ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់មន្ត្រីយោធាអាមេរិកទៅកាន់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមនៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ កាលពីសប្តាហ៍មុន នាំឲ្យភាគីទាំងពីរ គឺកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិកចោទគ្នាទៅវិញទៅមកដែលត្រូវបានមើលឃើញថាទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរកាន់តែមានភាពតានតឹងបន្ថែមទៀត។
កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមិថុនា មន្ត្រីអនុព័ន្ធយោធាអាមេរិកលោកវរសេនីយ៍ឯក Marcus Ferraraត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចុះទៅពិនិត្យមើលមូលដ្ឋានកងទ័ពរាម ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីការសង្ស័យរបស់អាមេរិកថាតំបន់នោះនឹងក្លាយជាមូលដ្ឋានកងទ័ពរបស់ចិននៅពេលអនាគត ខណៈប្រទេសចិននឹងស្ថាបនា និងធ្វើទំនើបកម្មមូលដ្ឋានកងទ័ពនេះសម្រាប់កម្ពុជា។ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់មន្ត្រីយោធាអាមេរិកត្រូវបានអនុញ្ញាតដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយជាមួយអនុរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក អ្នកស្រី Wendy Sherman ដែលបានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជាកាលពីដើមខែមិថុនា។
បន្ទាប់ពីការចុះពិនិត្យមើលកាលពីថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុន ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាបានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ដោយលើកឡើងថាមន្ត្រីយោធារបស់ខ្លួនមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលទៅពេញលេញតំបន់ដែលពួកគេចង់ទៅនោះទេ។
មួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីការលើកឡើងរបស់ស្ថានទូតអាមេរិក ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជាក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយចុះថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា ដោយលើកឡើងថាក្រុមការងារសម្របសម្រួលរបស់កម្ពុជា«បានព្យាយាមបំពេញបំណងរបស់ប្រតិភូអាមេរិក ដោយអនុលោមតាមគោលការណ៍ដែលបានកំណត់និងការព្រមព្រៀងគ្នា»។
ក្រសួងបន្ថែមថាដំណើរទស្សនកិច្ចនោះ មានដូចជាការចុះពិនិត្យមើលអគារសង់ថ្មីពីរខ្នងសម្រាប់ការស្នាក់នៅរបស់កម្មករសំណង់ ដំណើរពិនិត្យមើលផែ និងនាវារបស់កងទ័ពជើងទឹក ការទស្សនារោងជាងដែលជាជំនួយរបស់ប្រទេសអូស្ត្រាលី ការធ្វើទស្សនកិច្ចនៅមន្ទីរពេទ្យនិងការធ្វើដំណើរទៅពិនិត្យមើលសំណង់ទីបញ្ជាការជួរមុខរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិសន្តិសុខលម្ហសមុទ្រនៅកោះព្រាប។
ក្រសួងការពារជាតិបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថា៖ «តែទោះជាដូច្នេះក្តី ក្រៅពីទីកន្លែងទាំងប៉ុន្មានខាងលើ ដែលបានស្នើនិងបានឯកភាពគ្នា ភាគីអាមេរិកបានបង្កើតសេណារីយ៉ូថ្មីភ្លាមៗ ដោយទាមទារចូលទៅមើលកន្លែងផ្សេងទៀត ដែលពុំមានការស្នើសុំពីមុនមក។ ដោយមើលឃើញភាពមិនប្រក្រតីនិងយល់ឃើញអំពីការមិនគោរពចំពោះអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា និងចេតនាធ្វើជាមិនយល់អំពីលក្ខខណ្ឌកំណត់របស់កងទ័ព ក្រុមការងារបានបដិសេធចំពោះសំណើថ្មីៗនេះ។ លើសពីនេះទៅទៀត អនុព័ន្ធយោធាអាមេរិកហាក់បង្ហាញអំពីភាពមានះនៅក្នុងការជម្នះចូលទៅកាន់ទីនោះ ប៉ុន្តែនៅតែមិនត្រូវបានអនុញ្ញាត»។
ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា បានចាត់ទុកប្រតិកម្មរបស់ស្ថានទូតអាមេរិកក្រោយចុះពិនិត្យនៅមូលដ្ឋានទ័ពរាម«ជាការព្យាយាមបង្កើតបញ្ហាថ្មី និងបំភ្លៃការពិត ដែលនាំឲ្យមានភាពល្អក់កករកាន់តែខ្លាំងឡើងដល់ទំនាក់ទំនងយោធារវាងប្រទេសទាំងពីរ»។
ក្រសួងការពារជាតិក៏បានស្នើសុំដោយទទូចដល់សហរដ្ឋអាមេរិក«ឲ្យបញ្ឈប់ការបង្កើតសេណារីយ៉ូថ្មីៗដែលនាំមកនូវភាពអវិជ្ជមាននិងសូមឲ្យគោរពដល់អធិបតេយ្យនិងលក្ខខណ្ឌកំណត់នៃកងទ័ពរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា»។
ប្រសិនបើមានការស្នើសុំដំណើរទស្សនកិច្ចលើកក្រោយ ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជាបញ្ជាក់ថា«នឹងត្រូវពិចារណាយ៉ាងហ្មត់ចត់ តាមករណីនីមួយៗ»។ ក្រសួងសង្កត់ធ្ងន់ថាការធ្វើទស្សនកិច្ច«ពុំមានជាការទៅធ្វើការត្រួតពិនិត្យ ឬឆែកឆេរនោះឡើយ»។
ក្រោយការបដិសេធមិនអនុញ្ញាតឲ្យចូលពិនិត្យមើលពេញលេញ ស្ថានទូតអាមេរិកបានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃសុក្រថា៖ «នៅពេលដឹងច្បាស់ថា លោកមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលមើលបានអស់ លោកវរសេនីយឯក Ferrara [ដែលបានដឹកនាំក្រុមការងារចុះទៅពិនិត្យតំបន់រាម] បានបញ្ចប់ការដើរមើលហើយបានស្នើសុំឲ្យមន្ត្រីយោធាកម្ពុជាកំណត់ពេលទស្សនកិច្ចឡើងវិញ ដោយអនុញ្ញាតឲ្យមានការដើរមើលគ្រប់កន្លែង នៅក្នុងពេលខាងមុខឲ្យបានឆាប់បំផុត»។ ស្ថានទូតអាមេរិកបានបញ្ជាក់ថាការមានដំណើរទស្សនកិច្ច«ញឹកញាប់»ពីសំណាក់បណ្ដាអនុព័ន្ធយោធាបរទេសដែលប្រចាំការនៅភ្នំពេញនឹងដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការ«ឆ្ពោះទៅរកតម្លាភាពនិងការទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមកបានច្រើន»។
លោក Arend Zwartjes អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បានបដិសេធមិនអត្ថាធិប្បាយទៅលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជានោះទេ។ លោកក៏មិនបានបញ្ជាក់ថាតើអាមេរិកនឹងស្នើសុំកម្ពុជាដើម្បីពិនិត្យមើលកន្លែងដែលពួកគេចង់ពិនិត្យមើលបន្តនោះទេ។
គួរបញ្ជាក់ថាអតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក Donald Trump ធ្លាប់បានបញ្ជាក់នៅក្នុងលិខិតមួយច្បាប់មកកាន់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ថាសហរដ្ឋអាមេរិកគោរពអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជានិងមិនទាមទារឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូររបបនោះទេ។
លោកឧត្តមនាវីទោ ម៉ី ឌីណា អ្នកនាំពាក្យមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម បានបដិសេធមិនអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមនាពេលនេះ និងថាលោកក៏មិនមានសិទ្ធិអ្វីក្នុងការសម្រេច ប្រសិនបើមានការស្នើសុំរបស់អាមេរិកក្នុងការពិនិត្យមើលមូលដ្ឋានទ័ពរាមលើកក្រោយៗទៀត ដោយថាវាអាស្រ័យលើថ្នាក់លើ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «សូមសួរទៅថ្នាក់លើ ខាងខ្ញុំមិនមានសិទ្ធិទេបាទ»។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនិងជាអ្នកតាមដានសង្គមមួយរូបមានប្រសាសន៍ថាការលាងជម្រះមន្ទិលសង្ស័យជារឿងសំខាន់នៅពេលនេះ ដូច្នេះភាគីទាំងពីរត្រូវមានការឯកភាពទៅលើទីតាំងដែលចង់ពិនិត្យមើល ហើយថាអាមេរិកក៏ត្រូវផ្តល់តម្លៃដល់កម្ពុជា ព្រោះថាមិនអាចមើលទីតាំងស្រេចតែចិត្ត ដោយសារនេះជាផ្នែកមួយនៃសន្តិសុខជាតិផងដែរ។
លោកប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះថា៖ «អាមេរិកនៅតែសង្ស័យដដែលហ្នឹង បើសិនកម្ពុជានៅរក្សានូវគោលការណ៍ការសម្ងាត់ អធិបតេយ្យភាពជាតិ មិនអាចលាងជម្រះបញ្ហាហ្នឹងបាន។ អញ្ចឹងជាឧបសគ្គមួយធំណាស់។ កម្ពុជាគួរគិតពិចារណារកវិធីសាស្ត្របកស្រាយបំភ្លឺយ៉ាងម៉េចកុំឲ្យមានការយល់ច្រឡំ នៅក្នុងការជឿជាក់ក្នុងក្របខណ្ឌទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី ធ្វើឲ្យល្អក់កករ វាមិនរក្សាបាននូវអត្ថប្រយោជន៍ជាតិទេ»។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា បន្ថែមថាកម្ពុជាមិនគួរប្រឈមនឹងអ្វីដែលអាមេរិកព្រួយបារម្ភក្នុងក្របខណ្ឌអន្តរជាតិនោះទេ ព្រោះការលើកឡើងរបស់អាមេរិកទាក់ទងនឹងមូលដ្ឋានកងទ័ពចិននៅកម្ពុជា ជាក្តីកង្វល់អំពីសន្តិសុខតំបន់។
លោកបណ្ឌិត អ៊ា សុផលដែលជាសាស្ត្រាចារ្យខាងការទូតនិងកិច្ចការអន្តរជាតិនៃមហាវិទ្យាល័យOccidental College ក្នុងទីក្រុង Los Angeles រដ្ឋ California សហរដ្ឋអាមេរិក មានប្រសាសន៍ថាអាជ្ញាធរកម្ពុជាប៉ាន់ស្មានទាបពីការចុះទៅពិនិត្យមើលរបស់អនុព័ន្ធយោធាអាមេរិក គឺមិនមែនគ្រាន់តែបង្ហាញអ្វីបន្តិចបន្តួចហើយប្រកាសជោគជ័យនោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកថាវាមានភាពខុសគ្នាសម្រាប់ភាគីចិនដែលអាចចូលតំបន់រាម២៤ម៉ោង[ក្នុង១ថ្ងៃ] ដោយមិនមានការកំណត់ហាមឃាត់អ្វីទាំងអស់៕
