ឆន្ទៈរបស់អារ៉ាប៊ីសាអូឌីតក្នុងការប្រើប្រាស់លុយប្រេងរបស់ខ្លួន នៅលើឆាកការទូតសាកលហាក់ដូចជាត្រូវបានទម្លាយ ក្រោយពីគេហទំព័រវីគីលីកស៍ (Wikileaks) បានចេញផ្សាយឯកសាររាប់ម៉ឺននៃក្រសួងការបរទេសក្រុងរីយ៉ាដ (Riyadh)។ គេហទំព័រវីគីលីកស៍មិនបានបង្ហាញឲ្យដឹងពីប្រភពនោះទេ ប៉ុន្តែក្រុមមួយដែលហៅខ្លួនឯងថា «កងទ័ពអ៊ីនធឺណិតប្រទេសយេម៉ែន» ឬហៅថា «Yemen cyber army» បានអះអាងថា ពួកគេបានលួចចូលក្នុងប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័ររបស់រដ្ឋាភិបាល។
រាជាណាចក្រមួយក្នុងចំណោមរាជាណាចក្រដែលមានលក្ខណៈអភិរក្សនិយមនិងសម្ងាត់បំផុតនៅលើពិភពលោកនេះ ការលេចធ្លាយនូវឯកសារការទូតសម្ងាត់រាប់ពាន់បានបង្កឲ្យមានការភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំងនៅក្រុងរីយ៉ាដ។
លោកស្រី Jane Kinninmont នៃវិទ្យាស្ថានគោលនយោបាយ Chatham House ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងឡុងដ៏បានឲ្យដឹងថា ឯកសារទាំងនោះទំនងជានឹងបញ្ជាក់ពីមន្ទិលសង្ស័យដែលមានជាទូទៅ។
«ការលេចធ្លាយនេះហាក់ដូចជាបានបញ្ជាក់ពីជំនឿ និងការសន្និដ្ឋានដែលមានស្រាប់របស់មនុស្សភាគច្រើនដែលថា ប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតមានអ្នកនយោបាយជាច្រើនដែលស្ថិតនៅប្រទេសដទៃទៀត ហើយពួកគេស្ថិតក្នុងបញ្ជីបើកប្រាក់ខែរបស់ខ្លួនប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ ហើយថា ពួកគេមានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអារ៉ាប់ និងតាមមធ្យោបាយហិរញ្ញវត្ថុផងដែរ»។
ឯកសារការទូតមួយបានបង្ហាញថា អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតបានបង់ប្រាក់ជួយសង្គ្រោះស្ថានីយទូរទស្សន៍ក្ស័យធនមួយរបស់ប្រទេសលីបង់ក្នុងទឹកប្រាក់ពីរលានដុល្លារ ជាថ្នូរនឹងសេចក្តីរាយការណ៍តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឲ្យមានលក្ខណៈវិជ្ជមានដល់ខ្លួន។ ឯកសារការទូតផ្សេងទៀតបានបង្ហាញថា ប្រទេសលីបង់កំពុងត្រូវបានប្រើជាសមរភូមិដ៏សំខាន់រវាងនិកាយស៊ុននី (Sunni) អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត និងស៊ីអ៊ីត (Shi'ite) អ៊ីរ៉ង់។ លោកស្រី Jane Kinninmont បាននិយាយបន្ថែមថា៖
«ព័ត៌មានលម្អិតមួយចំនួនអាចនឹងមានលក្ខណៈអាម៉ាស់។ តែនេះមិនមែនជាការអាម៉ាស់ខ្លាំងសម្រាប់ប្រជាជនអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត ដូចអ្នកដែលទទួលលុយនោះទេ»។
អ្នកវិភាគកិច្ចការអារ៉ាប់ លោក Abdel Bari Atwan និយាយថា ការភ័យខ្លាចនៃការបកអាក្រាតអាចបង្ខំឲ្យសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត ឃ្លាតឆ្ងាយពីអ្វីដែលហៅថា «គោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចនិងវិនិយោគ»។
«មនុស្សជាច្រើនមិនមែនគ្រាន់តែគិតហើយគិតទៀតតែពីរដងនោះទេ ប្រហែលជាគិតដល់ទៅ១០ដង មុនពេលដែលពួកគេបានសុំលុយ ឬទទួលយកលុយដែលជាលក្ខណៈអំណោយពីអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតនោះ»។
ឯកសារការទូតមួយទៀតបានចោទប្រកាន់ប្រទេសកាតាថា បានផ្តល់ប្រាក់២៥០លានដុល្លារ ទៅឲ្យមេដឹកនាំ Sheikh ដែលមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងប្រទេសយេម៉ែនជាថ្នូរនឹងការបង្កឲ្យមានការបះបោរយោធានៅក្នុងប្រទេស នៅអំឡុងពេលលោក Abdu Rabu Mansour Hadi ជាប់ឆ្នោតជាប្រធានាធិបតីចាត់នៅឆ្នាំ២០១២។ ថ្មីៗនេះ អារ៉ាប៊ីសាអូឌីតកំពុងធ្វើយុទ្ធនាការទម្លាក់គ្រាប់បែកប្រឆាំងនឹងក្រុមឧទ្ទាម Houthi នៅក្នុងប្រទេសយេម៉ែន។
លោក Adbel Bari Atwan បាននិយាយថា អាទិភាពចម្បងរបស់ប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតគឺ ត្រូវស្វែងរកអ្នកដែលបានធ្វើឲ្យមានការបែកធ្លាយឯកសារទាំងនោះ។
«តើពួកលួចចូលក្នុងប្រព័ន្ធអ៊ិនធឺណិតទាំងនោះធ្វើតាមរបៀបណាទើបអាចឈានទៅដល់ឯកឯកសាររបស់រដ្ឋាភិបាលអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតបាន ហើយអាចប្លន់យក ឬអាចគ្រប់គ្រងឯកឯកសារដ៏ធំមហិមាទាំងនោះបាន»។
លោកស្រី Jane Kinninmont បានលើកឡើងថា ជាលទ្ធផល វាទំនងនឹងមានការរឹតបន្តឹងយ៉ាងខ្លាំងទៅលើសន្តិសុខតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។
«អារ៉ាប៊ីសាអូឌីតមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងរួចទៅហើយ ចំពោះសន្តិសុខតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។ ពួកគេបានរងការវាយប្រហារតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតម្តងរួចទៅហើយ គឺទៅលើក្រុមហ៊ុនប្រេង Saudi Aramco ។ ហើយខ្ញុំគិតថា នេះជាការធ្វើឲ្យភ្ញាក់ឡើងម្តងទៀតទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ»។
អ្នកវិភាគនិយាយថា ឯកសារការទូតដែលលេចធ្លាយនោះមិនមានការលាតត្រដាងរឿងគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល ដូចជាការផ្តល់មូលនិធិប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងក្រុមជ្រុលនិយមស៊ុននី (Sunni) ដែលវាយប្រហាររដ្ឋាភិបាលស៊ីរីគាំទ្រដោយរដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ង់នោះទេ។
«រហូតមកដល់ពេលនេះគ្មានការចង្អុលបង្ហាញណាមួយថា ក្រសួងការបរទេសរបស់អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត បានចូលរួមពាក់ព័ន្ធក្នុងការផ្ញើធនធានទៅឲ្យរណសិរ្ស Jabhat al-Nusra ឬ ទៅឲ្យក្រុមរដ្ឋអ៊ីស្លាមនៅកស៊ីរីនោះទេ។ វាគ្រាន់តែបាននិយាយអំពីការគាំទ្រខ្លាំងក្លា និងបើកចំហរបស់ក្រសួងនោះ សម្រាប់ក្រុមSNC (គណបក្សប្រឆាំងក្រុមប្រឹក្សាជាតិស៊ីរី) ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងករណីណាមួយក៏ដោយ រាល់ការគាំទ្ររបៀបនេះនឹងមិនទំនងនឹងធ្វើទៅតាមរយៈបណ្តាញក្រសួងការបរទេសនោះទេ។ វាទំនងនឹងធ្វើឡើងដោយសម្ងាត់»។
គេហទំព័រវីគីលីកបានឲ្យដឹងថា ឯកសារការទូតច្រើនជាងនេះនឹងត្រូវចេញផ្សាយនៅក្នុងពេលខាងមុខនេះ ដោយបង្កើនលទ្ធភាពនៃការបកអាក្រាតទំនាក់ទំនងការទូតរបស់រដ្ឋសម្ងាត់មួយនេះបន្ថែមទៀត៕
ប្រែសម្រួលដោយ ហង្ស វុទ្ធិកា
