និងចោទសួរផ្សេងៗ នៅ ពេលទៅដល់អាមេរិក។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើកម្ពុជាមានឆន្ទៈក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាទាំងអស់នេះគឺអាចដោះស្រាយបានយ៉ាងឆាប់រហ័ស ពីព្រោះកូនសោស្ថិតក្នុងដៃរបស់ប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។
លោកបន្តថា ប្រសិនបើកម្ពុជាអនុវត្តតាមសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសលោកសេរីក្នុងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ នោះកម្ពុជានឹងអាចទាញបានផលប្រយោជន៍ជាច្រើនទាំងផ្នែកការទូតនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍផ្សេងទៀត។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា កម្ពុជាគួរតែធ្វើយ៉ាងណាអន្តរាគមន៍ ឬមានវិធានការដោះស្រាយទៅលើបញ្ហាទាំងអស់នេះឱ្យបានជ្រះស្រឡះ និងឱ្យមានស្ថានភាពល្អប្រសើរជាមុនសិន ដោយបើកលម្ហសេរីភាព ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឱ្យមើលឃើញថា កម្ពុជាពិតជាមានចេតនា និងមានបំណងយ៉ាងច្បាស់លាស់ដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា ឱ្យឆ្ពោះទៅការដឹកនាំប្រទេសតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ»។
លោកអំពាវនាវឱ្យបណ្តាប្រទេសលោកសេរី និងសហរដ្ឋអាមេរិក បន្តជួយស្តារស្ថានភាពនៅកម្ពុជា និងកុំបោះបង់កម្ពុជា ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាក្លាយទៅជាប្រទេសមួយកាន់នូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូលោក អំ សំអាត ប្រាប់វីអូអេថា នៅពេលកម្ពុជាទៅចូលរួមប្រជុំកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាមេរិកនោះ ក្រៅពីរឿងអាស៊ាន ទំនងអាចនឹងមានកិច្ចប្រជុំទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជានិងអាមេរិក ដែលកម្ពុជាត្រូវតែត្រៀមខ្លួនកែលម្ហសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ព្រោះលោកជឿថាអាចនឹងមានការជជែកគ្នាអំពីបញ្ហាទាំងនេះ ជាពិសេសប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP (Generalized System of Preferences) ដែលកម្ពុជាទទួលបាន ពីព្រោះអាមេរិកក៏បានចេញរបាយការណ៍ស្តីពីការធ្លាក់ចុះ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនិងមិនទាន់មានភាពល្អប្រសើរ។
លោក អំ សំអាត បន្តថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរតែពិនិត្យរបាយការណ៍នានារបស់អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ និងរបាយការណ៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលនិយាយអំពីការរឹតត្បិតលម្ហសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន ដោយត្រូវធ្វើការកែលម្អនូវចំណុចខ្វះខាត ជាជាងការច្រានចោល។
ចំណែកលោក ប៉ា ចន្ទរឿន ប្រធានវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា កត់សម្គាល់ថា កិច្ចប្រជុំពិសេសអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលកម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានប្តូរវេន ត្រូវតែឆ្លុះបញ្ចាំងពីជំហររបស់ប្រទេសអាស៊ាន។ លោកជឿថា អាចមានកិច្ចពិភាក្សា ឬការជជែកក្នុងកម្រិតទាក់ទងបញ្ហានយោបាយ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ លោករំពឹងថា កម្ពុជានឹងផ្តល់អំណោយទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ពាក់ព័ន្ធផ្នែកតានតឹងនយោបាយនៅកម្ពុជា ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសកម្មជននយោបាយ ក្តីក្តាំងរបស់សកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងលោក កឹម សុខា នៅតុលាការ និងបញ្ហាជាច្រើនទៀត ដែលកម្ពុជាអាចដោះស្រាយបានដោយខ្លួនឯង ដើម្បីឈានទៅបន្ធូរបន្ថយស្ថានភាពតានតឹងផ្នែកនយោបាយនិងបង្កើតទំនាក់ទំនងការបរទេសល្អជាមួយអាមេរិក។
លោកបន្តថា កម្ពុជាទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកនេះ ក៏ជា«ឱកាសមាស» សម្រាប់កម្ពុជាក្នុងការទាញយកប្រយោជន៍ ការស្តារផ្នែកជំនួញឡើងវិញ និងបង្កើនការពង្រឹងទំនាក់ទំនងការបរទេស ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកដែរ ប៉ុន្តែលោកថា កម្ពុជាត្រូវតែរក្សាអព្យាក្រឹត និងគិតគូរអំពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ ដែលជាគោលការណ៍គ្រឹះដែលសហរដ្ឋអាមេរិកចង់ឃើញកម្ពុជាអនុវត្ត។
លោកថ្លែងថា៖ «កិច្ចប្រជុំអាមេរិក អាស៊ាននៅពេលខាងមុខនេះដែលកម្ពុជា ជាម្ចាស់ផ្ទះ ហើយធ្វើដំណើរទៅប្រជុំនៅអាមេរិកវិញ ខ្ញុំកំពុងតែចង់តាមដាន ហើយចាំមើលដែរ ថា តើកម្ពុជានឹងមានអ្វីជា កាដូរ ជារបស់កំដរដៃទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ជាពិសេស គឺរបស់កំដរដៃជាអំណោយ ទាក់ទងរឿងបញ្ហានយោបាយ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ។ ខ្ញុំជឿថា ប្រហែលជាអាចមានកិច្ចពិភាក្សា ឬការជជែកណាក្នុងកម្រិតណាមួយទាក់ទងរឿងអស់ទាំងនេះ។ ហើយខ្ញុំក៏មានសង្ឃឹមវិជ្ជមានដែរ ថា កម្ពុជាអាចនឹងមានជាអំណោយផ្នែកនយោបាយដើម្បីបន្ធូរបន្ថយស្ថានភាពតានតឹងផ្នែកនយោបាយកម្ពុជា»។
លោកបន្តថា៖ «ការបន្ធូរបន្ថយ ឬការបើកឱ្យមានលម្ហសេរីភាពផ្នែកពលរដ្ឋ សិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ ក៏ដូចជាការបង្កើតនូវបរិយាកាស នយោបាយដែលមានភាពសុខដុមរមនា និងមិនមានការធ្វើទុក្ខមុកម្នេញទៅលើប្រជាពលរដ្ឋ សកម្មជននយោបាយ ក៏ដូចជាអ្នកនយោបាយហ្នឹង ខ្ញុំជឿថា នឹងធ្វើឱ្យលទ្ធផលនៃជំនួបរវាងកម្ពុជា និងអាមេរិកនៅ ពេលខាងមុខនេះមានផ្លែផ្កាជាដុំកំភួន»។
ប៉ុន្តែលោកថា ប្រសិនបើស្ថានភាពរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា មិនកែប្រែឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ ឬនៅតែ មានភាពអាប់អួរ នោះទំនាក់ទំនងកម្ពុជាអាមេរិក នឹងនៅតែមានភាពប្រេះឆា មិនស៊ីសង្វាក់គ្នា និងមិនស្អិតល្មួតដែលធ្វើឱ្យល្អក់កករដល់ទំនាក់ទំនង ក៏ដូចជាដំណើរការជួញដូរផ្នែកពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិរវាងប្រទេសទាំងពីរផងដែរ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃអង្គារនេះថាកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានអាមេរិកនឹងពិភាក្សាអំពីកិច្ចការរួមរបស់អាស៊ាន ដើម្បីផលប្រយោជន៍រួម មានទាំងកិច្ចការប្រតិបត្តិការ និងការតភ្ជាប់ពាណិជ្ជកម្មជាដើម។ លោកបន្តថា ជំនួបទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក គឺមិនទាន់កំណត់ពេលវេលាផ្លូវការណាមួយនៅឡើយទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «អគ្គលេខាធិការដ្ឋានរបស់អាស៊ាន ឬក្រសួងការបរទេសគេមានការឆ្លងឆ្លើយគ្នារវាងទូតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅកម្ពុជាជាមួយប្រមុខការទូតរបស់កម្ពុជា ថាតើមានការសុំជួប Sideline ទេ [ជួបទ្វេភាគីក្រៅពីកិច្ចប្រជុំពិសេស] ជាឯកជនរវាងប្រទេសនីមួយៗហ្នឹងដែរឬទេ? ជាធម្មតាគេមាន ប៉ុន្តែឥឡូវនេះអត់ទាន់បានទទួលនូវព័ត៌មាន ពីកាលវិភាគនៃការជួបជុំ [ទ្វេភាគី] ទេ»។
ចំណែកលោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប្រាប់វីអូអេថាក្រៅពីកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន អាមេរិក គឺនឹងអាចមានជំនួបទ្វេភាគីរវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយលោកថា រដ្ឋាភិបាលបានដឹងពីសារៈសំខាន់នៃការប្រជុំនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងដឹងពីឱកាសជួបទ្វេភាគីជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីថ្លែងការពារគោលនយោបាយរបស់កម្ពុជា ដោយផ្ទាល់។ លោកការពារថា រដ្ឋាភិបាលតែងតែបើកលម្ហសេរីភាពដល់ប្រជាពលរដ្ឋជានិច្ច។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បង្ហាញអំពីជំហរផ្លូវការរបស់ប្រទេស[កម្ពុជា]ជូនទៅភាគីមហាអំណាចឱ្យលោកយល់ កុំឱ្យមានភាពស្រពេចស្រពិល»។
កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន អាមេរិកនេះ ត្រូវបានលើកពេលម្តងរួចមកហើយ កាលពីចុងខែមីនា ដោយសារតែមេដឹកនាំអាស៊ានមួយចំនួនមិនអាចចូលរួមតាមពេលវេលាស្នើឡើងដោយសហរដ្ឋអាមេរិកបាន៕