ការដាក់ពង្រាយអ្វីដែលហៅថា«អ្នកស្ម័គ្រចិត្តខាងកិច្ចការកុងស៊ុល»ដោយបេសកកម្មការទូតចិននៅប្រទេសក្រៅបាននាំឱ្យមានកំណើនកង្វល់ក្នុងចំណោមអ្នកវិភាគនិងអ្នកតាមមើលស្ថានការណ៍ខ្លះដែលយល់ថា សកម្មភាពទាំងនេះជាផ្នែកមួយនៃ«រចនាសម្ព័ន្ធដ៏មានវិសាលភាព»នៅឯក្រៅប្រទេសរបស់គណបក្សកុម្មុយនីស្តចិន ហើយបារម្ភថាសកម្មភាពទាំងនេះអាចត្រូវប្រើដើម្បីតាមឃ្លាំមើលពួកអ្នកប្រឆាំង ដែលជាអ្វីរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានបដិសេធ។
អ្នកស្រី Chung Ching Kwong ជាសហអ្នកនិពន្ធនៃរបាយការណ៍មួយកាលពីពេលថ្មីៗនេះអំពីពួកអ្នកស្ម័គ្រចិត្តខាងកិច្ចការកុងស៊ុលចិន ដោយក្រុមការពារសិទ្ធិមនុស្ស Safeguard Defenders មានមូលដ្ឋាននៅអឺរ៉ុប។ អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «ពួកគេមិនមែនជា«ចារជន»ទេ ពីព្រោះពួកគេមិនបានធ្វើចារកម្មដោយផ្ទាល់ឡើយ។ តែពួកគេធ្វើសកម្មភាពក្រោមឥទ្ធិពលបរទេស»។
អ្នកស្រីបាននិយាយប្រាប់វីអូអេតាមអ៊ីមែលថា៖ «ពួកគេនៅតែអាចធ្វើប្រតិបត្តិការនិងជួយអាជ្ញាធរយកក្រុមអ្នកប្រឆាំងជាទីដៅ ដូចជាប្រមូលព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកមនុស្សដែលទាក់ទងជាមួយពួកគេឬប្រមែលប្រមូលមនុស្សឱ្យចូលរួមក្នុងបាតុកម្មជាដើម»។
របាយការណ៍នេះរបស់អង្គការ Safeguard Defenders មានឡើងនៅក្រោយមានបទបញ្ញត្តិថ្មីៗអំពី«ការការពារនិងជំនួយខាងកុងស៊ុល»ពីក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋនៃប្រទេសចិនដែលបានចូលជាធរមានកាលពីខែកញ្ញា។
គេហទំព័ររបស់រដ្ឋាភិបាលចិនបង្ហាញអំពីបណ្តាញពួកអ្នកស្ម័គ្រចិត្តខាងកិច្ចការកុងស៊ុលរីកចម្រើនបែបណាក្នុងរយៈពេលច្រើនឆ្នាំមកនេះ ជាមួយកំណត់សម្គាល់អំពីការជ្រើសរើស ការហ្វឹកហ្វឺន និងពិធីផ្តល់រង្វាន់នៅប្រទេសជប៉ុន ហ្វាំងឡង់ អ៊ីតាលី បារាំង អង់ហ្គោឡា ម៉ាឡេស៊ី សាធារណរដ្ឋឆែក បុស្វាណានិងប្រទេសជាច្រើនទៀត។
នៅក្នុងក្រុង Johannesburg ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ស្ថានអគ្គកុងស៊ុលចិនបានចាត់ចែងការប្រជុំប្រចាំឆ្នាំសម្រាប់អ្នកស្ម័គ្រចិត្តខាងកិច្ចការកុងស៊ុលជាង២០នាក់កាលពីខែកក្កដា។
នៅក្នុងសុន្ទរកថារបស់លោកទៅកាន់ពួកអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទាំងនេះ លោក Tang Dongzhong (ថាង ដុងជុង) អគ្គកុងស៊ុលចិនបានថ្លែងថា លោកសង្ឃឹមថា ពួកអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទាំងនេះនឹងជួយស្ថានអគ្គកុងស៊ុល«កសាង«ផែនការរួមបញ្ចូលវិស័យប្រាំ»នៃប្រព័ន្ធការពាររួមនិងប្រឹងប្រែងគ្មានឈប់ឈរដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពនិងសិទ្ធិនិងផលប្រយោជន៍ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់នៃពលរដ្ឋចិន»។
បើតាមគេហទំព័ររបស់រដ្ឋាភិបាលចិនថា «ផែនការរួមបញ្ចូលវិស័យប្រាំ»ដែលត្រូវបានប្រកាសកាលពីឆ្នាំ២០១២ មានន័យដើម្បីជំរុញ«លទ្ធិសង្គមនិយមមានលក្ខណៈចិន ដែលគ្របដណ្តប់លើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ វប្បធម៌ សង្គម និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចដោយគិតគូរអំពីបរិស្ថាន»។
ការឆ្លើយតបដោយប្រទេសចិន
នៅពេលត្រូវវីអូអេទាក់ទង ស្ថានទូតនិងស្ថានកុងស៊ុលចិននៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូងមិនបានឆ្លើយតបនឹងការសុំអត្ថាធិប្បាយជាច្រើនដង។ ប៉ុន្តែកន្លងមក រដ្ឋាភិបាលចិនបានការពារខ្លួនឯងពីការរិះគន់ចំពោះបណ្តាញអ្នកស្ម័គ្រចិត្តខាងកិច្ចការកុងស៊ុលរបស់ខ្លួន។
នៅកាណាដា អ្នកនាំពាក្យម្នាក់នៃស្ថានអគ្គកុងស៊ុលចិនប្រចាំក្រុង Vancouver ប្រទេសកាណាដា បាននិយាយកាលពីឆ្នាំ២០១៩ថា ពលរដ្ឋចិនដែលបានធ្វើដំណើរទៅកាណាដាបានជួបប្រទះ«គ្រោះថ្នាក់ មានជំងឺភ្លាមៗ មានការបន្លំខាងគមនាគមន៍និងការរំលោភបទព្រហ្មទណ្ឌឯទៀត»។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបានបន្ថែមថា៖ «ជាការសមហេតុផលដែលជួលជនជាតិចិននៅប្រទេសក្រៅឱ្យធ្វើជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តខាងកិច្ចការកុងស៊ុលដើម្បីជួយស្ថានអគ្គកុងស៊ុលឱ្យផ្តល់ជំនួយទាន់ពេលវេលា និងមានប្រសិទ្ធភាពដល់ពលរដ្ឋចិននៅក្រៅប្រទេសដែលត្រូវការជំនួយតាមរយៈច្បាប់និងបទបញ្ញត្តិ»។
នៅក្រោយការចេញផ្សាយរបាយការណ៍របស់អង្គការ Safeguard Defenders អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតចិននៅក្រុងព្រុចសែលបានតបត ដោយនិយាយថា គ្មានអ្វីអាក្រក់អំពីប្រព័ន្ធអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទេ។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបានថ្លែងថា៖ «ដើម្បីដោះស្រាយករណីទាក់ទិននឹងពលរដ្ឋចិនឱ្យទាន់ពេលវេលានិងមានប្រសិទ្ធភាពនិងបម្រើសាធារណជនឱ្យបានល្អ អ្នកស្រឡាញ់ជាតិចិនខ្លះដែលរស់នៅនិងធ្វើការនៅបែលហ្ស៊ិកបានស្នើផ្តល់ជំនួយចាំបាច់ដោយស្ម័គ្រចិត្តដល់ស្ថានទូតក្នុងការផ្តល់កិច្ចការពារខាងកុងស៊ុល»។
អ្នកនាំពាក្យនេះបាននិយាយទៀតថា៖ «នៅពេលផ្តល់សេវាស្ម័គ្រចិត្ត ពួកគេបានគោរពច្បាប់និងបទបញ្ញត្តិក្នុងមូលដ្ឋាន។ សេវាទាំងនេះមិនទាក់ទិនជាមួយមុខនាទីស្ថានកុងស៊ុលទេ»។
ព័ត៌មាននិងការប្រកាសជ្រើសរើសអ្នកស្ម័គ្រចិត្តមានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈតាមគេហទំព័ររបស់រដ្ឋាភិបាលចិន។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះនៃស្ថានទូតចិនប្រចាំក្រុងព្រុចសែលបាននិយាយថា៖ «យើងសុំដល់សារព័ត៌មាននិង«អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល»ពាក់ព័ន្ធកុំឱ្យលម្អៀងនិងឱ្យយល់ពេញលេញអំពីលក្ខណៈល្អនៃសេវាជំនួយស្ម័គ្រចិត្តខាងកុងស៊ុល និងសុំឱ្យទប់ចិត្តកុំធ្វើសកម្មភាពកុហកនិងផ្សាយពាក្យចចាមអារ៉ាមទាក់ទិននឹងប្រទេសចិន។ មានការធ្វើសកម្មភាពស្រដៀងគ្នានេះដែរនៅក្នុងប្រទេសឯទៀតៗ»។
សហរដ្ឋអាមេរិកមានអ្វីដែលខ្លួនហៅថា«ក្រុមអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទាក់ទងនឹងពលរដ្ឋ»ដែលជួយស្ថានទូតអាមេរិកឱ្យជួយពលរដ្ឋរបស់ពួកគេនៅប្រទេសក្រៅ។ ការនិយាយអំពីកម្មវិធីបែបនេះមានផ្សព្វផ្សាយលើគេហទំព័រស្ថានទូតអាមេរិកមួយចំនួន មានរួមទាំងគេហទំព័រស្ថានទូតអាមេរិកនៅប្រទេសចិនដែរ។
ការរៀបរាប់អំពីមុខនាទីនៅលើគេហទំព័រស្ថានទូតនិងស្ថានកុងស៊ុលសហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងប្រទេសចិនចែងថា«ក្រុមអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទាក់ទងនឹងពលរដ្ឋ (CLVs) ជាពលរដ្ឋឯកជនដែលជួយស្ថានទូតឱ្យជួយពលរដ្ឋអាមេរិកដែលមានសេចក្តីត្រូវការ។ ពួកគេជួយពួកអ្នកធ្វើដំណើរដែលមានការពិបាកធ្ងន់ធ្ងរ ជួយតាមដានរកពលរដ្ឋអាមេរិកបាត់ខ្លួន ហើយនៅពេលមានមហន្តរាយធម្មជាតិនិងគ្រាមានអាសន្នឯទៀតៗ ពួកគេជួយរកពលរដ្ឋអាមេរិកាំងឯទៀតៗដើម្បីយើងអាចជួយយកពួកគេទៅកាន់កន្លែងមានសុវត្ថិភាព។
ការរៀបរាប់នេះចែងថា៖ «តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ជាញឹកញយ ក្រុមអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទាក់ទងនឹងពលរដ្ឋត្រូវបានអំពាវនាវឱ្យធ្វើជា«ភ្នែកនិងត្រចៀក»របស់យើងនៅក្នុងសហគមន៍»។
សម្ពន្ធភាពរួមគ្នា
ប៉ុន្តែ អ្នកវិភាគខ្លះឃើញថាមុខនាទីរបស់ពួកអ្នកស្ម័គ្រចិត្តចិនជាការគំរាមកំហែង។ អ្នកស្រី Niva Yau ជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៅ Global China Hub នៃក្រុមប្រឹក្សាអាត្លង់ទិក។ កាលពីពេលថ្មីៗនេះអ្នកស្រីបានសរសេរថា ដោយពង្រីកសកម្មភាពខាងសន្តិសុខសាកលរបស់ខ្លួន ប្រទេសចិនក៏អាច«បង្កើនសមត្ថភាពខ្លួនក្នុងការបង្ក្រាបឆ្លងកាត់ព្រំដែនដែរ»។
អ្នកស្រីបានថ្លែងថា បទបញ្ញត្តិថ្មីៗត្រូវបានដាក់ឱ្យប្រើកាលពីខែកញ្ញា«អាចផ្តល់ភាពជាផ្លូវការឱ្យស្ថានកុងស៊ុលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន PRC ធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងកិច្ចការឯកជននៅក្រៅប្រទេសរបស់ពលរដ្ឋចិន ទោះជាពួកគេស្វាគមន៍ឬមិនស្វាគមន៍ការគាំទ្ររបស់រដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ»។
ទាំងរបាយការណ៍របស់អង្គការ Safeguard Defenders និងក្រុមប្រឹក្សាអាត្លង់ទិកបានណែនាំប្រទេសដែលមានស្ថានទូតនិងស្ថានកុងស៊ុលចិនឱ្យធ្វើឱ្យប្រាកដប្រជាថា ចិនមិនប្រើស្ថានទូតនិងស្ថានកុងស៊ុលខ្លួនដើម្បីរំលោភលើសិទ្ធិជនជាតិចិននៅប្រទេសក្រៅឬដើម្បីបង្កើនវត្តមានសន្តិសុខធំជាងមុននៅក្រៅប្រទេស។
កាលពីពេលមុន អង្គការ Safeguard Defenders បានពណ៌នាដោយលម្អិតអំពីរបៀបដែលប្រទេសចិនមាន«ស្ថានីយប៉ូលិស»ជាង១០០នៅប្រទេសក្រៅដើម្បីតាមឃ្លាំមើល បង្ខិតបង្ខំនិងជួនកាលបង្ខំបញ្ជូនខ្លួនជនជាតិចិនរស់នៅនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសក្រៅ ឱ្យទៅប្រទេសចិនវិញ។
លោក Paul Nantulya ជាអ្នកស្រាវជ្រាវជំនួយនៅមជ្ឈមណ្ឌលអាហ្វ្រិកខាងការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលជាវិទ្យាស្ថានមួយខាងគោលនយោបាយមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន។ លោកបាននិយាយថា កម្មវិធីអ្នកស្ម័គ្រចិត្តខាងកិច្ចការកុងស៊ុលជាផ្នែកមួយនៃបណ្តាញឥទ្ធិពលដ៏ទូលំទូលាយរបស់គណបក្សកុម្មុយនីស្តចិនដែលគេស្គាល់ថា សម្ព័ន្ធភាពរួមគ្នា (United Front)។
លោកបាននិយាយប្រាប់វីអូអេថា៖ «កម្មវិធីអ្នកស្ម័គ្រចិត្តខាងកិច្ចការកុងស៊ុលនេះ ជាផ្នែកមួយនៃប្រព័ន្ធសម្ព័ន្ធភាពរួម United Front...ហើយវាជាផ្នែកមួយនៃអ្វីដែលគេហៅថាកិច្ចប្រតិបត្តិការធ្វើឱ្យមានឥទ្ធិពល»។
លោក Paul Nantulya បានថ្លែងថា៖ «ទាំងនេះជាការប្រឹងប្រែងដែលមានធ្វើដើម្បីពង្រីកគោលនយោបាយចិន ប្រមែប្រមូលការគាំទ្រដល់គោលជំហរចិន ធ្វើឱ្យមានឥទ្ធិពលលើគោលនយោបាយនៃប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះនានាដែលមានស្ថានបេសកកម្មការទូតចិនតាមរយៈវិធីសាស្ត្រមិនផ្ទាល់ ដែលពិបាកណាស់ក្នុងការសន្មតថា ជារបៀបរបស់នរណាម្នាក់ ពីព្រោះភាគច្រើនវាមិនមែនជាផ្លូវការ ហើយវាមានច្រើនប្រភេទណាស់»។
លោក Nantulya ថា ប្រទេសចិនយល់ថាក្រុមអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទាំងនេះមានប្រយោជន៍ពីព្រោះពួកអ្នកការទូតខ្លួន«គ្មានសមត្ថភាពឃ្លាំមើលអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលកើតមាននៅក្នុងប្រទេសដែលពួកគេមានសមត្ថកិច្ចទេ»។
លោកបានថ្លែងថា៖ «តែក៏មានការជំរុញចិត្តឯទៀតៗដែរ។ កិច្ចការរបស់សម្ពន្ធភាពរួមនេះច្បាស់លាស់ណាស់គឺ សម្ពន្ធភាពនេះស្វះស្វែងធ្វើឱ្យមានចំណងសម្ពន្ធភាពជាមួយប្រទេសចិន ដើម្បីបង្ខូចគូបដិបក្ខរបស់ប្រទេសចិន៕
ប្រែសម្រួលដោយ លោក ឈឹម សុមេធ
