បើតាមក្រុមមន្ត្រីសហរដ្ឋអាមេរិក និងក្រុមអ្នកជំនាញថា ការខកខានរបស់ប្រទេសចិនក្នុងការថ្កោលទោសការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែន ធ្វើឱ្យខូចខាតដល់ការការពារអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពដែនដីដែលខ្លួនបានប្រកាន់យកជាយូរមកហើយនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់នៃរដ្ឋបាលស.រ.អ. បាននិយាយប្រាប់អ្នកកាសែតកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៤ ខែកុម្ភៈថា «វាមិនមែនឋិតក្នុងអត្ថប្រយោជន៍របស់ប្រទេសចិនទេដែលគាំទ្រសង្គ្រាមមួយនៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប និងបំពានលើគោលការណ៍នៃអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពដែនដីដែលខ្លួនអះអាងថា សំខាន់»។
មន្ត្រីរូបនេះបានថ្លែងថា «យើងឃើញច្បាស់អំពីប្រទេសចិនធ្វើប្រតិបត្តិការបែបណា តែការពិតជាក់ស្តែងគឺថា សកម្មភាពគឃ្លើនទាំងនេះរបស់រុស្ស៊ីនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ប្រទេសចិន និងប្រទេសឯទៀតៗ»។
ក្រសួងការបរទេសស.រ.អ. ក៏បានបដិសេធសំណើថ្មីមួយរបស់រុស្ស៊ី--គាំទ្រដោយចិន--ឱ្យធ្វើការចរចារកដំណោះស្រាយមួយដល់វិបត្តិជាមួយអ៊ុយក្រែន។ អ្នកនាំពាក្យម្នាក់នៃក្រសួងនេះបាននិយាយថា មិនអាចមានការទូត«នៅចុងកាំភ្លើងទេ»។
កាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី២៥ ខែកុម្ភៈ ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក Vladimir Putin បាននិយាយប្រាប់ប្រធានាធិបតីចិនលោក Xi Jinping តាមទូរសព្ទថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងម៉ូស្គូ ប្រុងប្រៀបបញ្ជូនគណៈប្រតិភូមួយទៅទីក្រុង Minsk ដើម្បីធ្វើការចរចាជាមួយអ៊ុយក្រែន។
នៅក្នុងក្រុងប៉េកាំង សេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយរបស់ប្រទេសចិនបានចែងថា៖ «ប្រទេសចិន គាំទ្ររុស្ស៊ីក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះតាមរយៈកិច្ចចរចាជាមួយអ៊ុយក្រែន»។
មិនមែនជាការទូតពិតប្រាកដ
តែលោក Ned Price អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសស.រ.អ. បានចង្អុលបង្ហាញថាសំណើនេះ មានឡើងនៅថ្ងៃទីពីរនៃការលុកលុយធំធេងមួយដោយក្រុមទាហាន និងកងរថក្រោះរុស្ស៊ីចូលជិតដល់រដ្ឋធានីប្រទេសអ៊ុយក្រែន។
លោក Price បាននិយាយនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយថា៖ «នេះ មិនមែនជាការទូតពិតប្រាកដទេ។ ទាំងនេះ មិនមែនជាលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ការទូតពិតប្រាកដទេ។ រ៉ុក្កែត គ្រាប់កាំភ្លើងត្បាល់ គ្រាប់កាំភ្លើងធំរបស់រដ្ឋាភិបាលម៉ូស្គូយកប្រជារាស្ត្រអ៊ុយក្រែនជាទីដៅនៃការវាយប្រហារ»។
ពួកអ្នកវិភាគ ដោយមានរួមទាំងលោក Seth Jones នាយកកម្មវិធីសន្តិសុខអន្តរជាតិនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាខាងយុទ្ធសាស្ត្រ និងខាងអន្តរជាតិ មានមូលដ្ឋានក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនសង្ស័យថា ការទូតណាមួយ ចាត់ចែងដោយប្រទេសចិន មិនអាចបញ្ឈប់ការវាយលុកយោធារបស់លោក Putin ក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែនបានទេ។
លោក Jones បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា៖ «ខ្ញុំមិនយល់ថា ប្រទេសចិន មានអំណាចអ្វីសម្រាប់ធ្វើឱ្យលោក Putin បញ្ឈប់ការលុកលុយនេះទេ»។
លោក Jones បានពោលថា៖ «តើរដ្ឋបាលលោក Biden ប្រាកដជារំពឹងថា ការទូតដោយមានរួមបញ្ចូលទាំងការនាំរដ្ឋាភិបាលប៉េកាំងឱ្យចូលរួមក្នុងការពិភាក្សាគ្នា ឬបន្ថែមការដាក់ទណ្ឌកម្ម នឹងធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលម៉ូស្គូញញើត ឬបង្ខំរដ្ឋាភិបាលនេះនៅក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែនបានឬទេ? ចម្លើយគឺ ទេ»។
អ្នកសង្កេតការណ៍ខ្លះបាននិយាយថា ការគាំទ្ររបស់ប្រទេសចិនដល់រុស្ស៊ីក្នុងវិបត្តិអ៊ុយក្រែន អាចធ្វើឱ្យល្អក់កករដល់ការនិយាយទទូចជាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួនថា កោះតៃវ៉ាន់ជាផ្នែកមួយនៃប្រទេសចិន និងការច្រានចោលរបស់ខ្លួននូវការនិយាយថា តៃវ៉ាន់អាចឯករាជ្យពីប្រទេសចិនដីគោក។
ការនិយាយបង្ហាញហេតុផលនេះ មានការពិបាកសម្របសម្រួលជាមួយអ្វីដែលកំពុងកើតមាននៅអ៊ុយក្រែន ដែលនៅទីនោះ លោក Putin បានរៀបចំឆាកសម្រាប់ការលុកលុយរបស់លោកដោយប្រកាសថា តំបន់ Luhansk និង Donetsk នៃប្រទេសអ៊ុយក្រែន ជារដ្ឋឯករាជ្យ។
នៅក្នុងការទទួលស្គាល់ភាពទ្វេគ្រោះខាងបញ្ញារបស់ខ្លួន ប្រទេសចិនបានបោះឆ្នោតអនុប្បវាទកាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី២៥ ខែកុម្ភៈ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប. ថ្កោលទោសការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែនជាជាងចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាលម៉ូស្គូក្នុងការបោះឆ្នោតវ៉េតូ។
ធ្វើអនុប្បវាទនៅអ.ស.ប
លោក Wang Wenbin អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន ត្រូវបានសួរកាលពីថ្ងៃសុក្រថា តើរដ្ឋាភិបាលលោកនឹងទទួលស្គាល់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិត Donetsk និង Lugansk ឬទេ?
លោក Wang បាននិយាយដោយមិនបានឆ្លើយដោយផ្ទាល់ដល់សំណួរនេះ យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «យើងសង្ឃឹមថា ភាគីពាក់ព័ន្ធសន្យាថា នឹងដោះស្រាយការខ្វែងគំនិតគ្នាតាមរយៈកិច្ចចរចា ដោយដោះស្រាយកង្វល់ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់របស់ភាគីទាំងអស់ និងបញ្ចៀស កុំបង្កើនស្ថានភាពថែមទៀត ដោយសមស្របតាមគោលបំណង និងគោលការណ៍នៃធម្មនុញ្ញអ.ស.ប.»។
លោក Wang ក៏មិនបានហៅសកម្មភាពយោធារុស្ស៊ីក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែនថា ជា«ការឈ្លានពាន»ទេ ដោយនិយាយថាប្រទេសចិន«យល់អំពីកង្វល់ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់របស់រុស្ស៊ីអំពីសន្តិសុខ»។
លោក Derek Grossman អ្នកវិភាគជាន់ខ្ពស់ខាងការការពារប្រទេសនៃសាជីវកម្ម Rand Corporation បាននិយាយថាប្រទេសចិនមិនយល់ថាសេចក្តីប្រកាសរបស់លោក Putin ទទួលស្គាល់ថាតំបន់ Luhansk និង Donestk ជារដ្ឋឯករាជ្យ ជាការមានពីមុនសម្រាប់កោះតៃវ៉ាន់ដែលប្រកាសខ្លួនឯងថាជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ។
លោក Grossman បាននិយាយប្រាប់វីអូអេថា៖«រដ្ឋាភិបាលប៉េកាំងទំនងជាមិនអើពើនឹងការមានពីមុននិងព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោកមិនសមគួរដើម្បីធ្វើឱ្យមានភាពបត់បែនក្នុងការទាក់ទងជាមួយកោះតៃវ៉ាន់។ រដ្ឋាភិបាលប៉េកាំងសឹងតែប្រាកដមិនទទួលស្គាល់»សារផ្ទុយគ្នារបស់ខ្លួនចំពោះតៃវ៉ាន់ទេ។
«ជំហរឆ្គាំឆ្គង»
លោកសាស្ត្រាចារ្យ Yeh-chung Lu ជាប្រធានដេប៉ាតឺម៉ង់ខាងការទូតនៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិ Cheng-chi នៃកោះតៃវ៉ាន់។ លោកបាននិយាយប្រាប់វីអូអេថាប្រទេសចិនកំពុងឋិត«ក្នុងស្ថានភាពឆ្គងមួយ។ រដ្ឋាភិបាលប៉េកាំងគួរពិចារណាជាថ្មីនិងកម្រិតការគាំទ្ររបស់ខ្លួនដល់រដ្ឋាភិបាលម៉ូស្គូ ប្រសិនបើខ្លួនម៉ត់ចត់ចង់កែលម្អចំណងទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាល Washington និងលោកខាងលិច»។
សប្តាហ៍ចុងក្រោយនៃខែកម្ភៈនេះកំណត់ខួប៥០ឆ្នាំនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អតីតប្រធានាធិបតីស.រ.អ.លោក Nixon ក្នុងប្រទេសចិន ដែលគេឃើញថាធ្វើឱ្យមានការឃ្លាតពីគ្នារវាងមហាអំណាចកុម្មុយនិស្តធំពីរ--គឺរុស្ស៊ីនិងចិន។ ទស្សនកិច្ចនោះរបស់ លោកNixon ក៏បានបើកឱ្យស.រ.អ.បង្វែរការទទួលស្គាល់ខាងការទូតរបស់ខ្លួនពីសាធារណរដ្ឋចិនគឺកោះតៃវ៉ាន់ទៅទទួលស្គាល់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនវិញ។
ក្រសួងការបរទេសស.រ.អ.គ្មានផែនការចេញផ្សាយសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដើម្បីរំឮកថ្ងៃខួបនេះទេ យ៉ាងហោចណាស់នៅពេលនេះ។
កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភៈ លោក Ned Price អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបររទេសស.រ.អ.ត្រូវបានសួរថាតើរដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតី Joe Biden «នៅពេលនេះមានការអៀនខ្មាស់ដោយសារទស្សនកិច្ចរបស់ លោកNixon ហើយយល់ថាទស្សនកិច្ចនោះមិនគួរមានជាដាច់ខាតឬទេ»។
លោក Price បានថ្លែងថា«ជាការពិត មិនមែនដូច្នេះទេ។ ខ្ញុំមិនទាន់ប្រាកដថាខ្ញុំប្រដូចការមិនចេញផ្សាយសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាផ្លូវការមួយជាមួយនឹងការមិនអើពើនោះទេ»។
អ្នកជំនាញខ្លះបាននិយាយថារដ្ឋបាលលោក Biden មិនបានផ្តល់សារៈសំខាន់ខ្លាំងដល់ទស្សនកិច្ចរបស់លោក Nixon កាលពីប្រាំទសវត្សរ៍មុននោះទេដោយសារមានវិបត្តិអ៊ុយក្រែន ភាពដៃគូខ្លាំងជាងមុនរវាងចិននិងរុស្ស៊ីនិងការរអាក់រអួលនៃទំនាក់ទំនងរវាងស.រ.អ.និងប្រទេសចិន។
លោក Grossman បាននិយាយថាការណ៍នេះបញ្ជូន«សារមួយទៅរដ្ឋាភិបាលប៉េកាំងថារដ្ឋាភិបាល Washington មិនត្រូវការផ្តល់សារៈសំខាន់ដល់ប្រវត្តិសហប្រតិបត្តិការនៃទំនាក់ទំនងរវាងស.រ.អ.និងប្រទេសចិនទេ»។ លោកបានបន្ថែមថា«ការប្រកួតប្រជែងគ្នាខ្លាំង»ជាបញ្ហាសំខាន់នៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីនៅពេលនេះ។
លោក Jones នៃមជ្ឈមណ្ឌល CSIS បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា៖ «យើងឋិតក្នុងស្ថានភាពខុសគ្នានៅពេលនេះ។ បើលោកអ្នកផ្តល់សារៈសំខាន់ដល់ទស្សនកិច្ចរបស់ Nixon នៅប្រទេសចិន ការណ៍នេះបង្ហាញឱ្យឃើញបរាជ័យខាងការទូតនៅពេលសព្វថ្ងៃនេះ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ
