មេដឹកនាំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូងបានបញ្ចប់ជំនួបកំពូលរបស់ពួកគេនៅរមណីយដ្ឋានលំហែកាយ Camp David របស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Joe Biden ដោយបានពង្រឹងភាពជាដៃគូត្រីភាគីដែលទើបនឹងបង្កើតឡើងថ្មីមួយជាមួយនឹងការប្ដេជ្ញាឆ្លើយតបបែបត្រីភាគីរួមគ្នានៅពេលមានវិបត្តិក្នុងតំបន់ ដោយផ្ដោតលើការគំរាមកំហែងពីប្រទេសចិននិងកូរ៉េខាងជើង។
លោក Biden បាននិយាយដោយមានវត្តមានប្រធានាធិបតីកូរ៉េខាងត្បូងលោក Yoon Suk Yeol និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនលោក Fumio Kishida នៅក្បែរលោកក្នុងអំឡុងសន្និសីទសារព័ត៌មានរួមគ្នាមួយនៅឯកិច្ចបញ្ចប់នៃជំនួបកំពូលនេះថា៖ «យើងទាំងអស់គ្នាបានតាំងចិត្តនៅក្នុងការពិគ្រោះយោបល់គ្នាដោយមិនបង្អែរបង្អង់យូរដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការគំរាមកំហែងចំពោះនរណាម្នាក់នៃប្រទេសរបស់យើងមិនថាមកពីប្រភពណានោះទេ»។
លោក Biden បានបន្ថែមថា៖ «ករណីនេះមានន័យថាយើងនឹងមានខ្សែទំនាក់ទំនងបន្ទាន់ដើម្បីចែករំលែកព័ត៌មាន និងសម្របសម្រួលការឆ្លើយតបរបស់យើងនៅពេលណាដែលមានវិបត្តិនៅក្នុងតំបន់ ឬក៏ប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសណាមួយក្នុងចំណោមប្រទេសរបស់យើង»។
លោក Biden បានបញ្ជាក់ដោយមិនបានលើកឡើងអំពីប្រទេសចិនថា មេដឹកនាំទាំង ៣ បានបញ្ជាក់ជាថ្មីអំពីការតាំងចិត្តនៅក្នុងការរក្សាសន្តិភាពនិងស្ថិរភាពនៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់និងដោះស្រាយបញ្ហាបង្ខិតបង្ខំខាងសេដ្ឋកិច្ច ដែលបញ្ហានេះគឺជាការអនុវត្តមួយដែលរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកចោទប្រទេសចិនថាបានប្រើដើម្បីគោលបំណងនយោបាយរបស់ខ្លួន។
លោក Kishida បាននិយាយថា៖ «របៀបរៀបរយអន្តរជាតិផ្អែកលើនីតិរដ្ឋដែលមានភាពសេរីនិងបើកចំហកំពុងមានវិបត្តិ»។
លោកថ្លែងដូច្នេះដោយរិះគន់លើការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីនៅអ៊ុយក្រែន ការគំរាមកំហែងនុយក្លេអ៊ែរនិងមីស៊ីលជាបន្តរបស់កូរ៉េខាងជើង និង «ការប៉ុនប៉ងដោយឯកតោភាគីនៅក្នុងការកែប្រែស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នដោយប្រើកម្លាំងនៅសមុទ្រចិនខាងកើតនិងសមុទ្រចិនខាងត្បូង»។
ដោយខុសប្លែកពីកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកមុនដែលជាធម្មតាជៀងវាងមិនបញ្ជាក់ឈ្មោះប្រទេសចិនឱ្យចំ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមរបស់មេដឹកនាំទាំង ៣ លើកនេះបានលើកឡើងយ៉ាងច្បាស់អំពី «ឥរិយាបថគ្រោះថ្នាក់និងគឃ្លើន» របស់ប្រទេសចិន «ដែលគាំទ្រការទាមទារអះអាងដែនសមុទ្រដ៏ខុសច្បាប់» នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ប្រទេសចិនបានទាមទារអធិបតេយ្យភាពស្ទើរតែលើសមុទ្រទាំងមូល ដោយបង្កឱ្យមានការក្ដៅក្រហាយដល់ប្រទេសទាមទារប្រជែងផ្សេងទៀតដូចជាព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន វៀតណាម និងកោះតៃវ៉ាន់។ តុលាការអន្តរជាតិបានសម្រេចកាលពីឆ្នាំ ២០១៦ ថា ការទាមទាររបស់ប្រទេសចិននេះគឺគ្មានមូលដ្ឋានច្បាប់ត្រឹមត្រូវ។
ព័ត៌មានកាលពីពេលថ្មីៗនេះបានលេចឡើងថាប្រទេសចិនហាក់ដូចជាកំពុងសាងសង់វាលយន្តហោះមួយកន្លែងនៅលើកោះដែលមានជម្លោះនៅក្នុងដែនទឹកដែលទាមទារកាន់កាប់ផងដែរដោយប្រទេសវៀតណាមនិងកោះតៃវ៉ាន់។
រូបឯកសារ៖ រូបពីផ្កាយរណបដោយ Planet Labs PBC បង្ហាញឱ្យឃើញទិដ្ឋភាពកោះ Triton នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលចិនទំនងសាងសង់មូលដ្ឋានទាំងអាកសានៅតំបន់ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ នេះបើតាមការអះអាងរបស់វៀតណាម និងតៃវ៉ាន់។ (Planet Labs PBC via AP)
កិច្ចសហប្រតិបត្តិការការពារត្រីភាគី
ការប្ដេជ្ញាចិត្តនៅក្នុងការ «ប្រឹក្សាយោបល់ក្នុងពេលមានវិបត្តិ» គឺជាការបំពេញបញ្ចប់នូវការសន្យាជាច្រើនលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការការពារត្រីភាគី ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងការធ្វើសមយុទ្ធយោធាជាប្រចាំនិងការធ្វើសមយុទ្ធគ្រាប់ផ្លោងមីស៊ីល ក៏ដូចជាកិច្ចសហការថ្មីលើបញ្ហាសន្តិសុខសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ ដោយពង្រឹងនូវសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់អង្គធាតុពាក់កណ្ដាលចម្លង (semiconductor) សន្តិសុខប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតនិងបច្ចេកវិទ្យា AI និងគម្រោងផ្ដួចផ្ដើមថ្នាក់តំបន់ថ្មីនៅក្នុងការកសាងសមត្ថភាពរបស់ដៃគូនៅទូទាំងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងវិស័យសន្តិសុខតាមសមុទ្រផងដែរ។
ក្រុមប្រទេសទាំង ៣ នេះក៏បានឯកភាពគ្នាផងដែរនៅក្នុងការសាកល្បងប្រព័ន្ធព្រមានជាមុនអំពីសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ដើម្បីការពារប្រឆាំងនឹងការបង្អាក់ដល់ផលិតផលមួយចំនួនដូចជារ៉ែសំខាន់ៗសម្រាប់ប្រើនៅក្នុងអាគុយរថយន្តអគ្គិសនីជាដើម។ ប្រទេសចិនគ្របដណ្ដប់លើសង្វាក់តម្លៃនៃរ៉ែទាំងនេះ ដោយមានចំនួនច្រើនជាងពាក់កណ្ដាលនៃផលិតកម្មលីចូម កូបាល់ និងម៉ង់កាណែស និងស្ទើរតែរ៉ែកម្រទាំងអស់នៅលើពិភពលោក។
រដ្ឋាភិបាលចិនបានរិះគន់ជំនួបកំពូលនេះ ស្របពេលដែលរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកប៉ុនប៉ងធ្វើឱ្យតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកក្លាយទៅជា «កន្លែងប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិនលោក Wang Wenbin បាននិយាយកាលពីថ្ងៃសុក្រថា៖ «តំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកគឺជាទឹកដីប្រកបដោយក្ដីសង្ឃឹមសម្រាប់សន្តិភាព ស្ថិរភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍ និងមិនគួរក្លាយទៅជាកន្លែងប្រកួតប្រជែងគ្នាសម្រាប់ភាពជាសត្រូវផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយនោះទេ»។
នៅក្នុងសន្និសីទកាសែតកាលពីថ្ងៃសុក្រ ទីប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Jake Sullivan បានច្រានចោលការរិះគន់របស់កូរ៉េខាងជើងនិងចិនដែលថាជំនួបកំពូលនេះគឺជាកលល្បិចរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងការបង្កើត «អង្គការអូតង់ (NATO) ទ្រង់ទ្រាយតូច» មួយនៅតំបន់អាស៊ី។
លោក Sullivan បានលើកឡើងដូច្នេះថា៖ «ភាពជាដៃគូនេះគឺមិនមែនដើម្បីប្រឆាំងនឹងនរណាម្នាក់នោះទេ។ វាគឺសម្រាប់ចក្ខុវិស័យមួយនៃតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកដែលមានភាពសេរី បើកចំហ សុវត្ថិភាព និងវិបុលភាព»។
ជំនួបកំពូលនៅរមណីយដ្ឋានលំហែកាយ Camp David នេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់មួយក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងកូរ៉េខាងត្បូងនិងជប៉ុន។ ជំនួបនេះបានកើតឡើងក្នុងពេលជាច្រើនខែក្រោយមកនៃកិច្ចការទូតរវាងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក Yoon និងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក Kishida ដោយទុកមួយឡែកនូវប្រវត្តិសាស្ត្រជូរចត់និងការមិនទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីដោះស្រាយជាមួយនឹងបញ្ហាប្រឈមផ្នែកសន្តិសុខរួមដែលជិតកើតឡើង៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ