ក្រុមអ្នកវិភាគនយោបាយកម្ពុជាលើកឡើងថា មហាបាតុកម្មគួរតែជាជម្រើសចុងក្រោយរបស់បក្សជំទាស់ក្នុងការប្រឆាំងជាមួយបក្សកាន់អំណាច ហើយការចរចាគឺជាជម្រើសល្អបំផុតដើម្បីរក្សាសន្តិភាពក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។
នៅថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញានេះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយថា បក្សនេះសម្រេចរៀបចំមហាបាតុកម្មអហិង្សានាពេលខាងមុខ ដោយមិនកំណត់ពីពេលវេលាជាក់លាក់។ យោងលើសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននោះ មហាបាតុកម្មនេះធ្វើឡើងក្នុងគោលដៅទាមទារឲ្យមានបរិយាកាសនយោបាយប្រក្រតីឡើងវិញ ដើម្បីធានាឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងស្មើភាព តាមរយៈដំណោះស្រាយនយោបាយរួម។
ក្នុងពិធីសំណេះសំណាលជាមួយយុវជនគាំទ្រគណបក្សមកពីខេត្តកណ្តាល នៅទីស្នាក់ការបក្សក្នុងសង្កាត់ចាក់អង្រែលើ កាលពីថ្ងៃអាទិត្យម្សិលមិញ លោក កឹម សុខា បានរិះគន់ធ្ងន់ៗលើភាពអយុត្តិធម៌របស់ប្រព័ន្ធតុលាការ និងបញ្ជាក់ពីការប្រើប្រាស់សិទ្ធិធ្វើមហាបាតុកម្មទូទាំងប្រទេសរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រសិនគណបក្សកាន់អំណាចមិនព្រមបើកច្រកឲ្យមានការចរចាដោះស្រាយទំនាស់នយោបាយ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ប្រសិនណាជាប្រព័ន្ធតុលាការនេះ នៅតែផ្តល់ភាពអយុត្តិធម៌ដល់យើងទាំងអស់គ្នា ដល់សកម្មជនដីធ្លី ដល់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដល់អ្នកការពារបរិស្ថាន ដល់បក្សប្រឆាំង ដល់មេដឹកនាំដែលត្រូវប្រកួតដើម្បីការផ្លាស់ប្តូរនេះ យើងនឹងពិចារណាប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់យើងធ្វើមហាបាតុកម្មនៅទូទាំងប្រទេស និងរាជធានីភ្នំពេញនេះ »។
លោក កឹម សុខា ថ្លែងបែបនេះក្រោយពេលតុលាការរាជធានីកាត់ទោសឲ្យលោកជាប់ពន្ធនាគារ៥ខែ និងពិន័យជាប្រាក់៨សែនរៀល ពីបទបដិសេធក្នុងការចូលខ្លួនតាមការកោះហៅរបស់តុលាការ ដោយគ្មានមូលហេតុត្រឹមត្រូវ តាមមាត្រា ៥៣៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងសញ្ចារកម្មទាក់ទងនឹងករណីនាងខុម ចាន់តារ៉ាទី ហៅស្រីមុំ។
លោក កឹម សុខា បានបន្ថែមដោយរំពឹងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងអាចជួបចរចារកដំណោះស្រាយផ្នែកនយោបាយជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីបញ្ចប់ការខ្វែងគំនិតគ្នា និងឆ្ពោះទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ។
ប្រធានវេទិកាអនាគត និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ លោក អ៊ូ វីរៈ លើកឡើងថា ជាទូទៅការធ្វើបាតុកម្មតែងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខសង្គម ប៉ុន្តែលោកថា ប្រជាពលរដ្ឋនឹងជ្រើសយកការធ្វើបាតុកម្មប្រសិនជាការរំលោភសិទ្ធិសេរីភាព និងភាពអយុត្តិធម៌សង្គមនៅតែកើតឡើងច្រើន។ លោកបន្ថែមថា គណបក្សប្រឆាំង គួរតែនៅស្ងៀមហើយពង្រឹងគោលនយោបាយផ្ទៃក្នុងដើម្បីធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទុកចិត្ត ជាជាងការវាយប្រហារគណបក្សកាន់អំណាច។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ជម្រើសមួយទៀតគឺគាត់អាចលួងលោម ឬ មួយក៏គាត់អាចបណ្ដោយតាមទឹកសិន ចាំដល់ជិតបោះឆ្នោត២០១៨អីចាំគាត់តវ៉ា ឬមួយក៏គាត់ជំរុញកម្លាំងខ្លាំងក៏បានដែរ ប៉ុន្តែចំពោះខ្ញុំខ្ញុំឃើញថាពិបាករកជម្រើស អញ្ចឹងគាត់ព្យាយាមរុញតវិញតាមរយៈការធ្វើបាតុកម្មហ្នឹងជាជម្រើសមួយ ប៉ុន្តែអាចជាជម្រើសមួយទៀតគាត់អាចរុញបណ្តោយទឹកតែម្តងទៅ ទុកឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចគាត់ធ្វើខុសខ្លួនឯងចំពោះមុខប្រជាពលរដ្ឋ ហើយទុកឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាអ្នកតវ៉ា ឬមួយជាអ្នកចាំឃ្លាំមើលជាអ្នកចាំចូលរួមឈឺចិត្ត ឬក៏ចូលរួមបញ្ចេញមតិអីវិញ អាហ្នឹងក៏ជាជម្រើសមួយដែរ »។
លោកបន្ថែមថា គណបក្សទាំងពីរគួរស្វែងរកដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធីតាមរយៈការពង្រឹងគោលនយោបាយដឹកនាំប្រទេស និងផ្ទៃក្នុងបក្សរៀងៗខ្លួន ដើម្បីប្រកួតប្រជែងរកប្រយោជន៍សម្រាប់សង្គមជាតិ។
អ្នកវិភាគពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក មាស នី មានប្រសាសន៍ថា ការប្រកាសធ្វើមហាបាតុកម្មរបស់មេបក្សប្រឆាំង អាចជាជម្រើសតែមួយគត់ក្នុងការជំរុញឲ្យមានការចរចាជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច ប្រសិនជាគ្មានដំណោះស្រាយបញ្ហានយោបាយណាមួយ។ លោកបន្ថែមថា គណបក្សប្រឆាំងគួរតែមានការអត់ធ្មត់ និងស្វែងរកការចរចាឲ្យអស់លទ្ធភាព មុននឹងសម្រេចថាធ្វើបាតុកម្ម។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «គួរតែបន្តការអត់ធ្មត់ ហើយនឹងកាត់បន្ថយនូវហានិភ័យដែលអាចកើតមានឡើងតាមរយៈការប្រឈមដោយត្រង់ៗរវាងកម្លាំងគាំទ្រគណបក្ស ជាមួយនិងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ព្រោះនៅក្នុងលក្ខខណ្ឌនេះវានឹងអាចឈានទៅរកការប្រឈមហិង្សា ដូចឆ្នាំ១៩៩៧ចឹង ហើយនឹងអាចហុចដៃ ឬហុចដងដាវទៅឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចមានមូលហេតុគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបង្ក្រាប ហើយនិងបន្តកាន់អំណាចដោយមិនមានការបោះឆ្នោត»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ចុងក្រោយបង្អស់ចុះថ្ងៃទី៩ ខែកញ្ញា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានបដិសេធមិនទទួលយកដាច់ខាតនូវសាលក្រមរបស់សាលាដំបូង និងបានប្រកាសបន្តការតស៊ូផ្នែកនយោបាយទាមទារឲ្យមានការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើលោក កឹម សុខា ថ្នាក់ដឹកនាំ និងសកម្មជនដទៃទៀត ព្រមទាំងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងមន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា ការប្រកាសធ្វើបាតុកម្មរបស់លោក កឹម សុខា គឺជាលេស ហើយលោកថារដ្ឋាភិបាលមិនបានគាបសង្កត់បក្សប្រឆាំងដូចការលើកឡើងនោះទេ។ លោកបន្ថែមថា គណបក្សកាន់អំណាចនៅតែប្រកាន់ជំហរថាមិនចរចារ ខណៈពេលតុលាការកំពុងបន្តនីតិវិធីលើសមាជិក និងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង។
លោកបញ្ជាក់៖ «ចរចាតើអត់ប្រយោជន៍អី? ចរចាដើម្បីឲ្យលុបចោលការទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់របស់គាត់ ឬមួយក៏លុបចោលនូវសាលក្រមស្ថាពររបស់តុលាការសាលាដំបូងរាជធានី ឬសាលដីការបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ចំពោះសម រង្ស៊ី ដែលចូលជាស្ថាពររួចទៅហើយនោះ យើងមិនអាចទៅរួចទេ អញ្ចឹងទោះបីជាចង់ចរចារចូលខ្លួនចរចារវាងភាគីទាំងពីរហ្នឹងក៏មិនអាចដោះស្រាយបានដែរ ព្រោះយើងមិនអាចរំលោភលើសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការបានទេ»។
ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងធ្វើមហាបាតុកម្មរបស់បក្សប្រឆាំងនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ លើកឡើងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាចធ្វើបាតុកម្មបានក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់។ លោកបន្ថែមថា ប្រសិនជាការធ្វើបាតុកម្មនោះខុសច្បាប់ ហើយធ្វើឡើងក្នុងរូបភាពនៃការផ្តួលលរំលំណាមួយ នោះក្រសួងនឹងចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «កុំថាបាតុកម្មចេញចុះឡើងដើរតាមផ្លូវស្រែកតាមផ្លូវអី មិនបានទេ ហើយប្រហែលអត់មាន ជម្រាបជូនឲ្យខ្លី បាតុកម្មចុងឆ្នាំ២០១៣ មិនអាចកើតមាននៅកម្ពុជាទៀតទេ បាតុកម្មរបៀបផ្ដួលរំលំបែបនេះមិនអាចទេ ហើយក្នុងករណីយ៉ាងម៉េច កឹម សុខា ខ្លួនឯងហ្នឹងត្រូវអនុវត្តច្បាប់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ»។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៣ មនុស្សជាច្រើនម៉ឺននាក់រួមទាំងព្រះសង្ឃជាច្រើនអង្គបានចូលរួមធ្វើមហាបាតុកម្មតាមការអំពាវនាវរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្នុងការទាមទារឲ្យផ្ទៀងផ្ទាត់ការរាប់សន្លឹកឆ្នោតឡើងវិញ ឬឲ្យមានការបោះឆ្នោតឡើងវិញ បន្ទាប់ពីគណបក្សប្រឆាំងអះអាងថា មានភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើនជុំវិញការបោះឆ្នោត ការរាប់សន្លឹកឆ្នោត និងការប្រកាសលទ្ធផលឆ្នោត។
នៅព្រឹកនេះ នាង ធី សុវណ្ណថា ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាអតីតអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយរិះគន់ លោក ហ៊ុន សែន មិនសំចៃមាត់ តែពេលនេះបានប្តូរមកគាំទ្របក្សកាន់អំណាចវិញ បានបង្ហោះលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់នាងថា នាងនឹងដឹកនាំពលរដ្ឋរាប់ម៉ឺននាក់ ប្រឆាំងនឹងបាតុកម្មរបស់លោក កឹម សុខា ដើម្បីការពារសន្តិភាព ៕