សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលបានអនុម័តកាលពីថ្ងៃសៅរ៍សប្តាហ៍មុន គឺជាលើកដំបូងដែលតំបន់ Somaliland មិនត្រឹមតែចាត់ទុកការចាប់រំលោភជាបទឧក្រិដ្ឋទេ ប៉ុន្តែក៏ចាត់ទុកការបំពានគ្រប់ប្រភេទទៅលើស្ត្រី ជាបទឧក្រិដ្ឋផងដែរ។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ បានរៀបរាប់ពីដំណើរការក្នុងការស៊ើបអង្កេតករណីទាំងនោះ និងកាត់ទោសឧក្រិដ្ឋជន។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ នឹងបញ្ជូនទៅសភាជាន់ខ្ពស់ ហើយអាចជាសេចក្តីព្រាងច្បាប់សំខាន់លើកទីមួយ ដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោកប្រធានាធិបតី Muse Bihi Abdi ដែលជាប់ឆ្នោតកាលពីខែវិច្ឆិកាឆ្នាំមុន។
អង្គការគាំទ្រស្ត្រី និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនៅតំបន់ Somaliland ស្វាគមន៍ការអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ដែលបានទទួលអនុម័តដោយសមាជិកសភា ៤៦រូប ក្នុងចំណោម ៥១រូប។
លោកស្រី Nafisa Yusuf Mohamed នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ Nagaad ដែលជាអង្គការគាំទ្រស្រ្តីមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុង Hargeisa តំបន់ Somaliland ក៏ជាអ្នកសសើរម្នាក់ដល់ការអនុម័តរបស់សភាក្នុងចំណោមអ្នកផ្សេងទៀតផងដែរ។
លោកស្រីបានប្រាប់វីអូអេផ្សាយជាភាសាសូម៉ាលីថា៖ «យើងបានធ្វើការងារលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១១មក ដោយឆ្លងកាត់ដំណើរការផ្សេងៗ ប៉ុន្តែយើងសប្បាយចិត្តណាស់ ដែលសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះត្រូវបានអនុម័ត។ ពលរដ្ឋ Somaliland ស្វាគមន៍ការសម្រេចនេះ យើងសសើរដល់សភាដែលបំពេញភារកិច្ចរបស់ពួកគេ»។
ក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ការប៉ុនប៉ងចាប់រំលោភនឹងត្រូវជាប់ពន្ធនាគារពី ៤ ទៅ៧ឆ្នាំ។ បុគ្គលដែលរំលោភជនរងគ្រោះដោយប្រើហិង្សា និងការគំរាមកំហែង នឹងជាប់ពន្ធនាគារពី ១៥ ទៅ ២០ ឆ្នាំ។ បើសិនជាជនរងគ្រោះក្រោមអាយុ ១៥ឆ្នាំ នោះបុគ្គលដែលប្រព្រឹត្តបទរំលោភ នឹងជាប់ពន្ធនាគារពី ២០ ទៅ ២៥ឆ្នាំ។
បុគ្គលដែលចាប់រំលោភ ហើយបង្កឲ្យជនរងគ្រោះមានរបួស ឬឆ្លងមេរោគ HIV នឹងជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត។
មានសេចក្តីរាយការណ៍កើនឡើងពីករណីរំលោភ ទាក់ទងនឹងការចាប់រំលោភដោយពួកអន្ធពាល។ ការរំលោភដោយពួកអន្ធពាល មិនត្រូវបានចែងនៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌដែលមានស្រាប់នោះទេ ប៉ុន្តែសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីនេះ បានចែងមាត្រាជាក់លាក់មួយ សម្រាប់កាត់ទោសការរំលោភដោយពួកអន្ធពាល ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារពី ២០ ទៅ ២៥ ឆ្នាំ។
នាពេលថ្មីៗនេះ មជ្ឍមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សតំបន់ Somaliland និយាយថា ការចាប់រំលោភ គឺជាបទឧក្រិដ្ឋដែលត្រូវបានគេរាយការណ៍តិចជាងគេនៅតំបន់ Somaliland។ នៅឆ្នាំ ២០១៧ ករណីចាប់រំលោភចំនួន ៨១ ត្រូវបានកាត់ទោស តែចំនួននេះមានតិចជាងចំនួនជនរងគ្រោះ។
មិនមានការសម្រុះសម្រួលពីចាស់ទុំទៀតទេ
កាលពីមុន ព្រឹទ្ធាចារ្យបានធ្វើការសម្រុះសម្រួលរវាងក្រុមគ្រួសាររបស់ជនប្រព្រឹត្តបទរំលោភ និងជនរងគ្រោះ ដែលជារឿយៗតែងតែបង្កឲ្យមានអំពើអយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះ។ នៅករណីមួយចំនួន ជនរងគ្រោះរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយជនប្រព្រឹត្តបទរំលោភនោះ ដោយសារសំពាធពីក្រុមគ្រួសាររបស់ស្ត្រីរងគ្រោះ និងព្រឹទ្ធាចារ្យ។
លោក Mohamed Hersi Farah គឺជាព្រឹទ្ធាចារ្យម្នាក់ ដែលធ្លាប់ធ្វើការសម្របសម្រួល ប៉ុន្តែលោកថាលោកបានឈប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៦។
លោក Farah ថ្លែងថា៖ «មុនពេលយើងធ្វើការសម្របសម្រួលករណីមួយៗ យើងដោះស្រាយជាមួយបុគ្គលទាំងអស់ដែលពាក់ព័ន្ធ ហើយនាពេលនោះមិនមានច្បាប់សម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហានេះនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ឥឡូវមានករណីរំលោភជាក្រុម ដោយករណីមួយអាចមានមនុស្សជាង ១០នាក់ចូលរួមប្រព្រឹត្ត ដែលយើងមិនដឹងថាគួរចាប់ផ្តើមដោះស្រាយករណីបែបនេះតាមរបៀបណាទេ»។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីនេះ ចាត់ទុកការសម្របសម្រួល ឬការព្យាយាមណាដែលចង់ដោះស្រាយករណីរំលោភក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការជាបទឧក្រិដ្ឋ។
លោកមេធាវី Guled Ahmed Jama ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សបានថ្លែងថា៖ «នរណាដែលព្យាយាមធ្វើការសម្របសម្រួលករណីរំលោភ នឹងត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ។ យើងសង្ឃឹមថា ការធ្វើបែបនេះនឹងបំភ័យបុគ្គលដែលចង់ដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ថាពួកគេនឹងត្រូវរដ្ឋាភិបាលកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ»។
លោក Jama បន្តថា លោកស្វាគមន៍សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ដែលបានផ្តោតលើការចាប់រំលោភ និងការបំពានផ្សេងៗទៅលើស្ត្រី និងផ្តល់អំណាចដល់ទីភ្នាក់ងារអនុវត្តច្បាប់ក្នុងការស៊ើបអង្កេត និងកាត់ទោសជនប្រព្រឹត្ត។
លោកបន្ថែមទៀតថា៖ «នេះជាសេចក្តីព្រាងច្បាប់ទំនើបមួយ ដែលផ្តោតលើបទរំលោភ ដែលកាលពីមុន បទរំលោភគ្រាន់តែជាមាត្រាមួយក្រោមក្រមព្រហ្មទណ្ឌតែប៉ុណ្ណោះ តែនេះជាសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលកាត់ទោសបទរំលោភបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ»។
តំបន់ Somaliland បានប្រកាសបំបែករដ្ឋពីប្រទេសសូម៉ាលី កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៩១ ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានអន្តរជាតិទទួលស្គាល់នៅឡើយទេ។
ប្រែសម្រួលដោយ លឹម ហ្គេចហៀង
