អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក António Guterres នៅថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា នឹងរាយការណ៍អំពីការបំភិតបំភ័យប្រឆាំងនឹងប្រជាជនកម្ពុជា ដែលពលរដ្ឋទាំងនោះបានសហការជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិនៅក្នុងវេទិកានានា ហើយត្រូវបានឃ្លាំមើលដោយនគរបាល និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។
នេះជារបាយការណ៍បង្ហាញពីប្រទេសប្រមាណ៤០ ដែលអង្គការសហប្រជាជាតិរកឃើញថា មានការបំភិតបំភ័យចំពោះអ្នកដែលចូលរួមកម្មវិធីនានាដែលសហការរៀបចំដោយក្រុមការងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ នេះបើយោងតាមការបង្ហោះលើប្រព័ន្ធសង្គមហ្វេសប៊ុករបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជា លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) នៅថ្ងៃអង្គារនេះ។ ក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងនោះ មានកម្ពុជា ចិន ថៃ ឡាវ និងវៀតណាម។
សាររបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិឲ្យដឹងថា អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិនឹងធ្វើបទបង្ហាញអំពីរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់លោកទៅក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សស្តីពី«ការបំភិតបំភ័យនិងការសងសឹក»ដែលបានធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹងអ្នកដែលបានសហការជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ តំណាង និងយន្តការរបស់អង្គការពិភពលោកនេះនៅក្នុងវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស។
លោកស្រីរ៉ូណា ស្មីតបញ្ជាក់ថា៖ «នៅប្រទេសកម្ពុជា លោកអគ្គលេខាធិការបានគូសបញ្ជាក់ពីឧទាហរណ៍នៃការសងសឹក និងការបំភិតបំភ័យដែលធ្វើឡើងដោយមន្រ្តីសន្តិសុខប្រឆាំងនឹងអ្នកដែលចូលរួមធ្វើការងារជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ»។
បើតាមរបាយការណ៍ នៅខែសីហាឆ្នាំ២០១៩អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានកត់សម្គាល់ថាលោកស្រីបានទទួលរបាយការណ៍ជាច្រើនអំពីមន្ត្រីនគរបាលមូលដ្ឋានដែលមិនបានអញ្ជើញចូលរួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាល ឬការប្រជុំ ប៉ុន្តែពួកគេបានមកថតរូប សាកសួរអំពីអ្នករៀបចំ និងរបៀបវារៈ ឬទាមទារព័ត៌មានពីអ្នកចូលរួម ហើយនឹងសាកសួរអំពីតំណាងសង្គមស៊ីវិល ហើយក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេត្រូវបានឃ្លាំមើលយ៉ាងខ្លាំង។
របាយការណ៍ឲ្យដឹងទៀតថា ក្នុងខែសីហាដដែលនេះ មន្រ្តីប៉ូលិសបានមកដល់វគ្គបណ្តុះបណ្តាលក្នុងខេត្តកំពង់ធំស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សដែលរៀបចំឡើងដោយការិយាល័យឧត្តមស្នងការ អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស។ ពួកគេបានទាមទារសុំមើលរបៀបវារៈ បញ្ជីឈ្មោះអ្នកចូលរួម និងបានព្យាយាមថតរូបអ្នកចូលរួម។
ចំណែកនៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ មុនកិច្ចប្រជុំនៅខេត្តព្រះសីហនុ រវាងសង្គមស៊ីវិលកម្ពុជានិងក្រុមអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា មន្ត្រីនគរបាលបានទាមទាររកលិខិតអនុញ្ញាតឲ្យបើកកិច្ចប្រជុំ។ បន្ទាប់ពីមានអន្តរាគមន៍ពីការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស កិច្ចប្រជុំនោះត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យបន្តធ្វើ។ ទោះជាយ៉ាងក៏ដោយ នៅថ្ងៃបន្ទាប់ មន្ត្រីនគរបាលបានមកទាមទារព័ត៌មានលម្អិតអំពីសកម្មភាព និងឈ្មោះអ្នកចូលរួមពីអង្គការ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់លោកអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកសូមលើកទឹកចិត្តដល់រដ្ឋទាំងឡាយឲ្យសម្តែងជាសាធារណៈនូវការគាំទ្រដោយច្បាស់លាស់ចំពោះសិទ្ធិ និងការប្រាស្រ័យទាក់ទងទាំងអស់ជាមួយស្ថាប័នអន្តរជាតិ ដោយមិនមានការរារាំង។ លោកក៏អំពាវនាវផងដែរដល់រដ្ឋជាសមាជិកឲ្យយកចិត្តទុកដាក់លើមន្ត្រីសាធារណៈ និងតួអង្គរដ្ឋដទៃទៀត«អំពីការសងសឹក និងការបំភិតបំភ័យ» រួមទាំងតាមរយៈការបណ្តុះបណ្តាលនិងចេញសេចក្តីណែនាំផ្ទៃក្នុង។
អ្នកសម្របសម្រួលរបស់សមាគមអាដហុកប្រចាំខេត្តកំពង់ធំ លោក សុខ រដ្ឋា មានប្រសាសន៍ថា កន្លងទៅ ការរៀបចំវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនៅតាមមូលដ្ឋានស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានមន្រ្តីនគរបាលថ្នាក់ក្រោមមកសួរនាំរកបញ្ជីឈ្មោះ ចង់ដឹងពីប្រធានបទ និងថតរូបវីដេអូផ្សេងៗ។លោកបន្តថា ពួកគេមិនបានបញ្ជាក់អំពីមូលហេតុច្បាស់លាស់នៃការធ្វើសកម្មភាពបែបនេះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «ជាការណ៍ពិត យើងមិនដឹងថា សកម្មភាពហ្នឹង គាត់ចុះទៅក្នុងគោលបំណងអីឲ្យច្បាស់លាស់ទេព្រោះអីយើងបានសួរគាត់ដែរថា គាត់មកហ្នឹង មកធ្វើអី?អ្នកណាបញ្ជា?ហើយយករូបភាពហ្នឹងទៅណា?គាត់គ្មានបកស្រាយអីទេ។ គាត់គ្រាន់តែបញ្ជាក់ថាគាត់មកតាមមេដែលបញ្ជាឲ្យមក»។
លោកបន្ថែមថា នេះជាការរំលោភសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលបានចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «មែនទែនទៅសកម្មភាពហ្នឹង វានាំឲ្យមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ហើយ នឹងសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរដែលគាត់មានសិទ្ធិសេរីភាពដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។
កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០នេះ ករណីនៃការចុះសួរនាំនិងថតរូបនេះក៏កើតឡើងនៅក្នុងខេត្តកោះកុងផងដែរ។នេះបើយោងតាមអ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក ប្រចាំខេត្តកោះកុង លោកថោង ច័ន្ទដារ៉ា។
លោកមានប្រសាសន៍ថាការរៀបចំវគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពី «ការលើកកម្ពស់សេរីភាពបញ្ចេញមតិ» ដែលធ្វើឡើងនៅក្នុងឃុំជីខក្រោម ស្រុកស្រែអំបិល ខេត្តកោះកុង ត្រូវបានតាមដានដោយកម្លាំងអាជ្ញាធរ ដោយពួកគេចុះមកថតរូប និងរាយការណ៍ទៅថ្នាក់លើ។
លោក ហ៊ុន ស៊ាងហាក់ អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា ការដែលសមត្ថកិច្ចចុះទៅពិនិត្យមើលការជួបជុំគឺជាការរំខាន និងជ្រៀតជ្រែកការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «កាលណារដ្ឋាភិបាល ឬក៏អាជ្ញាធរតែងទៅសួរនាំសួរអីអ៊ីចឹងទៅធ្វើឲ្យគាត់មានការភ័យខ្លាចចូលរួមអនុវត្តនូវសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់គាត់។កាលណាគាត់មានការភិតភ័យ អ៊ីចឹងហើយវាអាចប៉ះពាល់ដល់ការចូលរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គមហើយ»។
លោកបន្ថែមថា ក្នុងរយៈពេល១២ខែ គឺចាប់ពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩ ដល់ខែមីនាឆ្នាំ២០២០ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលផ្សេងទៀតបានកត់ត្រា«ការប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្រ្តបណ្តឹងផ្លូវច្បាប់»ប្រឆាំងនឹងការចូលរួមជាសាធារណៈចំនួន១៣២ដង លើមនុស្ស៣៧៩នាក់ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងមិនលើកទឹកចិត្តក្នុងការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋ។ យុទ្ធសាស្រ្តបណ្តឹងផ្លូវច្បាប់នេះគឺជាបណ្តឹងដែលធ្វើឡើងពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល ឬស្ថាប័នតុលាការក្នុងទម្រង់ជាទណ្ឌកម្មផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌដូចជាការកោះហៅមកសាកសួរ ឬការចោទប្រកាន់បទព្រហ្មទណ្ឌដោយតុលាការ។មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាលើកឡើងថាយុទ្ធសាស្រ្តបណ្តឹងផ្លូវច្បាប់នេះត្រូវបានយកមកប្រើប្រាស់ជាយុទ្ធសាស្រ្តមួយក្នុងការបំភិតបំភ័យបុគ្គលទាំងឡាយ តួអង្គសង្គមស៊ីវិល ថ្នាក់ដឹកនាំសហគមន៍ អ្នកកាសែត អ្នកផ្សាយព័ត៌មាននិងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សឲ្យមានការភ័យខ្លាច និងនៅស្ងៀមស្ងាត់។
អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលមិនបានបញ្ជាឲ្យមានការចុះទៅត្រួតពិនិត្យការជួបជុំនៅតាមមូលដ្ឋាននោះទេ ប៉ុន្តែលោកថា នេះជារឿងធម្មតាដែលអាជ្ញាធរត្រូវដឹងថា ការជួបជុំអំពីអ្វី ហើយត្រូវពិនិត្យជនបរទេសដែលចូលរួម។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប៉ុន្តែការសួរនាំរបស់អាជ្ញាធរចំពោះសកម្មភាពស្អីមួយជារឿងធម្មតាក្នុងការគ្រប់គ្រងសង្គមព្រោះកម្ពុជាជាប្រទេសដែលគ្រប់គ្រងដោយច្បាប់។ ចុះបើយើងទៅធ្វើអីប៉ាតណាប៉ាតណីមិនឲ្យអាជ្ញាធរដឹង អាហ្នឹងជាប្រទេសជាស្អីវិញ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «មិនមែនជាអ្នកដទៃឯណា! អ្ហេ! បើសិនយួនទៅសួរ!ខ្មែរសួរខ្មែរពិបាកស្អីហ្នុង។ យើងបរទេសទៅទៀតអ្នកខ្លះ.... ដើរចូលស្រុកគេមិនឲ្យគេសួរ ឆែកកាតម៉េចកើត!»។
អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃរូបនោះបន្តថា អង្គការសិទ្ធិមនុស្សបានសរសេររបាយការណ៍រិះគន់ថា មិនមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សតាំងតែពីដើមមក ដែលលោកថា គេធ្វើរបាយការណ៍បែបនេះ ដើម្បីទទួលបានប្រាក់ពីម្ចាស់ជំនួយ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «អាហ្នឹងគឺជាកាតព្វកិច្ចនិងភារកិច្ចរបស់គាត់ដើម្បីលើកថា អ៊ីចឹង។ បើមិនអ៊ីចឹងទេយកលុយពីគេចាយហើយអត់មានរបាយការណ៍គាបសង្កត់ គេម៉េចឲ្យលុយគាត់ទៀត»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ និងជាអនុប្រធានគណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកជិន ម៉ាលីនមានប្រសាសន៍ថា ការចងក្រងរបាយការណ៍របស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស«មិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ហើយក៏មិនឆ្លើយតបនឹងស្ថានភាពពិតជាក់ស្តែងដែរ»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ព័ត៌មានទទួលបានតែមួយជ្រុងគឺទទួលបានតែពីក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងអស់នោះ ក៏ប៉ុន្តែមិនបានធ្វើការជួបជជែកជាមួយអាជ្ញាធរ ជាមួយសមត្ថកិច្ច និងធ្វើការពិគ្រោះយោបល់គ្នាដើម្បីឲ្យមានតុល្យភាពនៃការធ្វើការសន្និដ្ឋានទេ»។
គួរបញ្ជាក់ថាក្រោយការចាប់ខ្លួនមនុស្សជិត២០នាក់ ចាប់តាំងពីចុងខែកក្កដា ដែលរួមមានមេដឹកនាំសហជីពលោក រ៉ុង ឈុន និងអ្នកចូលរួមទាមទាររកយុត្តិធម៌ដល់លោក រ៉ុង ឈុននោះតំណាងសហគមន៍អន្តរជាតិ ក្នុងនោះមានលោកស្រី Ravina Shamdasani អ្នកនាំពាក្យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំទីក្រុងហ្សឺណែវ ក៏បានថ្លែងបរិហារការបង្ក្រាបនៅកម្ពុជាផងដែរ។លោកស្រីបានអធិប្បាយថា៖ «ស្ថានភាពនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះបង្ហាញឲ្យយើងកាន់តែឃើញនូវការមិនអត់ឱនរបស់រដ្ឋាភិបាលចំពោះគំនិតផ្ទុយពីខ្លួន និងការគាបសង្កត់ទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ ការជួបជុំដោយសន្តិវិធី និងការចងក្រងសមាគម»៕
