របាយការណ៍ថ្មីមួយរបស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (Reporters Without Borders) បានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថា បានបង្រ្កាបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ហើយព្យាយាមបំបិទសំឡេងប្រឆាំងទាំងអស់ ដោយធ្វើការយាយីនិងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើស្ថាប័ននិងអ្នកសារព័ត៌មានដែលហ៊ានរិះគន់ និងមិនព្រមដើរតាមបន្ទាត់នយោបាយដែលគេគូសឲ្យដើរ។
របាយការណ៍ដែលមានចំណងជើងថា «ប្រទេសកម្ពុជា៖ សារព័ត៌មានឯករាជ្យកំពុងស្ថិតនៅក្នុងភាពមហន្តរាយ» ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃពុធ ទី១៤ខែកុម្ភៈនេះ បានរៀបរាប់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបង្ខំឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យរួមមានកាសែតឌឺខេមបូឌា ដេលី និងវិទ្យុអាស៊ីសេរី បិទទ្វារ លែងដំណើរការនៅកម្ពុជា ហើយក៏បង្ខំឲ្យស្ថានីយវិទ្យុក្នុងស្រុកជាច្រើនទៀត ឈប់ផ្សាយបន្តកម្មវិធីព័ត៌មានជាភាសាខ្មែររបស់វិទ្យុ VOA អាស៊ីសេរី និង VOD។
លើសពីនេះទៀត អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំង ក៏បានសរសេរទៀតថា រដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏បានយាយី និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកកាសែត ដោយការចាប់ខ្លួន ចោទប្រកាន់ និងដាក់សម្ពាធដោយមិនផ្តល់ប័ណ្ណសារព័ត៌មាន ដើម្បីធ្វើឲ្យពួកគេ មិនអាចឬពិបាកយកព័ត៌មានបានជាដើម។
លោក ដានីញ៉ែល បាស្តស្តាដ (Daniel Bastard) ប្រធានផ្នែកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែននេះ បានរៀបរាប់នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់លោកថា «រដ្ឋាភិបាលចង់បិទសំឡេងមិនចុះសម្រុងទាំងអស់នៅមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ដែលគ្រោងធ្វើនៅខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៨»។
លោក ដានីញ៉ែល បាស្តស្តាដ ក៏បានសរសេរដែរថា របបដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន បានប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រដ៏សាមញ្ញមួយគឺថា តើអ្នក«នៅជាមួយយើងឬមួយប្រឆាំងនឹងយើង» ដោយហាមឃាត់ រារាំង និងគំរាមកំហែងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យទាំងអស់ដែលមិនព្រមធ្វើតាមបន្ទាត់ដែលរដ្ឋាភិបាលគូសឲ្យដើរ។
ការចេញរបាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែននេះ ធ្វើឡើង ក្រោយពីមានការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺលោក កឹម សុខា និងការរំលាយគណបក្សប្រឆាំងនេះ ព្រមទាំងការបិទកាសែត ដឺខេមបូឌា ដេលី (The Cambodia Daily) និងការិយាល័យរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរីក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ បន្តបន្ទាប់គ្នា ចាប់តាំងពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំមុន។
លោក ប៉ា ងួនទៀង នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ បានថ្លែងប្រាប់ VOAកាលពីថ្ងៃសុក្រទី១៦ខែកុម្ភៈនេះថា របាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែននេះ បានបញ្ជាក់ពីតថភាពជាក់ស្តែងដែលកំពុងកើតមានឡើងទៅលើប្រព័ន្ធ ផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅប្រទេសកម្ពុជា។
«ការបង្ក្រាបដ៏ខ្លាំងក្លារបស់រដ្ឋាភិបាល មកលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅកម្ពុជា ចំពោះខ្ញុំ ខ្ញុំថាវាជារឿងមួយដ៏គ្រោះថ្នាក់សម្រាប់សេរីភាពសារព័ត៌មាននិងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា»។
យ៉ាងហោចណាស់ មានអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន១៤នាក់ ត្រូវបានសម្លាប់នៅកម្ពុជា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩២មក ដោយសារតែការបំពេញវិជ្ជាជីវៈរបស់ពួកគេ។ នេះបើយោងតាមអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែននេះ។
បច្ចុប្បន្ន មានអ្នកកាសែតយ៉ាងតិច៣នាក់រួមទាំងអ្នកថតភាពយន្តឯកសារឯករាជ្យម្នាក់ផងកំពុងជាប់ឃុំបណ្តោះអាសន្នរង់ចាំការកាត់ទោស និង២នាក់ទៀត ភៀសខ្លួនចេញក្រៅប្រទេស ដោយសារតែការចោទប្រកាន់ពីអាជ្ញាធរ។
អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីពីរនាក់គឺលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន ហៅយាង សុជាមេត្តា ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ពីបទប្រគល់ឱ្យរដ្ឋបរទេសនូវព័ត៌មាន ជាអាទិដែលអាចធ្វើឲ្យអន្តរាយដល់ការការពារជាតិ តាមមាត្រា៤៤៥នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ដោយពួកគេ ត្រូវបានចោទថាបានធ្វើសកម្មភាពលួចផ្តល់ព័ត៌មានដល់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ក្រោយពីវិទ្យុនេះ បានប្រកាសបិទការិយាល័យរបស់ខ្លួនក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយសារតែការគាបសង្កត់ពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំមុន។ អ្នកទាំងពីរ អាចប្រឈមមុខជាប់ពន្ធនាគារពី៧ ដល់១៥ឆ្នាំ។
រីឯអ្នកថតភាពយន្តឯកសារសញ្ជាតិអូស្ត្រាលីគឺលោក James Ricketson ក៏កំពុងជាប់ឃុំបណ្តោះអាសន្ន រង់ចាំការកាត់ទោសដែរនោះ ដោយលោកត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទចារកម្ម បន្ទាប់ពីលោកបានបង្ហោះកូនយន្តហោះដ្រូន (drone) លើហ្វូងបាតុករគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីខែមិថុនាឆ្នាំ២០១៧។ លោកក៏ត្រូវប្រឈមមុខ ជាប់ពន្ធនាគារប្រមាណ១០ឆ្នាំដែរ ប្រសិនបើតុលាការសម្រេចថាលោកមានទោសមែននោះ។
ចំណែកឯអតីតអ្នកកាសែត The Cambodia Daily ពីរនាក់ទៀតគឺលោក អូន ភាព និងលោក Zsombor Peter ដែលមានសញ្ជាតិកាណាដា ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទល្មើស នៅពេលដែលអ្នកកាសែតទាំងពីរនាក់ ចុះទៅយកព័ត៌មានអំពីការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នៅខេត្តរតនគីរីកាលពីឆ្នាំមុន។ អ្នកកាសែតទាំងពីរ ក៏ត្រូវប្រឈមមុខ ជាប់ពន្ធនាគារពីរឆ្នាំ ប្រសិនបើតុលាការសម្រេចថាពួកលោកមានទោសមែននោះ។
កាសែត The Cambodia Daily បានបង្ខំចិត្តបិទទ្វារ លែងដំណើរការក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី៤ខែកញ្ញា ឆ្នាំមុន ដោយសារតែរងសម្ពាធពីរដ្ឋាភិបាលឲ្យបង់ពន្ធ៦.៣លានដុល្លារ។
អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន ក៏បានទាមទារឲ្យមានការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់និងដោះលែងអ្នកកាសែតទាំងអស់នេះជាបន្ទាន់ ហើយឲ្យរដ្ឋាភិបាល អនុញ្ញាតឲ្យកាសែត The Cambodia Daily និងវិទ្យុដែលត្រូវបានបិទដោយបង្ខំទាំងអស់ ដំណើរការឡើងវិញផងដែរ។
របាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែនដែលសរសេរជាបីភាសាគឺបារាំង អង់គ្លេសនិងខ្មែរផងនេះ បានចាត់ទុកការចោទប្រកាន់និងឃុំខ្លួនអតីតអ្នកសារព័ត៌មាននិងអ្នកថតភាពយន្តឯកសារទាំង៥រូបនេះ ថាមានលក្ខណៈអយុត្តិធម៌និងគ្មានមូលដ្ឋានត្រឹមត្រូវនោះទេ។
លោក ប៉ា ងួនទៀង នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ បានថ្លែងប្រាប់ VOAយ៉ាងដូច្នេះថា៖
«ការចោទប្រកាន់ទៅលើអ្នកសារព័ត៌មានកន្លងមក ឧទាហរណ៍ដូចជាអតីតអ្នកសារព័ត៌មានអាស៊ីសេរីពីរនាក់ដែលត្រូវចាប់ឃុំខ្លួនរហូតមកដល់ពេលឥឡូវនេះគឺហេតុផល វាអត់សមរម្យទេ ដូច្នេះខ្ញុំថា អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលថា ល្មើសច្បាប់ហ្នឹង គឺគ្រាន់តែរដ្ឋាភិបាលផ្អែកទៅលើអារម្មណ៍របស់ខ្លួនឯង ឬក៏ហេតុផលដែលខ្លួនឯងអះអាងដើម្បីគាបសង្កត់ទៅលើអ្នកសារព័ត៌មានឬក៏ស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យទេបាទ»។
VOA មិនទាន់អាចទាក់ទងលោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីស្នើសុំការអត្ថាធិប្បាយអំពីរបាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែននេះបាននៅឡើយទេ គិតមកត្រឹមថ្ងៃសុក្រទី១៦ ខែកុម្ភៈនេះ។
តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនិងមន្ត្រីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានអះអាងថា រដ្ឋាភិបាល មិនបានបិទកាសែត ដឺខេមបូឌា ដឹលី និងវិទ្យុអាស៊ីសេរី នោះទេ តែស្ថាប័នសារព័ត៌មានទាំងពីរ គឺជាអ្នកបិទការិយាល័យរបស់ពួកគេដោយខ្លួនឯង។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានថ្លែងប្រាប់ VOAថា អ្វីដែលបានលើកឡើងក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែននេះ គឺមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតនៅកម្ពុជាទេ។
«សារព័ត៌មានគឺជិត១ពាន់អង្គភាពឯណោះ ហើយអ្នកអន្តរាយប៉ុន្មាន? អ្នកអន្តរាយតែអ្នកអត់បង់ពន្ធហ្នឹង។ បើយើងបណ្តែតបណ្តោយតទៅទៀត វាជាគំរូអាក្រក់ដល់អ្នកសារព័ត៌មានដទៃទៀត ឬអង្គភាពដទៃទៀត ដែលកំពុងប្រតិបត្តិការដោយរលូន ហើយយើងយកមួយឬពីរ មកគ្រប់ដណ្តប់លើអារាប់រយហ្នឹង ម៉េចនឹងកើត។ វាផ្ទុយអំពីការពិតហ្នឹងឯង»។
លោក សុខ ឥសាន បន្តថា ៖
«បើដឺខេមបូឌា ដេលី បង់លុយ៦លាន៣សែនហ្នឹងទៅ ហើយស្នើសុំចុះបញ្ជីសុំប្រតិបត្តិការឡើងវិញ អាហ្នឹងខ្ញុំយល់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលប្រហែលជាមិនចង្អៀតចង្អល់ទេបាទ។ ចង់បានតែអ្នកកាសែតបរទេសដែលឯករាជ្យហ្នឹងច្រើនដែរ គឺថាយើងមិនចង្អៀតចង្អល់ទេ ក៏ប៉ុន្តែពាក់ព័ន្ធគាត់មិនបង់លុយ ហើយចង់ដំណើរការឡើងវិញម៉េចហ្នឹងកើត»
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារូបនេះ ក៏បានបន្ថែមទៀតថា ចំពោះសំណុំរឿងក្តីពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់អ្នកកាសែតទាំងខ្មែរនិងបរទេសនោះ តុលាការ កំពុងតែដំណើរការ ហើយនឹងបង្ហាញការពិតជូនដល់សាធារណៈ ដើម្បីឲ្យកុំមានមន្ទិលសង្ស័យ។
«ខ្ញុំយល់ថា ប្រសិនបើអត់ពិរុទ្ធភាពទេ គេមិនដឹងជាចាប់គាត់ យកទៅធ្វើអីទេ នាំតែខាតបាយនៅក្នុងគុកហ្នឹងទៅទៀតនោះ»។
តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ពិន សំខុន អតីតប្រធានសមាគមអ្នកសារព័ត៌មានខ្មែរ និងបច្ចុប្បន្នជានិពន្ធនាយកកាសែត Khmer Post USA ក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក មានប្រសាសន៍ថា អ្វីដែលបានរៀបរាប់ក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែននេះ គឺគ្មានអ្វីលើស ហើយក៏គ្មានអ្វីខ្វះដែរ។
«រឿងតែមួយដែលអង្គការហ្នឹងធ្វើ គឺការបង្ហាញនូវភាពពិតអំពីវិជ្ជាជីវៈមួយដែលកំពុងតែរងគ្រោះ»។
លោកបន្តទៀតថា៖ «ទោះជាលោក សុខ ឥសាន ចង់និយាយថា អាហ្នឹងមិនពិតមិនអី ចុះបើមិនពិត មនុស្សវានៅក្នុងគុកហើយតើ! ហើយបន្ទាប់មកទៀត សួរថា តើទោសរបស់អ្នក[កាសែត]ទាំងអស់ហ្នឹង បានធ្វើអ្វីខ្លះ »
លោក ពិន សំខុន បន្ថែមថា ការចាប់អ្នកសារព័ត៌មានណាម្នាក់ដាក់ពន្ធនាគារ ដោយសារតែការបំពេញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានឯករាជ្យនោះ គឺជាការប្រព្រឹត្តខុសនឹងច្បាប់ស្តីពីរបបសារព័ត៌មាន និងផ្ទុយពីការធានារ៉ាប់រងសេរីភាពសារព័ត៌មានដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ៕
