ព្រះសង្ឃនិងបុគ្គលមួយចំនួន បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ភាពស្អាតស្អំរបស់សាសនាព្រះពុទ្ធដែលជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ ដើម្បីថែរក្សាព្រះពុទ្ធសាសនាឲ្យបានគង់វង្សមន្ត្រីសង្ឃ និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមនិយាយថា ព្រះសង្ឃគួរទទួលបានការអប់រំដែលមានគុណភាពនិងគោរពវិន័យឲ្យបានតឹងរ៉ឹង។
មន្ត្រីសង្ឃនិងអ្នកវិភាគសង្គម បានលើកឡើងថា ការអប់រំដែលមានគុណភាព វិន័យតឹងរ៉ឹងនិងទណ្ឌកម្មចំពោះការប្រព្រឹត្តិខុសឆ្គងរបស់ព្រសង្ឃនៅតាមវត្តអារាម គឺជាការចាំបាច់ដើម្បីធានាថាព្រះសង្ឃ ប្រណិប័តន៍ត្រឹមត្រូវតាមក្រឹត្យក្រមពុទ្ធសាសនា។ ការលើកឡើងនេះ ធ្វើឡើងក្នុងឱកាសមហាសន្និបាតមន្ត្រីសង្ឃទូទាំងប្រទេសលើកទី២៥ដែលបានបញ្ចប់ទៅកាលពីថ្ងៃអង្គារម្សិលមិញ។
នាពេលកន្លងមក ព្រះសង្ឃនិងបុគ្គលមួយចំនួនតូចដែលស្លៀកស្បង់ជីពរព្រះសង្ឃ ប្រព្រឹត្តអំពើល្មើសច្បាប់និងអសីលធម៌ ជាអាទិ៍ ការលេងល្បែងស៊ីសង ការប្រព្រឹត្តអំពើអនាចារ ការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន និងការប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ជាដើម។ សកម្មភាពទាំងនេះបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ភាពស្អាតស្អំរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជា។
គេនៅចាំមិនទាន់ភ្លេច កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ ឃាតករដែលបានបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែលបានអះអាងថា ខ្លួនឈ្មោះ «ជួប សម្លាប់» ក៏ធ្លាប់បួសជាសង្ឃនៅក្នុងវត្តមួយចំនួនក្នុងខេត្តសៀមរាបដែរ។ មុនពេលនោះ ចៅអធិការវត្តបានផ្សឹក និងបណ្តេញ«ជួប សម្លាប់» ដែលចៅអធិការស្គាល់ថាជា «អឿត អាង» ចេញពីវត្ត ដោយសារអឿត អាង មានទំនាក់ទំនងជាមួយស្រីនៅក្នុងវត្តលាក់គ្រាប់កាំភ្លើងនៅក្នុងវត្តនិងមិនគោរពតាមវិន័យព្រះសង្ឃ។
កាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំមុន ព្រះចៅអធិការវត្ត និងព្រះសង្ឃបួនអង្គនៅក្នុងវត្តមួយក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ត្រូវចាប់ខ្លួននិងបញ្ជូនទៅតុលាការ ក្រោយពីពួកគេប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀន។
ករណីដាច់ដោយឡែកមួយទៀតបានធ្វើឲ្យមានការភ្ញាក់ផ្អើលពេញផ្ទៃប្រទេសកាលពីឆ្នាំ២០១០។ អតីតសង្ឃ នេត ខៃ ក្នុងវត្តមួយនៅសង្កាត់ស្រះចក មានរឿងអាស្រូវដ៏លេចធ្លោមួយក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយសារតែអតីតសង្ឃអង្គនេះបានថតរូបវីដេអូស្ត្រីជាច្រើននាក់ ខណៈពេលដែលស្ត្រីទាំងនោះកំពុងងូតទឹកមន្តអាក្រាតកាយ។ អតីតសង្ឃ នេត ខៃ ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន និងត្រូវបានតុលាការសម្រេចកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២០ឆ្នាំ ចំពោះបទចោទ ផលិត និងចែកចាយរូបភាពអាសអាភាស។
មហាសន្និបាតមន្ត្រីសង្ឃទូទាំងប្រទេសលើកទី២៥ ត្រូវរៀបចំដោយក្រសួងធម្មការនិងសាសនា រយៈពេល២ថ្ងៃដើមសប្តាហ៍នេះ ដើម្បីពិភាក្សារកដំណោះស្រាយលើបញ្ហានានាដែលព្រះសង្ឃនៅកម្ពុជាកំពុងប្រឈម។
មន្ត្រីសង្ឃដែល VOA បានជួបសម្ភាសន៍នៅក្នុងសន្និបាតនោះ លើកឡើងថា មន្ត្រីសង្ឃនឹងចាត់វិធានការតឹងរឹងចំពោះព្រះសង្ឃណាដែលប្រព្រឹត្តខុស។ វិធានការទាំងនោះមានដូចជាការពិន័យទូន្មានចំពោះការប្រព្រឹត្តខុសឆ្គងកម្រិតស្រាល ការចាប់ផ្សឹក និងបញ្ចូនឲ្យអាជ្ញាធរដោះស្រាយតាមផ្លូវច្បាប់ចំពោះការប្រព្រឹត្តខុសធ្ងន់ធ្ងរ។
ព្រះសង្ឃមួយអង្គដែលបានចូលរួមក្នុងមហាសន្និបាតមន្ត្រីសង្ឃនេះ ថ្លែងថា ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំដែលព្រះអង្គគង់ នៅក្នុងវត្តអារាមព្រះអង្គពុំឃើញមានព្រះសង្ឃប្រព្រឹត្តអ្វីខុសធ្ងន់ធ្ងរនៅឡើយទេ។
ក៏ប៉ុន្តែ ព្រះតេជគុណបានមានសង្ឃដីកាដោយសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះថា បើព្រះសង្ឃអង្គណាធ្វើខុសធ្ងន់ធ្ងរ ព្រះសង្ឃនោះ នឹងត្រូវចាប់ផ្សឹក និងបញ្ចូនទៅអជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច។
«តាមវត្ត ដូចអត់មានបញ្ហាអីផង ព្រោះគណៈគ្រប់គ្រងគេមានគ្រប់គ្រាន់។ ឧទាហរណ៍ បើមានលោកណាប្រព្រឹត្តិខុសធ្ងន់ធ្ងរមិនអាចនឹងលើកលែងទោសបាន ក៏មានការផ្សឹកចោលចឹងទៅ។ រួចហើយ ក៏ប្រគល់ទៅឲ្យសមត្ថកិច្ច គេផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់»។
ព្រះតេជគុណ វន វង្ស ជាចៅអធិការវត្តមួយរូបមកពី ស្រុកសូទ្រនិគម ខេត្តសៀមរាប បានថ្លែងថាកង្វះការអប់រំ គឺជាមូលហេតុដែលធ្វើឲ្យព្រះសង្ឃមួយចំនួន ជ្រុលខ្លួនប្រព្រឹត្តខុស។
«អកុសលប្រទេសយើងកំពុងអភិវឌ្ឍ ហើយបាត់អ្នកប្រាជ្ញអស់ អ្នកប្រាជ្ញចេះពិតប្រាកដហ្នឹង លោកសុគតអស់ទៅ គម្ពីរក្បួនខ្នាត ក៏បាត់បង់អស់ទៅ។ ការឆោតល្ងង់ ការមិនប្រតិបត្តិឲ្យបានត្រឹមត្រូវ វាហាក់បីដូចជារៀនបានតិចពេកខាងសាសនា។ បើនៅក្នុងផ្លូវសាសនា បើព្រះសង្ឃអាចកែបាន បានន័យថា ច្បាប់ខាងសាសនា អាចយកមកអប់រំបាន។ ម្តង ឬពីរដង តែបើច្រើនដង ក៏មិនបានដែរ»។
ព្រះតេជគុណ វន វង្ស មានសង្ឃដីកាបន្តទៀតថា ស្ថាប័នអប់រំខាងពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជាមិនទាន់មានចំនួនស្ថាប័នសិក្សាគ្រប់គ្រាន់នឹងចំនួនព្រះសង្ឃដែលបន្តកើនឡើងនោះទេ។
«ដើម្បីឲ្យគ្រប់គ្រាន់ លុះត្រាតែ ស្ថាប័នពុទ្ធសាសនាឯករាជ្យ ហើយមានវិសាលភាពផ្សព្វផ្សាយធម៌វិន័យឲ្យស៊ីជម្រៅទៅក្នុងខួរក្បាល ឬទស្សនៈរបស់ខ្មែរ។ ហើយបង្កើតសាលាបាលី ដែលលោកចូលមករៀនឲ្យចេះដឹង»។
លោកមានសង្ឃដីកាបន្ថែមថា បុគ្គលដែលចង់បួសជាព្រះសង្គគួរតែតម្រូវឲ្យស្នាក់នៅ និងរៀនសូត្រនៅវត្តរយៈពេលយ៉ាងហោចណាស់មួយឆ្នាំដើម្បីបញ្ចាក់ថា បុគ្គលនោះអាចគោរពតាមវិន័យព្រះសង្ឃបានត្រឹមត្រូវមុនពេលបុគ្គលនោះបួសជាព្រះសង្ឃ។
អ្នកស្រី ជា វណ្ណាត អ្នកវិភាគសង្គម បានលើកឡើងថា វត្តអារាមនីមួយៗ គួរតែមានចំណាត់ការ តឹងរ៉ឹង និងមានវិន័យច្បាស់លាស់ដើម្បីកុំឲ្យបុគ្គលឆ្លៀតឱកាសមួយចំនួនប្រើប្រាស់អត្តសញ្ញាណជាព្រះសង្ឃបំផ្លាញភាពស្អាតស្អំរបស់ពុទ្ធសាសនា។
«កាលដែលថា មើលគុណភាពហ្នឹងគឺត្រូវមើលជាប្រចាំ រឿងរាល់ថ្ងៃ។ ហើយគំរូត្រូវមើលពីលើ គឺថាវត្តអារាមនីមួយៗ គឺតាំងពីព្រះចៅអធិការ ហើយអាចារ្យ គណៈកម្មការអី ដែលជាអ្នកជួយមើល ជួយតម្រង់។ ហើយអ្នកជួយមើលជួយតម្រង់ខ្លួនឯងក៏ត្រូវប្រព្រឹត្តិទៅតាមវិន័យព្រះពុទ្ធសាសនាដែរ»។
អ្នកស្រី ជា វណ្ណាត ទទូចឲ្យកម្ពុជាបង្កើនទាំងបរិមាណ និងពង្រឹងគុណភាពរបស់ព្រះសង្ឃ ជាពិសេសគឺបង្កើនស្ថាប័នអប់រំនិងពង្រឹងគុណភាពអប់រំអំពីព្រះពុទ្ធសាសនា។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកស្រី ជា វណ្ណាត រំលឹកថា ពុទ្ធបរិស័ទកម្ពុជា មិនគួរប្រើប្រាស់សុភាសិតដែលថា «ត្រីមួយស្អុយ ស្អុយមួយកន្ត្រក» ក្នុងបរិបទនេះនោះទេ ដោយសារតែព្រះសង្ឃភាគច្រើនបានអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមក្បួនវិន័យរបស់ព្រះសង្ឃហើយ។
ក្រសួងធម្មការនិងសាសនាឲ្យដឹងថា គិតត្រឹមដើមឆ្នាំ២០១៧នេះ កម្ពុជាមានវត្តចំនួនជិត៥.០០០ និងមានព្រះសង្ឃចំនួនជិត៧០.០០០អង្គ។
លោក អួង វិបុល អ្នកនាំពាក្យក្រសួងធម្មការ និងសាសនាថ្លែងប្រាប់ VOAថា កន្លងមក ភាគច្រើនអ្នកដែលប្រព្រឹត្តល្មើសមិនមែនជាព្រះសង្ឃពិតប្រាកដនោះទេ។ ហើយលោកថា រដ្ឋាភិបាលបានចាត់វិធានការ ដើម្បីឲ្យកាត់បន្ថយ ជនឆក់ឱកាសដែលបានប្រើប្រាស់ស្បង់ជីពររបស់ព្រះសង្ឃ និងព្រះសង្ឃដែលប្រព្រឹត្តល្មើស។
«អ្នកខ្លះ មិនមែនជាលោកសង្ឃ ប៉ុន្តែគាត់ឆក់ឱកាសយកស្បង់ជីពរទៅពាក់ ដែលគេចាប់បានកន្លងមក។ ចឹងចំពោះលោកសង្ឃផ្ទាល់ដែលប្រព្រឹត្តិ អ្វីៗដែលខុសហ្នឹង មានតិចតួចទេ តាមការស្រាវជ្រាវទៅ។ សង្ឃមានច្បាប់របស់លោក តាមនីតិវិធីរបស់សង្ឃ។ ប៉ុន្តែចំពោះអ្វីដែលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាឧក្រិដ្ឋ ឬព្រហ្មទណ្ឌ គឺបន្ទាប់ពីសង្ឃលោកដោះស្រាយហើយ លោកប្រគល់ទៅឲ្យអាណាចក្រមានន័យថាច្បាប់របស់រដ្ឋ»។
លោក អួង វិបុល បញ្ជាក់ទៀតថា រដ្ឋាភិបាលក៏កំពុងរឹតបណ្តឹង និងឃ្លាំមើលឲ្យកាន់តែដិតដល់ចំពោះព្រះសង្ឃបន្ថែមទៀត ដើម្បីកសាងទំនុកចិត្តរបស់ពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលជាសាសនារបស់រដ្ឋ៕
