វ៉ាស៊ីនតោន៖ សមាជិកសភាអាមេរិកាំងដ៏មានឥទ្ធិពលម្នាក់គឺលោកអេដ រ៉យ (Ed Royce) បានសុំឲ្យលោកហ៊ុន សែនចុះចេញពីមុខតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ចំពោះការបង្ក្រាបផ្តាច់ផ្តិលជីវិតក្រុមកម្មកររោងចក្រដែលគ្រាន់តែទាមទារដំឡើងប្រាក់ខែដល់១៦០ដុល្លារស.រ.អា.នោះ។ លោកប្រធានគណៈកម្មការកិច្ចការបរទេសសភាអាមេរិកាំងបានព្រមានថា លោកនឹងចាត់វិធានការចំពោះរដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុន សែន ប្រសិន បើមិនផ្លាស់ប្តូរទង្វើរបស់ខ្លួនទេ។ លោក សុខ ខេមរានៃវីអូអេក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីន តោនកាលពីថ្ងៃអង្គារបានជួបសម្ភាសតាមទូរស័ព្ទជាមួយលោកអេដ រ៉យជាភាសាអង់គ្លេសហើយប្រែសម្រួលនិងជូនកិច្ចសម្ភាសន៍ទាំងស្រុងដូចតទៅ៖
សុខ ខេមរា៖ លោកប្រធានគណៈកម្មការ តើលោកមានការឆ្លើយតបយ៉ាងណា ចំពោះការបង្ក្រាបផ្តាច់ផ្តិលជីវិតដោយកងកម្លាំងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន និងការចេញដីការបស់តុលាការកោះហៅក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សជំទាស់គឺលោកសម រង្ស៉ី និងលោកកឹម សុខាទៅបំភ្លឺនោះ?
អេដ រ៉យ៖ លោកហ៊ុន សែនបានដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាដល់មាត់រណ្តៅហើយ។ ដោយមិនគ្រាន់តែចង់បំបាត់សំឡេងក្រុមជំទាស់ប៉ុណ្ណោះទេ គណបក្សប្រជាជន កម្ពុជា (CPP)ពេលនេះសម្លាប់ក្រុមអ្នកតវ៉ាអហិង្សា ហើយបានចេញដីកាកោះហៅលោកសម រង្ស៉ី និងលោកកឹម សុខាទៀត។ មេដឹកនាំក្រុមជំទាស់ទាំងពីរបង្ខំចិត្តលាក់ខ្លួន ព្រោះការបង្រ្កាបរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ វាដល់ពេលវេលាដែលលោកហ៊ុន សែនត្រូវបញ្ចប់ការកាន់អំណាចបីទសវត្សរ៍របស់គាត់ និងត្រូវចុះចេញពីមុខតំណែងហើយ។ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាសមនឹងទទួលបានអ្នកដឹកនាំល្អជាងនេះឆ្ងាយណាស់។
សុខ ខេមរា៖ តើស្ថានការណ៍ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាធ្វើឲ្យមានការរំខានដល់លោកដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា និងស.រ.អា. ដែលជាប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យយ៉ាងណា ជាពិសេសបញ្ហាបោះឆ្នោតនោះបាទ?
អេដ រ៉យ៖ អ្វីដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំបារម្ភអំពីបញ្ហាបោះឆ្នោតគឺហេតុការណ៍នានាដែលជា ការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតដ៏ធំ។ បើលោកមើលអំពីការគៃបន្លំសន្លឹកឆ្នោតដែលរីក រាលដាលនោះគឺមានចំនួន១០ភាគរយនៃពលរដ្ឋកម្ពុជាទាំងអស់ដែលបានចុះ ឈ្មោះបោះឆ្នោតត្រូវក្រុមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុន សែនលុបចេញពីបញ្ជី ឈ្មោះអ្នកឆ្នោត។ ហើយប្រសិនបើលោកអ្នករស់នៅក្នុងតំបន់ដែលមិនពេញចិត្តលោកហ៊ុន សែន នោះជាសំណាងអាក្រក់ដែលលោកអ្នកមិនអាចបោះឆ្នោត បាន។ ហើយបើសិនជាលោកអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតក៏ត្រូវរងការគំរាមកំហែង ចំពោះមុខដែរ ព្រោះថា យើងបានជជែកជាមួយក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលដែលបាន និយាយថា អ្នកបោះឆ្នោតរងការគម្រាមកំហែងដ៏រីករាលដាលក្នុងពេលបោះ ឆ្នោត។ យើងមានមន្ត្រីតស៊ូមតិសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាម្នាក់ សន្លឹកឆ្នោតរបស់គាត់ ត្រូវមន្ត្រីលោកហ៊ុន សែនគូសឲ្យគាត់ ហើយគេប្រាប់ថា គាត់មិនអាចបោះឆ្នោត បានទេ។ រឿងនោះជាសារដែលគាត់បានទទួល ហើយពេលដែលគាត់សួរនាំ គេនិយាយថា «ជារឿងមិនល្អ»។ ដូច្នេះយើងទទួលបានព័ត៌មាននេះ។ យើងបាន ឃើញថង់ដាក់សន្លឹកឆ្នោតរហែក ហើយជាលទ្ធផល លោកហ៊ុន សែននៅកាន់ អំណាចបន្តទៀត ដោយការលួចបន្លំក្នុងការបោះឆ្នោតនេះ។ រឿងនេះមិនមែនជា វិធីរីកចម្រើនទៅមុខក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ។
សុខ ខេមរា៖ បាទ ខ្ញុំមិនដឹងអំពីហេតុផលរឿងនេះ តើលោកអាចបញ្ជាក់ឲ្យបាន ច្បាស់ជាថ្មីម្តងទៀតឲ្យបានលម្អិតបន្តិចបានទេ ថាតើមូលហេតុអ្វីបានជាលោកសុំឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនចុះចេញពីមុខតំណែង?
អេដ រ៉យ៖ បាទ ខ្ញុំគិតថា លោកហ៊ុន សែនត្រូវចុះចេញពីមុខតំណែងដោយមូល ហេតុជាច្រើន។ មូលហេតុមួយគឺការរឹបអូសដីធ្លីដែលកំពុងបន្តកើតឡើងក្នុង ប្រទេសកម្ពុជា។ មានចំនួន៤០ភាគរយក្នុងប្រទេសគឺជាច្រើនលានហិកតាជាដីសម្បទានដែលរំលោភយក ហើយរឿងនេះមានពលរដ្ឋជាង៣០ម៉ឺនគ្រួសារដែលត្រូវបណ្តេញចេញដោយបង្ខំពីផ្ទះរបស់ពួកគេក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយ នេះ។ និយាយដោយត្រង់ទៅ ពលរដ្ឋទាំងនេះជាអ្នករស់នៅលើដីនោះ ធ្វើការ ចិញ្ចឹមជីវិតនៅលើដីនោះជាច្រើនទសវត្សហើយ។ តែដីនោះ ពេលនេះត្រូវគេ បង្វែឲ្យទៅអ្នកផ្សេង និងជួលឲ្យក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក និងបរទេស ជាដីសម្បទាន៩៩ឆ្នាំ។ ពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលនៅទីនោះ ត្រូវផ្លាស់ទីលំនៅ និងត្រូវបណ្តេញចេញពីដីរបស់ពួកគេ។ នេះជារឿងមួយ។ បញ្ហាមួយទៀត ចំពោះខ្ញុំ គឺហេតុការណ៍បោះឆ្នោតដែលត្រូវលួចបន្លំ ហើយរបៀបនៃអំពើរំលោភបំពានទាំងនេះមិនគួរកើតមានទេ។ ដូច្នេះហើយបានជាលោកហ៊ុន សែនត្រូវចុះចេញពីមុខតំណែង។ ហើយចំណុចមួយទៀតដែលខ្ញុំចង់បញ្ជាក់គឺស្ថានការណ៍ប្រើប្រាស់កងកម្លាំងអង្គភាព៩១១ ដែលជាអង្គភាពយោធាពិសេស ឲ្យបង្ក្រាបកម្មកររោចក្រ ដោយវាយដំកម្មករនឹងព្រនង់ និងដំបង ហើយបង្កឲ្យរបួសមនុស្សជាច្រើននាក់។ លោកអ្នកដឹងទេ វាជារឿងដែលមិនធ្លាប់មាន ហើយជារឿងយុទ្ធវិធីថ្មីដ៏រំខានមួយប្រព្រឹត្តដោយក្រុមអាជ្ញាធរ និងលោកហ៊ុន សែន។ ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា តាមរយៈហេតុផលទាំងនេះ វាដល់ពេលដែលលោកហ៊ុន សែនត្រូវចុះចេញពីមុខតំណែងហើយ។ លោកហ៊ុន សែនបាននាំប្រទេសកម្ពុជាដល់មាត់រណ្តៅហើយ។ លោកអ្នកដឹងទេ វាមិនមែនជារឿងបំបិទសំឡេងក្រុមជំទាស់តែប៉ុណ្ណោះទេ លោកហ៊ុន សែនពេលនេះសម្លាប់ក្រុមបាតុករអហិង្សាទៀត។ លោកហ៊ុន សែនបានចេញដីកាកោះហៅមេដឹកនាំក្រុមជំទាស់ ហើយខ្ញុំគិតថា ស្ថានការណ៍របៀបនេះគឺជាពេលវេលាដែលសហគមន៍អន្តរជាតិនិយាយទៅកាន់លោកហ៊ុន សែនថា៖ «ចូរបញ្ចប់ការកាន់កាប់អំណាចបីទសវត្សរ៍របស់លោកដែលលោកកាន់កាប់ដោយការលួចបន្លំនោះទៅ! ចុះចេញតែម្តងទៅ! ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាសមនឹងទទួលបានមេដឹកនាំល្អជាងនេះឆ្ងាយណាស់»។
សុខ ខេមរា៖ អរគុណច្រើនលោកប្រធានគណៈកម្មការ។ សំណួរចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំគឺថា ដូចលោកបានដឹងស្រាប់ហើយថា ក្រសួងការបរទេសស.រ.អា.បានថ្កោលទោសការបង្ក្រាបប្រកបដោយអំពើហិង្សា និងការស្លាប់មនុស្សកាលពីចុងសប្តាហ៍កន្លងទៅ។ តាមយោបល់របស់លោក តើលោកគិតថា ជារឿងគ្រប់គ្រាន់ទេ ឬក៏ ថាតើរដ្ឋាភិបាលស.រ.អា.គួរធ្វើអ្វីទៀត ក្រៅពីការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោស?
អេដ រ៉យ៖ បាទ ខ្ញុំទទួលបានការហៅទូរស័ព្ទណាត់ពេលជាមួយលោកឯកអគ្គរដ្ឋ ទូតស.រ.អា.ប្រចាំកម្ពុជា William Todd ហើយខ្ញុំបានពិភាក្សាជាច្រើនលើកជាមួយអនុរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសស.រ.អា. Daniel Russel ទទួលបន្ទុកកិច្ចការអាស៊ីខាងកើត និងតំបន់បាស៊ីហ្វ៊ិច។ ខ្ញុំនឹងជជែកជាមួយគាត់ទៀតនៅយប់នេះ (ថ្ងៃអង្គារ) អំពីបញ្ហានេះ។ ពួកគេបានជួបប្រជុំជាមួយភាគីទាំងអស់ដើម្បីប្រមូលព័ត៌មានជាច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ហើយខ្ញុំចង់ស្តាប់នូវអ្វីដែលពួកគេ និយាយជាមុនសិន តែជាការណ៍ពិតមានវិធានការជាច្រើនដែលយើងអាចធ្វើ រួមទាំងរិតត្បិតជំនួយយោធា និងជំនួយស.រ.អា.ដែលផ្តល់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ខ្ញុំគិតថា ល្គិកណាក្រសួងការបរទេសស.រ.អា.អាចបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹង បញ្ឈប់អំពើហិង្សារបស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងក្រុមអ្នកតវ៉ាអហិង្សា ប្រឆាំងនឹងគណបក្សជំទាស់សិន បើពុំដូចនោះទេ បន្ទាប់ទៅនឹងទទួលវិធានការជាជំហានទាំងនេះ។ ខ្ញុំគិតថា វាជារឿងសំខាន់ណាស់ ពេលនេះដែលយើងត្រូវមើលឃើញទង្វើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងលោកហ៊ុន សែន ដែលចង្អុលបង្ហាញឲ្យឃើញថា មានការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបទ។
