វ៉ាស៊ីនតោន —
ក្រសួងការបរទេសស.រ.អា.បានបញ្ជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជានៅមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្ថាប័នជាច្រើន ដូចជាតុលាការ ដែលមិនបានផ្តល់ការកាត់ទោសដោយយុត្តិធម៌ មន្ត្រីសន្តិសុខត្រូវគេរាយការណ៍មកថា បានប្រព្រឹត្តការសម្លាប់ដោយអំពើចិត្ត ការរំខានរបស់រដ្ឋាភិបាលចំពោះសិទ្ធិជួបប្រជុំជាច្រើនលើកបណ្តាញព័ត៌មាន និងលម្អៀងទៅគណបក្សកាន់អំណាច អ្នកបោះឆ្នោតត្រូវគេដកសិទ្ធិបោះឆ្នោត ដោយសារស្ថាប័នបោះឆ្នោតមានការចាត់ចែងមិនល្អ អំពើពុករលួយនៅរីករាលដាល អំពើជួញដូរមនុស្សនៅបន្តកើតមាន សន្តិសុខ មន្ទីរឃុំឃាំងរំលោភសិទ្ធិអ្នកជាប់ឃុំ ជម្រិតយកចម្លើយជាដើម។ របាយការណ៍ដែលចេញផ្សាយនៅសប្តាហ៍នេះបានសង្កត់ធ្ងន់ថា៖
«បន្ថែមពីលើដំណើរការបោះឆ្នោតដែលមានភាពមិនប្រក្រតីនោះ មានបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សដែលលេចធ្លោចំនួនបីគឺតុលាការគ្មានប្រសិទ្ធិភាព ហើយត្រូវប្រើប្រាស់ដើម្បីបម្រើនយោបាយ ការដាក់កំហិតចំពោះសេរីភាពសារព័ត៌មាននិងសិទ្ធិសេរីភាពនៃការជួបប្រជុំ ហើយនឹងការរំលោភសិទ្ធិអ្នកជាប់ឃុំឃាំង»។
របាយការណ៍នេះក៏បាននិយាយដែរថា ការរៀបចំការបោះឆ្នោតខ្វះការជឿទុកចិត្ត ធ្វើឲ្យគណបក្សជំទាស់បដិសេធមិនចូលប្រជុំសភា៖
«គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតខកខានក្នុងការដោះស្រាយចំណុច ខ្សោយដ៏ជាក់លាក់មួយចំនួនដែលលើកឡើងដោយក្រុមសង្គមស៊ីវិល និងអង្គការអន្តរជាតិ ទោះជាមានការជូនដំណឹងគ្រប់គ្រាន់ក្តី។ ជាលទ្ធផល ទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗខ្លះនៃដំណើរការបោះឆ្នោត មុនពេលបោះឆ្នោត ក្នុងពេលបោះឆ្នោត និងក្រោយពេលបោះឆ្នោតមានលក្ខណៈមិនតម្លាភាព និងឯករាជ្យ»។
របាយការណ៍នេះទៀតក៏បានលើកឡើងអំពីការដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានផ្តន្ទា ទោសមន្ត្រីមួយចំនួនចំពោះការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយផងដែរ ទោះជាយ៉ាងណាក្តីអំពើពុករលួយសំខាន់ៗនៅតែបន្តរួចទោស។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានអះអាងថា របាយការណ៍របស់ក្រសួងការបរទេសស.រ.អា.ជាការយកចិត្តទុកដាក់របស់ស.រ.អា.ចំពោះកម្ពុជា ហើយក៏បានទទួលស្គាល់ថា ជារបាយការណ៍មានការណ៍ពិតខ្លះ មិនពិតខ្លះ។
«ក៏ប៉ុន្តែព័ត៌មានមួយចំនួនគឺវាមិនបង្ហាញអំពីការណ៍ពិត១០០ភាគរយទេ គ្រាន់តែបានពាក់កណ្តាលការណ៍ពិត អាស្រ័យដោយពេលវេលាចេះតែបន្តមក។ ហើយអ្វីៗ ដែលកម្ពុជាកំពុងតែមានការពិសោធន៍ដោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ដូចជាការធ្វើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យភាវូបនីយកម្ម democratization នោះគឺយើងបានបន្តតទៅទៀត»។
លោកបានលើកយកបញ្ហាដែលកម្ពុជាកំពុងរៀនសូត្រអំពីអំណាចរាស្ត្រនិង អំណាចរដ្ឋ ជាពិសេសលើបញ្ហាទាក់ទងនឹងបាតុកម្មរាប់ពាន់នាក់ ឬរាប់ម៉ឺននាក់នៅតាមដងផ្លូវ ដែលលោកថា ប្រវត្តិសាស្ត្រសង្គមកម្ពុជាមិនដែលជួបប្រទះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកស៊ួនប៊ុន ស័ក្ត ប្រធានលេខាធិការដ្ឋាននៃអង្គការប្រព្រឹត្តិកម្មដែលមានអង្គការសមាគម២០រួមគ្នាតែមួយនោះ បានថ្លែងថា របាយការណ៍ក្រសួងការបរទេសស.រ.អា.ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការណ៍ពិតនៅកម្ពុជាយ៉ាងច្រើន ទាំងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ហាបោះឆ្នោត សិទ្ធិសេរីភាពចំពោះការជួបប្រជុំដែលរដ្ឋាភិបាលមានការរិតត្បិត។
«ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ជួបប្រជុំជាដើមនេះ យើងឃើញថា សិទ្ធិនេះត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ក៏ដូចជានៅក្នុង កតិការសញ្ញាពលរដ្ឋ និងនយោបាយ ដែលភាគីកម្ពុជាជាហត្ថលេខី ហើយបាន ធានាសិទ្ធិ និងទទួលស្គាល់នៅក្នុងហ្នឹង។ ក៏ប៉ុន្តែថ្មីៗនេះ យើងឃើញថា មានប្រជាពលរដ្ឋគាត់បានប្រើប្រាស់ក្នុងការជួបជុំ ដើម្បីបញ្ចេញមតិផ្សេងៗហ្នឹងគឺដូចជាមិនទទួលបានការដោះស្រាយពីអាជ្ញាធររដ្ឋ ក៏ប៉ុន្តែទទួលបានការបំបែកដោយ ចាស់ដៃ ដោយហិង្សាទៅវិញ»។
លោកបានលើកយកបាតុករម្មតវ៉ានៅសួនប្រជាធិបតេយ្យដែលត្រូវបំបែកនិងបាតុកម្មរបស់កម្មកររោងចក្រទាមទារប្រាក់ខែគោលដល់១៦០ដុល្លារកាលពីដើមខែមករាដែលមានមនុស្សស្លាប់៥នាក់ និងចាប់ខ្លួន២៣នាក់។ មកទល់ពេលនេះមានការដោះលែងតែពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះ។
លោកបានថ្លែងដែរថា ប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងធ្វើឲ្យប្រសើរបានចំពោះបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ប្រសិនបើអាជ្ញាធរយកច្បាប់កម្ពុជាដែលមានគ្រប់គ្រាន់នោះមកអនុវត្ត។
របាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សរបស់ក្រសួងការបរទេសស.រ.អា.ដដែលក៏បាននិយាយ អំពីការធ្វើទារុណកម្មអ្នកជាប់ពន្ធធនាគារ ដោយឃោរឃៅ និងអមនុស្សធម៌ក្នុងទីឃុំឃាំងរបស់ប៉ូលិស និងក្នុងគុកផងដែរ។
ទម្រង់នៃការធ្វើទារុណកម្មនោះកើតមានចំពោះអ្នកជាប់ពន្ធនាគារ២៩ករណីក្នុង កន្លែងឃុំឃាំងប៉ូលិស និង១ករណីក្នុងពន្ធនាគារគឺទាក់ទងទៅនឹងការវាយនឹងកាំភ្លើង ទះកំភ្លៀង ទាត់ ធាក់ ខ្ទប់ផ្លូវដង្ហើម ឆក់ខ្សែភ្លើង ការធ្វើទារុណកម្មលើរូបរាងកាយការវាយនឹងខ្សែតីជាដើម បន្ថែមពីទម្រង់នានានៃការរំលោភបំពានសិទ្ធិអ្នកទោសក្នុងពន្ធនាគារផងនោះ៕
«បន្ថែមពីលើដំណើរការបោះឆ្នោតដែលមានភាពមិនប្រក្រតីនោះ មានបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សដែលលេចធ្លោចំនួនបីគឺតុលាការគ្មានប្រសិទ្ធិភាព ហើយត្រូវប្រើប្រាស់ដើម្បីបម្រើនយោបាយ ការដាក់កំហិតចំពោះសេរីភាពសារព័ត៌មាននិងសិទ្ធិសេរីភាពនៃការជួបប្រជុំ ហើយនឹងការរំលោភសិទ្ធិអ្នកជាប់ឃុំឃាំង»។
របាយការណ៍នេះក៏បាននិយាយដែរថា ការរៀបចំការបោះឆ្នោតខ្វះការជឿទុកចិត្ត ធ្វើឲ្យគណបក្សជំទាស់បដិសេធមិនចូលប្រជុំសភា៖
«គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតខកខានក្នុងការដោះស្រាយចំណុច ខ្សោយដ៏ជាក់លាក់មួយចំនួនដែលលើកឡើងដោយក្រុមសង្គមស៊ីវិល និងអង្គការអន្តរជាតិ ទោះជាមានការជូនដំណឹងគ្រប់គ្រាន់ក្តី។ ជាលទ្ធផល ទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗខ្លះនៃដំណើរការបោះឆ្នោត មុនពេលបោះឆ្នោត ក្នុងពេលបោះឆ្នោត និងក្រោយពេលបោះឆ្នោតមានលក្ខណៈមិនតម្លាភាព និងឯករាជ្យ»។
របាយការណ៍នេះទៀតក៏បានលើកឡើងអំពីការដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានផ្តន្ទា ទោសមន្ត្រីមួយចំនួនចំពោះការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយផងដែរ ទោះជាយ៉ាងណាក្តីអំពើពុករលួយសំខាន់ៗនៅតែបន្តរួចទោស។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានអះអាងថា របាយការណ៍របស់ក្រសួងការបរទេសស.រ.អា.ជាការយកចិត្តទុកដាក់របស់ស.រ.អា.ចំពោះកម្ពុជា ហើយក៏បានទទួលស្គាល់ថា ជារបាយការណ៍មានការណ៍ពិតខ្លះ មិនពិតខ្លះ។
«ក៏ប៉ុន្តែព័ត៌មានមួយចំនួនគឺវាមិនបង្ហាញអំពីការណ៍ពិត១០០ភាគរយទេ គ្រាន់តែបានពាក់កណ្តាលការណ៍ពិត អាស្រ័យដោយពេលវេលាចេះតែបន្តមក។ ហើយអ្វីៗ ដែលកម្ពុជាកំពុងតែមានការពិសោធន៍ដោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ដូចជាការធ្វើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យភាវូបនីយកម្ម democratization នោះគឺយើងបានបន្តតទៅទៀត»។
លោកបានលើកយកបញ្ហាដែលកម្ពុជាកំពុងរៀនសូត្រអំពីអំណាចរាស្ត្រនិង អំណាចរដ្ឋ ជាពិសេសលើបញ្ហាទាក់ទងនឹងបាតុកម្មរាប់ពាន់នាក់ ឬរាប់ម៉ឺននាក់នៅតាមដងផ្លូវ ដែលលោកថា ប្រវត្តិសាស្ត្រសង្គមកម្ពុជាមិនដែលជួបប្រទះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកស៊ួនប៊ុន ស័ក្ត ប្រធានលេខាធិការដ្ឋាននៃអង្គការប្រព្រឹត្តិកម្មដែលមានអង្គការសមាគម២០រួមគ្នាតែមួយនោះ បានថ្លែងថា របាយការណ៍ក្រសួងការបរទេសស.រ.អា.ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការណ៍ពិតនៅកម្ពុជាយ៉ាងច្រើន ទាំងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ហាបោះឆ្នោត សិទ្ធិសេរីភាពចំពោះការជួបប្រជុំដែលរដ្ឋាភិបាលមានការរិតត្បិត។
«ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ជួបប្រជុំជាដើមនេះ យើងឃើញថា សិទ្ធិនេះត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ក៏ដូចជានៅក្នុង កតិការសញ្ញាពលរដ្ឋ និងនយោបាយ ដែលភាគីកម្ពុជាជាហត្ថលេខី ហើយបាន ធានាសិទ្ធិ និងទទួលស្គាល់នៅក្នុងហ្នឹង។ ក៏ប៉ុន្តែថ្មីៗនេះ យើងឃើញថា មានប្រជាពលរដ្ឋគាត់បានប្រើប្រាស់ក្នុងការជួបជុំ ដើម្បីបញ្ចេញមតិផ្សេងៗហ្នឹងគឺដូចជាមិនទទួលបានការដោះស្រាយពីអាជ្ញាធររដ្ឋ ក៏ប៉ុន្តែទទួលបានការបំបែកដោយ ចាស់ដៃ ដោយហិង្សាទៅវិញ»។
លោកបានលើកយកបាតុករម្មតវ៉ានៅសួនប្រជាធិបតេយ្យដែលត្រូវបំបែកនិងបាតុកម្មរបស់កម្មកររោងចក្រទាមទារប្រាក់ខែគោលដល់១៦០ដុល្លារកាលពីដើមខែមករាដែលមានមនុស្សស្លាប់៥នាក់ និងចាប់ខ្លួន២៣នាក់។ មកទល់ពេលនេះមានការដោះលែងតែពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះ។
លោកបានថ្លែងដែរថា ប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងធ្វើឲ្យប្រសើរបានចំពោះបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ប្រសិនបើអាជ្ញាធរយកច្បាប់កម្ពុជាដែលមានគ្រប់គ្រាន់នោះមកអនុវត្ត។
របាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សរបស់ក្រសួងការបរទេសស.រ.អា.ដដែលក៏បាននិយាយ អំពីការធ្វើទារុណកម្មអ្នកជាប់ពន្ធធនាគារ ដោយឃោរឃៅ និងអមនុស្សធម៌ក្នុងទីឃុំឃាំងរបស់ប៉ូលិស និងក្នុងគុកផងដែរ។
ទម្រង់នៃការធ្វើទារុណកម្មនោះកើតមានចំពោះអ្នកជាប់ពន្ធនាគារ២៩ករណីក្នុង កន្លែងឃុំឃាំងប៉ូលិស និង១ករណីក្នុងពន្ធនាគារគឺទាក់ទងទៅនឹងការវាយនឹងកាំភ្លើង ទះកំភ្លៀង ទាត់ ធាក់ ខ្ទប់ផ្លូវដង្ហើម ឆក់ខ្សែភ្លើង ការធ្វើទារុណកម្មលើរូបរាងកាយការវាយនឹងខ្សែតីជាដើម បន្ថែមពីទម្រង់នានានៃការរំលោភបំពានសិទ្ធិអ្នកទោសក្នុងពន្ធនាគារផងនោះ៕
