ការសន្យារបស់រដ្ឋាភិបាលយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាដែលថា នឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌នៅ ឆ្នាំក្រោយគឺមានលក្ខណៈ «មិនទំនង»។ នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Tom Andrews អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅមីយ៉ាន់ម៉ា កាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែមិថុនាកន្លងទៅនេះ។
លោក Andrews បានព្រមានកុំឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិចាញ់បោកការឃោសនារបស់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាកុំឱ្យការដឹកនាំរបស់របបនេះមានភាពស្របច្បាប់។
លោកបានបញ្ជាក់ថា យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុង «ការបង្កើតភាពស្របច្បាប់» សម្រាប់របបដឹកនាំរបស់ខ្លួន បន្ទាប់ពីខ្លួនបានទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលដែលដឹកនាំដោយអ្នកស្រី Aung San Suu Kyi នៅក្នុងការដណ្ដើមអំណាចកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ មក។
លោក Andrews បានបញ្ជាក់នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយក្នុងអំឡុងពេលលោកបំពេញទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីថា៖ «ការលើកឡើងណាមួយដែលថាអាចមានលទ្ធភាពនៃការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានៅឆ្នាំ ២០២៣ ខាងមុខគឺជារឿងមិនទំនង។ ការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌មិនអាចកើតឡើងបានទេ ប្រសិនបើអ្នកឃុំឃាំងអ្នកដែលប្រឆាំងនឹងអ្នក។ ការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌មិនអាចកើតឡើងបានទេ ប្រសិនបើអ្នកកាត់ទោសប្រហារជីវិតអ្នកដែលប្រឆាំងនឹងអ្នក»។
លោក Andrews បានបន្ថែមថា៖ «ម៉ាស៊ីនឃោសនារបស់ពួកគេដំណើរការឥតឈប់ ហើយពួកគេនឹងប្រមូលភ័ស្តុតាងទាំងឡាយណាដែលពួកគេអាចរកបានដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យមើលទៅឃើញថាសហគមន៍អន្តរជាតិទទួលស្គាល់ពួកគេថាជារដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់។ នេះជាអ្វីដែលយើងត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នឱ្យបានខ្លាំងបំផុតដើម្បីកុំឱ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអន្ទាក់នៃការឃោសនានេះ»។
យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានដណ្ដើមកាន់កាប់អំណាចដោយផ្ដល់ហេតុផលថាដោយសារមានការលួចបន្លំជាទូទៅនៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០២០។ របបយោធានេះបានតែងតាំងសមាជិកថ្មីនៅក្នុងគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោត។ គណៈកម្មការនេះបានបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតពហុបក្សថ្មីនៅឆ្នាំក្រោយនឹងមានភាពសេរីនិងយុត្តិធម៌។
លោក Andrews បាននិយាយថា សមាគមអាស៊ាន (ASEAN) ត្រូវតែបង្កើនការដាក់សម្ពាធលើរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាឱ្យបញ្ឈប់ការប្រព្រឹត្តិអំពើហិង្សានិងដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់។
លោកបានបន្តថា ផែនការឯកភាពប្រាំចំណុចរបស់អាស៊ានគួរតែពង្រឹងបន្ថែមដើម្បីរួមបញ្ចូលសកម្មភាពច្បាស់លាស់និងពេលវេលាជាក់លាក់ជាងនេះ។
លោក Andrews លើកឡើងដូច្នេះថា៖ «ការឯកភាពប្រាំចំណុចនេះគឺគ្មានន័យនោះទេ ប្រសិនបើវាគ្រាន់តែចែងនៅលើក្រដាសនោះ។ ឱកាសតែមួយគត់នៅក្នុងការធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរគឺការអនុវត្តជាក់ស្ដែងដោយមានន័យ ដោយមានយុទ្ធសាស្ត្រ ផែនការសកម្មភាព និងពេលវេលាច្បាស់លាស់»។
លោក Andrews បានសរសើរប្រទេសម៉ាឡេស៊ីចំពោះការធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិរបស់មីយ៉ាន់ម៉ាបានចូលរួមប្រឡូកនៅក្នុងសកម្មភាពនានា។ រដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិរបស់មីយ៉ាន់ម៉ានេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសមាជិកសភាជាប់ឆ្នោតដែលមិនអាចចូលកាន់តំណែងនៅក្នុងរដ្ឋសភាមីយ៉ាន់ម៉ាបានដោយសារតែយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតរបស់អ្នកស្រី Aung San Suu Kyi។
លោកបានជំរុញប្រទេសដទៃទៀតឱ្យធ្វើដូចគ្នានេះដែរ ដោយលោកបានហៅរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិនេះថាជា «រដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់» ដែលកំពុងតតាំងជាមួយនឹងរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាដ៏ឃោរឃៅ។
លោក Andrews បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិក៏អាចផ្ដល់កម្លាំងធនធានផ្សេងៗផងដែរនៅក្នុងការចែកចាយជំនួយមនុស្សធម៌ទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីកុំឱ្យរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាប្រើជំនួយទាំងនោះជា «អាវុធនៃសង្គ្រាម»។
របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានប្រឈមនឹងការប្រឆាំងជាទូទៅចំពោះការដឹកនាំរបស់ខ្លួន។ បន្ទាប់ពីទាហាននិងប៉ូលិសបានប្រើកម្លាំងដោយប្រល័យដើម្បីបង្ក្រាបលើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីមក ការបះបោរប្រដាប់អាវុធកម្រិតទាបបានកើតឡើងនៅតាមទីក្រុងនិងតំបន់ជនបទនានា។
បើយោងតាមសមាគមជំនួយសម្រាប់អ្នកទោសនយោបាយ (AAPP) របស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា អ្នកតវ៉ានិងអ្នកឃើញហេតុការណ៍បាតុកម្មនោះជាង ២.០០៧ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងការបង្ក្រាបរបស់កងកម្លាំងយោធា បើទោះបីជារបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានកំណត់ចំនួនអ្នកស្លាប់ត្រឹមប្រហែលមួយភាគបីនៃចំនួននេះក៏ដោយ។
លោក Andrews បានកោតសរសើរប្រទេសម៉ាឡេស៊ីសម្រាប់ការទទួលយកជនភៀសខ្លួនមីយ៉ាន់ម៉ា ជាពិសេសជាតិសាសន៍ភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ា (Rohingya) កាន់សាសនាឥស្លាម។ ប៉ុន្តែ លោកបានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភអំពីការប្រព្រឹត្តិមកលើពួកគេនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។
លោកបានបញ្ជាក់ថា ជនភៀសខ្លួនដែលលោកបាននិយាយជាមួយនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបានលើកឡើងអំពីបញ្ហាមួយចំនួនដូចជា ការភ័យខ្លាចថាអាចត្រូវបានគេបញ្ជូនទៅកាន់មណ្ឌលឃុំឃាំងសម្រាប់ជនភៀសខ្លួន ឱកាសអប់រំមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់កុមារ និងករណីដែលប៉ូលិសគំរាមទារប្រាក់ជាដើម។
លោក Andrews បាននិយាយថា លោកមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីសេចក្ដីរាយការណ៍នានាដែលថាកុមាររាប់រយនាក់ ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងជនរងគ្រោះនៃការជួញដូរផងដែរ ប្រហែលជាត្រូវបានគេដាក់នៅក្នុងមណ្ឌលឃុំឃាំង។ ទីភ្នាក់ងារជនភៀសខ្លួនអង្គការសហប្រជាជាតិមិនត្រូវបានគេអនុញ្ញាតឱ្យចូលទៅកាន់មណ្ឌលឃុំឃាំងទាំងនោះតាំងពីឆ្នាំ ២០១៩ មក។
ទាក់ទិននឹងផែនការរបស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនៅក្នុងការចេញបណ្ណសម្គាល់ខ្លួនដោយផ្ទាល់សម្រាប់ជនភៀសខ្លួន លោក Andrews បានលើកឡើងថា ដំណើរការនេះគួរតែមានតម្លាភាព។
លោកបានបន្ថែមថា មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ីគួរតែមានឆន្ទៈនៅក្នុងការចូលរួមក្នុងការពិភាក្សានិងធ្វើជាដៃគូជាមួយនឹងទីភ្នាក់ងារជនភៀសខ្លួនអង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីរៀបចំគោលនយោបាយនានាឱ្យបានច្បាស់លាស់និងមិនប្រែប្រួល។
ក្រសួងមហាផ្ទៃនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបានបញ្ជាក់កាលពីខែមេសាថា ខ្លួននឹងកំណត់ថាតើជនភៀសខ្លួនណាអាចស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបាន តាមរយៈការចេញបណ្ណសម្គាល់ខ្លួនដោយផ្ទាល់ទៅឱ្យជនភៀសខ្លួនទាំងនោះ។
ទោះបីជាបណ្ណសម្គាល់ខ្លួននេះមិនបានផ្ដល់ឋានៈជាជនភៀសខ្លួនដល់ជនភៀសខ្លួនទាំងនោះក៏ដោយ ក៏គេឃើញថានៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីមានជនភៀសខ្លួននិងអ្នកស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោនប្រហែល ១៨០.០០០ នាក់ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការដោយទីភ្នាក់ងារជនភៀសខ្លួនអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ក្នុងចំណោមនោះ គេក៏ឃើញមានជាតិសាសន៍រ៉ូហ៊ីងយ៉ានិងជាតិសាសន៍ភាគតិចផ្សេងទៀតនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជាង ១០០.០០០ នាក់ផងដែរ។
ជនភៀសខ្លួនរាប់ពាន់នាក់ទៀតនៅមិនទាន់ទទួលបានការកំណត់អត្តសញ្ញាណត្រឹមត្រូវនៅឡើយ បន្ទាប់ពីបានធ្វើដំណើរទៅដល់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីដោយខុសច្បាប់តាមផ្លូវសមុទ្រមក៕
ប្រែសម្រួលដោយ អ៊ូ ចរិយា
