កំណត់និពន្ធ៖ វិស័យហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជាមានការរីកចំរើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ក្នុងទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ដោយមានការកើនឡើងនៃចំនួនធនាគារ សេវាហិរញ្ញវត្ថុ ប្រាក់បញ្ញើរ និងការផ្តល់ប្រាក់កម្ចី និងការរីកចំរើនយ៉ាងខ្លាំងនៃគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុដែលផ្តល់ប្រាក់កម្ចីទ្រង់ទ្រាយតូចផងដែរ។ សព្វថ្ងៃនេះ ប្រាក់កម្ចីដែលផ្តល់ដោយគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទាំងនេះមានប្រហែលជា២០ភាគរយ នៃប្រាក់កម្ចីដែលផ្តល់ដោយវិស័យហិរញ្ញវត្ថុទាំងមូល ឬប្រមាណជិត៣ពាន់លានដុល្លារ សម្រាប់អតិថិជនជាង២លាននាក់។ គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុផ្តល់កម្ចីទ្រង់ទ្រាយតូចជាងធនាគារផ្តល់សេវាបានច្រើនទាំងទីប្រជុំជន និងជនបទ ប៉ុន្តែយកការប្រាក់ខ្ពស់ជាងធនាគារពាណិជ្ជ ពោលគឺការប្រាក់អាចដល់ជាង៣០ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ បើធៀបនឹងប្រមាណជា១០ភាគរយដោយធនាគារពាណិជ្ជ។ មានមតិមួយចំនួនបានលើកឡើងថា គួរមានកំហិតលើអត្រាការប្រាក់យកដោយគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ពីព្រោះវាមានកម្រិតខ្ពស់ ដែលអាចប៉ះពាល់លើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច សក្ថានុពលអាជីវកម្មខា្នតតូចនិងមធ្យម ក៏ដូចជាភាពក្រីក្រ។ តើកម្ពុជាគួរមានការកំហិតលើអត្រាការប្រាក់ដែរឬទេ? តាមបទពិសោធន៍របស់ប្រទេសមួយចំនួន ការដាក់កំហិតលើអត្រាការប្រាក់មានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានច្រើន។ នាង ទែន សុខស្រីនិត នៃ VOA បានសម្ភាសលោក ហេង ឌីណា ដែលជាសមាជិកមួយរូបនៃសមាគមសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា តាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិកអំពីប្រធានបទនេះ។
តើស្ថានភាពអត្រាការប្រាក់បច្ចុប្បន្ននៅកម្ពុជាមានលក្ខណៈយ៉ាងដូចម្តេចដែរ?
លោក ហេង ឌីណា៖ បច្ចុប្បន្ននេះ អត្រាការប្រាក់មានច្រើនកម្រិតអាស្រ័យលើគ្រឹះស្ថាន ឬអ្នកដែលផ្តល់ប្រាក់កម្ចី ទំហំកម្ចី ប្រភេទនិងគោលបំណង និងរយៈពេលនៃកម្ចី និងអតិថិជន។ ជាទូទៅ កម្ចីកាន់តែតូច មានការប្រាក់កាន់តែខ្ពស់ បើគិតជាការប្រាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ។ ជាឧទាហរណ៍ សម្រាប់ធនាគារពាណិជ្ជ ការប្រាក់សម្រាប់កម្ចីទិញផ្ទះអាចស្ថិតក្នុងរង្វង់១០ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ។ ចំពោះមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុវិញ ការប្រាក់សម្រាប់កម្ចីជាក្រុមដែលអតិថិជនចងជាក្រុមដើម្បីខ្ចីនោះ និងដែលមានទំហំប្រហែលពីរលានរៀល ឬ៥០០ដុល្លារសម្រាប់អតិថិជនម្នាក់ គឺស្ថិតក្នុងរង្វង់៣២ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ។ ការប្រាក់សម្រាប់កម្ចីកាន់តែធំសម្រាប់អាជីវកម្មអាចទាបជាងនេះ។ ជាឧទាហរណ៍ វាស្ថិតក្នុងរង្វង់២០ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំសម្រាប់កម្ចីទំហំ២០លានរៀល ឬ៥០០០ដុល្លារ។ នាពេលបច្ចុប្បន្ន ទំហំកម្ចីជាមធ្យមមានទំហំចំនួនប្រហែល១៥០០ដុល្លារ ដែលមានអត្រាការប្រាក់ជាង២០ភាគរយ។ ក្រៅពីនេះ កម្ចីដែលផ្តល់ដោយហាងបញ្ចាំ ឬអ្នកឲ្យខ្ចីក្រៅផ្លូវការ ដូចជាអ្នកចងការជាដើម មានការប្រាក់កាន់តែខ្ពស់ ពោលគឺក្នុងរង្វង់៥ភាគរយក្នុងមួយខែ ឬ៦០ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ។
ហេតុអ្វីបានជាអ្នកខ្លះថា ការប្រាក់យកដោយគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុមានកម្រិតខ្ពស់?
លោក ហេង ឌីណា៖ ប្រសិនបើធៀបនឹងទសវត្សរ៍មុន ការប្រាក់នៅកម្ពុជាយើងមានការថយចុះច្រើន។ ប៉ុន្តែ យើងត្រូវប្រឹងប្រែងច្រើនទៀត ដើម្បីបន្ទាបការប្រាក់នេះ ពីព្រោះការប្រាក់យើងនៅខ្ពស់ជាងប្រទេសជិតខាងមួយចំនួន។ មួយផ្នែកអាចដោយសារគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុត្រូវបង់ការប្រាក់ខ្ពស់ដែរ សម្រាប់ទុនដែលគាត់យកមកឲ្យខ្ចីបន្ត។ មួយផ្នែកទៀតគឺដោយសារទំហំកម្ចីនៅតូចដែលជាទូទៅត្រូវការចំណាយប្រតិបត្តិការខ្ពស់ជាងធនាគារ និងមួយផ្នែកទៀតគឺកម្រិតនៃការប្រកួតប្រជែង។
អ្នកខ្លះគិតថា ការប្រាក់សព្វថ្ងៃដែលយកដោយគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុមានកម្រិតខ្ពស់ ដោយសារគាត់មើលតែលើអត្រាការប្រាក់។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំជឿថា ការវិនិច្ឆ័យបែបនេះមិនបានមើលពីទំហំនៃកម្ចី។ ជាធម្មតា ការគណនាភាគរយអាចឃើញធំ នៅពេលដែលទំហំកម្ចីតូច។ ឧទាហរណ៍ ការប្រាក់សម្រាប់កម្ចី៥០០ដុល្លារ គឺស្ថិតក្នុងរង្វង់៣២ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ ឬ២.៧ភាគរយក្នុងមួយខែ ឬប្រហែល១៣.៥ដុល្លារក្នុងមួយខែ។
ក៏ប៉ុន្តែ អត្រាផលចំណេញដែលបានពីការប្រើប្រាស់កម្ចីនោះអាចមានភាគរយខ្ពស់ដែរ។ ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើអាជីវករលក់នំប៉័ងដាក់សាច់ដោយប្រើទុន៥០០ដុល្លារនេះ គាត់អាចរកចំណេញសល់បាន៥ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃ ឬ១៥០ដុល្លារក្នុងមួយខែ ដែលត្រូវនឹង២៦ភាគរយក្នុងមួយខែ ឬជាង៣០០ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ។ ក្នុងន័យនេះ ការប្រាក់វាមិនខ្ពស់ទេ បើធៀបនឹងអត្រាចំណេញ។ ហេតុដូចនេះ កម្ចីដែលប្រើប្រាស់មានប្រយោជន៍ក្នុងកម្រិតបច្ចុប្បន្ននៅអាចជួយអ្នក ដែលមានគំនិត និងស្ទុះស្ទារធ្វើអាជីវកម្ម ជាពិសេសអាជីវកម្មខ្នាតតូច។
តើអ្វីទៅជាកំហិតការប្រាក់? តើមានប្រទេសណាខ្លះដែលមានកំហិតការប្រាក់នេះ? ហើយគេអនុវត្តដើម្បីអ្វី?
លោក ហេង ឌីណា៖ កំហិតការប្រាក់គឺជាកម្រិតការប្រាក់មួយ ដែលរដ្ឋាភិបាលមួយអាចកំណត់ជាកម្រិតអតិបរមា ដែលធនាគារ ឬគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុអាចយកពីអតិថិជន។ ជាឧទាហណ៍ នៅប្រទេសខ្លះ ដូចជានៅប្រទេសថៃ រដ្ឋកំណត់មិនឲ្យស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុ យកការប្រាក់លើសពី៣៦ភាគរយ។ កំហិតការប្រាក់នោះមានគោលបំណងច្រើន ដូចជាដើម្បីការពារអតិថិជនកុំឲ្យលង់ខ្លួននឹងបំណុលដែលមានការប្រាក់ខ្ពស់ និងការកេងប្រវ័ញ្ច ដែលធ្វើឲ្យគាត់បាត់បងទ្រព្យសម្បត្តិ ដីធ្លីជាដើម។ នៅប្រទេសខ្លះ ដូចជានៅឥណ្ឌា រដ្ឋកំហិតការប្រាក់សម្រាប់កម្ចីទៅវិស័យកសិកម្ម និងឧស្សាហកម្ម ដើម្បីជំរុញសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចក្នុងវិស័យទាំងនេះ។
កំហិតការប្រាក់ទាំងនេះតែងតែមានបំណងល្អ និងមានប្រជាប្រិយភាពសម្រាប់អ្នកនយោបាយ ប៉ុន្តែបទពិសោធន៍ក្នុងបណ្តាប្រទេសភាគច្រើន ដូចជានៅទ្វីបអាហ្រិក និងទ្វីបអាមេរិកត្បូង បានបង្ហាញពីភាពអវិជ្ជមានច្រើន ដូចជាភាពគ្មានប្រសិទ្ធភាពនៃកំហិត និងការរាំងស្ទះដល់ការរីកចំរើនវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ ក៏ដូចជាការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ ផ្ទុយនឹងបំណងល្អ កំហិតទាំងនោះភាគច្រើនមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានច្រើនដល់អ្នកក្រ និងអាជីវកម្មខ្នាតតូច ដោយសារការដាក់កំហិតមិនត្រឹមត្រូវ និងការអនុវត្តមិនបានល្អ។
តើកម្ពុជាគួរមាន ឬមិនគួរការកំហិតការប្រាក់នេះដែរឬទេ?
លោក ហេង ឌីណា៖ នៅក្នុងបរិបថអភិវឌ្ឍ និងស្ថាប័ននាពេលបច្ចុប្បន្ន ខ្ញុំគិតថា យើងពុំទាន់គួរដាក់កំហិតការប្រាក់សម្រាប់វិស័យហិរញ្ញវត្ថុទាំងមូលនោះទេ។ តាមបទពិសោធន៍ក្នុងបណ្តាប្រទេសដែលធ្លាប់មានកំហិតការប្រាក់ យើងឃើញថា កំហិតការប្រាក់មានភាពលំបាកក្នុងការអនុវត្ត និងមានផលអវិជ្ជមានច្រើន ដូចជាការបាត់បង់សេវាហិរញ្ញវត្ថុនៅទីជនបទ និងការកើនឡើងនៃកម្ចីកេងប្រវ័ញ្ច។ ទោះបីជាមានទស្សនៈដែលថា កំហិតការប្រាក់គួរស្ថិតក្នុងកម្រិតមួយ ដែលមិនអាចឲ្យគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុចំណេញខ្លាំងពេក និងមិនឲ្យខាតក្តី ក៏ជាក់ស្តែងការអនុវត្តការកំហិតការប្រាក់មានភាពលំបាក និងភាគច្រើនពុំមានប្រសិទ្ធភាព ពីព្រោះគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងអ្នកផ្តល់ប្រាក់កម្ចីអាចបង្កើនថ្លៃកម្ចីផ្សេងៗ តាមរយៈបង្កើនថ្លៃកម្រៃជើងសារ និងប្រតិបត្តិការបន្ថែមពីលើថ្លៃការប្រាក់។
ដូចដែលយើងបានពិភាក្សា អត្រាការប្រាក់អាចមានច្រើនកម្រិត អាស្រ័យលើទំហំកម្ចី និងកត្តាមួយចំនួនទៀត។ ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើយើងដាក់កំហិតការប្រាក់១៥ភាគរយសម្រាប់ការប្រាក់ នោះអ្នកផ្តល់ប្រាក់កម្ចីអាចគិត១៥ភាគរយ តែគាត់អាចតម្លើងថ្លៃផ្សេងៗ ដូចជាថ្លៃទូទាត់ ថ្លៃជើងសារជាដើម។ ទីបំផុតទៅ កំហិតការប្រាក់ទាំងនោះនឹងគ្មានប្រសិទ្ធភាព។
លើសពីនេះ តាមបទពិសោធន៍ក្នុងបណ្តាប្រទេសជាច្រើន ផលអវិជ្ជមានអាចមានដូចជា៖ ទីមួយ នៅពេលដែលកំហិតមានកម្រិតទាបពេក គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុបានដកសាខារ និងសេវារបស់ខ្លួនចេញពីតំបន់ ដែលមានថ្លៃប្រតិបត្តិការខ្ពស់ ដែលពេលនោះប៉ះពាល់ដល់ការទទួលបានសេវាហិរញ្ញវត្ថុរបស់អតិថិជននៅតំបន់ទាំងនេះ។ ការប្រកួតប្រជែងក្នុងការផ្តល់សេវា និងកម្ចីក្នុងតំបន់នោះទៀតសោធន៍ក៏មានការថយចុះ។ បទពិសោធន៍ក៏បានបង្ហាញថា អតិថិជនទាំងនោះបានទៅខ្ចីអ្នកចងការក្រៅផ្លូវការ ដែលយកការប្រាក់ខ្ពស់ជាងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទៅទៀត។
ទីពីរ នៅពេលដែលមានកំហិតការប្រាក់ គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងបង្កើនទំហំកម្ចីដើម្បីបន្ទាបការប្រាក់ ហើយភាគច្រើនគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុបានងាកចេញពីអតិថិជន ដែលមានចំណូលទាបទៅរកអតិថិជន ដែលមានចំណូលខ្ពស់ដែលមានសមត្ថភាពសម្រាប់កម្ចីទំហំធំ។ ការងាកចេញនេះធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការទទួលបានសេវាហិរញ្ញវត្ថុរបស់អតិថិជនដែលមានចំណូលទាប និងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅតាមជនបទ។ ការបង្កើនទំហំកម្ចីលឿនពេក ដែលខ្ពស់ជាងសមត្ថភាពកម្ចីរបស់អតិថិជន និងកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ច ក៏អាចនាំឲ្យមានហនិភ័យឥណទាន ពោលគឺបំណុលមិនដំណើរការអាចកើនឡើង ដែលកត្តានេះប៉ះពាល់ដល់ស្ថិរភាពហិរញ្ញវត្ថុ។
បើពុំដាក់កំហិតការប្រាក់ តើយើងគួរធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីបន្ទាបការប្រាក់ និងការពារអតិថិជន?
លោក ហេង ឌីណា៖ យើងអាចបន្ទាបការប្រាក់ ការតាមរយៈការលើកកម្ពស់ស្ថិរភាពនយោបាយ និងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច និងការជំរុញការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ។ ទីមួយ នៅពេលដែលអ្នកវិនិយោគចង់ផ្តល់កម្ចីដល់គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជា ជាដំបូងគេមើលកម្រិតហនិភ័យប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូលដើម្បីកំណត់ការប្រាក់។ គេមើលទៅលើបរិយាកាសនយោបាយ និងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច សមត្ថភាពស្ថាប័នសារពើពន្ធ និងហានិភ័យ នៅពេលដែលមានការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋាភិបាល ឬថ្នាក់ដឹកនាំជាដើម។ ក្នុងន័យនេះ ប្រសិនបើយើងអាចពង្រឹងកត្តាទាំងនេះបាន នោះកម្រិតហានិភ័យសម្រាប់វិនិយោគនៅកម្ពុជាក៏ថយចុះ ដែលអាចធ្វើឲ្យការប្រាក់ពីអ្នកវិនិយោគទាំងនោះថយចុះដែរ។
ទីពីរ យើងត្រូវជំរុញបន្ថែមការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ជាពិសេសប្រសិទ្ធភាពប្រតិបត្តិការ គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យថ្លៃប្រតិបត្តិការទាបជាងមុន។ ការពង្រឹងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទ ប្រព័ន្ធទិន្នន័យអ្នកខ្ចី ដែលគេអាចដឹងថា អ្នកខ្ចីល្អ ឬមិនល្អនោះ និងការបង្កើនការយល់ដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋពីសេវា និងការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុគ្រួសារ ក៏ដូចជាអាជីវកម្ម នឹងអាចជួយពង្រឹងការប្រកួតប្រជែង និងការវិនិច្ឆ័យហានិភ័យក្នុងការផ្តល់ប្រាក់កម្ចី។
ទីបី និយតករអាចធ្វើការអង្កេត តាមដាន និងចាត់វិធានការចំពោះគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ ឬ អ្នកចងការណា ដែលផ្តល់កម្ចីក្នុងកម្រិតកេងប្រវ័ញ្ច តាមរយៈការប្រាក់ខ្ពស់ហួសហេតុ ឬតម្លៃសេវាកម្មពុំសមរម្យ។ ក្នុងន័យនេះ ការសហការគ្នាររវាងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ធនាគារជាតិ ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងអជ្ញាធរមូលដ្ឋាន មានសារៈសំខាន់។
តើហេតុអ្វីបានជាការប្រកួតប្រជែងអាចជួយបន្ទាបការប្រាក់?
លោក ហេង ឌីណា៖ ជាធម្មតា អ្នកលក់ច្រើនអាចធ្វើឲ្យតម្លៃចុះទាប ពីព្រោះអតិថិជននឹងងាកទៅរកអ្នកលក់ ដែលមានតម្លៃទាបជាងគេចំពោះផលិតផលដែលមានគុណភាពដូចគ្នា។ នៅក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុក៏ដូចគ្នាដែរ។ ការប្រកួតប្រជែងអាចធ្វើឲ្យគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទាំងនេះរិះរកបង្កើតផលិតផល និងសេវាហិរញ្ញវត្ថុផ្សេងៗដើម្បីទាក់ទាញអតិថិជន តាមរយៈបង្កើនប្រសិទ្ធភាពប្រតិបត្តិការ និងបន្ថយហានិភ័យ ឬធ្វើយ៉ាងណាឲ្យសេវាល្អ និងការប្រាក់ទាបជាងគេជាដើម។
តើយើងអាចលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងហិរញ្ញវត្ថុប្រជាពលរដ្ឋដោយរបៀបណា?
លោក ហេង ឌីណា៖ ការយល់ដឹងហិរញ្ញវត្ថុនេះសំដៅលើការយល់ដឹងពីការចេះគិតគូរ មុននឹងខ្ចីការប្រើប្រាស់កម្ចី និងការយល់ដឹងពីសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចជាអតិថិជន។ និយាយឲ្យស្រួល វាសំដៅលើការចេះចាត់ចែងគ្រប់គ្រងលុយកាក់ ដូចជាថា តើការប្រាក់សម្រាប់កម្ចីក្នុងទំហំមួយ វាសមស្របទៅអាជីវកម្ម ឬចំណូលដែរឬទេ ហើយថា តើការចាយវាយ ឬការទិញសម្ភារៈ វាសមស្របនឹងចំណូល និងធនធាន ដែលយើងមានដែរឬទេ ឬថា តើអាជីវកម្មរបស់គាត់អាចមានហានិភ័យអ្វីខ្លះ ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់គាត់ជាដើម។
ដូច្នេះ ការលើកដម្កើងការយល់ដឹងនេះទាមទារឲ្យមានការចូលរួមពីស្ថាប័នអប់រំ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ការពិភាក្សាក្នុងគ្រួសារ និងស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុ។ នៅបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនធំ គេបញ្ជ្រាបការយល់ដឹងហិរញ្ញវត្ថុពីថ្នាក់មូលដ្ឋាន ហើយជំរុញឲ្យមានទិវាហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីបង្កើនការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋ។ នៅប្រទេសមួយចំនួន គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុធ្វើការពន្យល់ និងណែនាំដល់អតិថិជនថ្មី។ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក៏មានតួនាទីសំខាន់ខ្លាំង ក្នុងការជំរុញការយល់ដឹងអំពីប្រភេទកម្ចី ឬពីព័ត៌មានស្តីពីគ្រឹះស្ថាន និងបុគ្គលដែលមានលក្ខណៈកេងប្រវ័ញ្ច៕
