អ្នកតំណាងរាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិកមួយរូបបានអបអរសាទរសហភាពអឺរ៉ុប ចំពោះការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោយសារតែការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងរយៈពេលជាងបីឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
លោក អាឡាំង ឡូវឹនសល (Alan Lowenthal ) សហប្រធានក្រុមការងារសភាតំណាងរាស្ត្រទទួលបន្ទុកកិច្ចការកម្ពុជាបានបញ្ជាក់បន្ថែមថា កិច្ចការបន្ទាប់គឺសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតែពិនិត្យមើលទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរវាងសហរដ្ឋអាមេរិកជាមួយនឹងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
លោក អាឡាំង ឡូវឹនសល ដែលជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមកពីរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ាបានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដែល VOAទទួលបាននៅថ្ងៃសុក្រថា៖
«ទាំងសហភាពអឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិកឬប្រទេសដទៃទៀតមិនគួរផ្តល់ផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចឱ្យលោក ហ៊ុន សែនដោយសារតែអាកប្បកិរិយាអាក្រក់ព្រោះវានឹងកាន់តែពង្រឹងការបន្តកាន់អំណាចនៃរបបរបស់លោកនៅកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ»។
កាលពីថ្ងៃពុធសប្តាហ៍មុន គណៈកម្មការអឺរ៉ុបបានប្រកាសព្យួរឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ«គ្រប់មុខទំនិញលើកលែងសព្វាវុធ»(EBA) ចំនួន២០ភាគរយដែលមានទឹកប្រាក់ជាង១.០០០លានដុល្លារលើផលិតផលនាំចេញមួយចំនួនរបស់កម្ពុជាដែលមានដូចជាសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង សម្ភារៈធ្វើដំណើរ និងស្ករស។
លោក អាឡាំង ឡូវឹនសលបានបន្ថែមទៀតថា៖ «នេះគឺជាជំហានទីមួយពីសហគមន៍អន្តរជាតិដើម្បីឱ្យលោក ហ៊ុន សែន ទទួលខុសត្រូវចំពោះការបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើតាមដែរ»។
ការសម្រេចរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបធ្វើឡើងក្រោយពីមានការស៊ើបអង្កេតវាយតម្លៃយ៉ាងល្អិតល្អន់របស់ក្រុមការងារគណៈកម្មការអឺរ៉ុបដោយរួមមានការពិភាក្សាជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងសហជីពការងារក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំកន្លងមក ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គោរពសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិសហជីព និងសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
របាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបបានរកឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាន«រំលោភបំពានធ្ងន់ធ្ងរនិងមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ»លើសិទ្ធិទាំងនេះជាពិសេសការចាប់លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដាក់ពន្ធនាគារនិងហាមឃាត់សកម្មភាពនយោបាយរបស់អតីតបក្សប្រឆាំង និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសកម្មជនសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើឱ្យពួកគេខ្លះនៅបន្តរស់នៅនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសចោលក្រុមគ្រួសារនៅឡើយ។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិនៅខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៨ ដោយគ្មានគណបក្សប្រឆាំងដែលមានកម្លាំងប្រហាក់ប្រហែលដែលនាំឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឈ្នះយកអាសនៈសភាទាំង១២៥។
លោក អាឡាំង ឡូវឹនសល បានបន្ថែមថា៖ «លោក ហ៊ុន សែន នៅតែជាឧបសគ្គដ៏ធំចំពោះការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជាដោយបានបង្ហាញតាមរយៈការបន្តរឹតត្បិតនៃរបបរបស់គាត់លើសេរីភាពជាមូលដ្ឋានដែលធានាជូនពលរដ្ឋកម្ពុជា និងការរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាម្តងហើយម្តងទៀត»។
សហភាពអឺរ៉ុបនិងសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់កម្ពុជាដែលទទួលទិញទំនិញនាំចេញចំនួន៦៥ភាគរយ។
កម្ពុជានាំចូលសហភាពអឺរ៉ុបក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ចំនួន៥,៨ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៨។ ក្នុងនោះទំនិញដែលរួចពន្ធមានចំនួន៥,៦ពាន់លានដុល្លារដែលធ្វើឱ្យរួចពន្ធជាង៦០០លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ រីឯទំនិញកម្ពុជានាំចូលសហរដ្ឋអាមេរិកមានចំនួនជាង៣,៨ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ក្នុងនោះមានទំនិញចំនួន២០ភាគរយដែលត្រូវជា៧២០លានដុល្លារមិនបង់ពន្ធដោយសារនៅក្រោមកម្មវិធីអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ ហៅថា GSP។
កាលពីចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំមុន លោក អាឡាំង ឡូវឹនសល និងសហប្រធានរបស់លោកគឺលោក ស្ទីវ ឆាបុត្រ អ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រចាំរដ្ឋអូហៃយូ (Ohio) បានស្នើសេចក្តីព្រាង ច្បាប់«ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា» (H.R. 1376) ដែលមានគោលបំណងសើរើឋានៈអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ GSP នោះឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនៅជាប់គាំងក្នុងអនុគណៈកម្មការពាណិជ្ជកម្មនៅឡើយ។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅមិនទាន់បញ្ចេញប្រតិកម្មអ្វីនៅឡើយទេនៅពេលដែល VOAទាក់ទង។ ប៉ុន្តែក្នុងពេលកន្លងមករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានហៅការសម្រេចចិត្តរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបថា«អយុត្តិធម៌»ដែលផ្តើមចេញពី«ការភាន់ច្រឡំ និងយល់ខុស»ពីតថភាពជាក់ស្តែងនៅកម្ពុជាហើយចាត់ទុកថា បានធ្វើឡើង«ដោយហេតុផលនយោបាយដោយគ្មានការពិចារណាប្រកបដោយកត្តាសត្យានុម័តនិងភាពមិនលម្អៀង»។
ក្រសួងការបរទេសបានហៅការសម្រេចចិត្តរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិថាជា «ការអនុវត្តស្តង់ដារទ្វេ» នៅពេលដែលប្រៀបធៀបប្រព្រឹត្តកម្មរបស់ប្រទេសទាំងនោះជាមួយនឹងដៃគូពាណិជ្ជកម្មដទៃទៀតហើយថា កម្ពុជាប្រកាន់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់នូវជំហរគោលការណ៍ក្នុងការបដិសេធរាល់ការប៉ុនប៉ងដោយដៃគូខាងក្រៅក្នុងការប្រើប្រាស់ពាណិជ្ជកម្មឬជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ដើម្បីជាលេសក្នុងការជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្រៅប្រទេសដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានគាំទ្រគោលជំហររបស់អ្នកតំណាងរាស្ត្រអាឡាំង ឡូវឹនសល។
លោក អ៊ុង ឫទ្ធី ប្រធានសាខាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្រៅប្រទេសបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ថា៖
«ខ្ញុំជឿថានេះ គឺជាជំហានទីមួយដែលប្រទេសសេរីដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដូចអាមេរិកគួរតែធ្វើតាមហើយគួរតែជំរុញនូវសេចក្តីព្រាងច្បាប់របស់លោកអាឡាំង ឡូវឹនសលដូចជាសហភាពអឺរ៉ុបដែរ។ ខ្ញុំក៏ដឹងថានៅខាងអូស្ត្រាលីគេក៏រៀបចំធ្វើដូចគ្នា។ អីចឹងនេះគឺជាជំហានទី១ដើម្បីឱ្យលោក ហ៊ុន សែន ទទួលខុសត្រូវនូវអ្វីដែលគាត់បានធ្វើបំបាត់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសកម្ពុជាយើង»។
លោក យ័ប គឹមទឹង ប្រធានសមាគមខ្មែរអាមេរិកាំងដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនបានសម្តែងការសោកស្តាយដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបណ្តែតបណ្តោយមិនព្រមកែប្រែស្ថានការណ៍រហូតដល់មានការដាក់ទណ្ឌកម្មពីសហភាពអឺរ៉ុប។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ចំពោះពួកអឺរ៉ុបហើយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកគេមិនចង់ដាក់ទារុណកម្មទៅប្រទេសខ្មែរទេក៏ប៉ុន្តែដោយសារលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើដូច្នេះគេទាល់ច្រកគឺគេមិនអាចបិទភ្នែកបាន។ ម្ល៉ោះហើយខ្ញុំថាប្រសិនបើលោក ហ៊ុន សែន កែប្រែខ្ញុំថា ពួក អឺរ៉ុបនិងអាមេរិកនឹងធ្វើសេដ្ឋកិច្ចជាមួយនឹងប្រទេសខ្មែរយើងបានល្អហើយមានសេចក្តីរីកចម្រើនចំពោះប្រជាជនខ្មែរយើងទៅមុខទៀត។ បាល់នេះបើគិតទៅនៅលើដៃលោក ហ៊ុន សែន។ បើលោក ហ៊ុន សែន កែប្រែ សុខចិត្តគោរពសិទ្ធិមនុស្សឱ្យមានការបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវកុំឱ្យធ្វើដូចឆាកល្ខោនដើម្បីក្រាញអំណាចអីចឹងខ្ញុំថាគេនឹងអាចកែប្រែមកវិញ»។
ក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ សកម្មជនសហជីព និងក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញទំនិញពីកម្ពុជាមួយចំនួនក៏មើលឃើញថាវិធានការរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនៅស្រាលនៅឡើយដោយវាគ្រាន់តែជាការព្រមានប៉ុណ្ណោះ។
ប្រសិនបើមិនមានសំឡេងជំទាស់គ្រប់គ្រាន់ ពីសភាសហភាពអឺរ៉ុបនិងក្រុមប្រឹក្សាសហភាពអឺរ៉ុបទេគឺការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះនឹងចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២០នេះ៕
