ក្រោយពីមានការដាក់សម្ពាធជាបន្តបន្ទាប់លើស្ថាប័នព័ត៌មានឯករាជ្យ និងបិទអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការលើកស្ទួយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្រុមការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យបានធ្វើការអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវការគំរាមកំហែងទាំងនោះ ដើម្បីឱ្យប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។ ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថ្លែងថា កម្ពុជាកំពុងអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន។
នាថ្ងៃសុក្រនេះ អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស អ្នកស្រឡាញ់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានរិះគន់ខ្លាំងៗ និងអំពាវនាវជាបន្តបន្ទាប់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវការគំរាមកំហែង ការប្តឹងផ្តល់ ការបិទសារព័ត៌មានឯករាជ្យនិងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ចេញពីទីក្រុងបាងកកក្រោមចំណងជើងថា «កម្ពុជាធ្វើការវាយលុកដ៏ស្រួចស្រាវលើសារព័ត៌មាន និងក្រុមសិទ្ធិមនុស្ស» ក៏បានបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងសប្តាហ៍ចុងក្រោយនេះ បានដាក់សម្ពាធជាបន្តបន្ទាប់ ដោយគំរាមកំហែងនិងបិទសំឡេងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេស។ ចាប់ពីថ្ងៃទី២១ ខែសីហានេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រកាសបិទដំណើរការរបស់វិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ (NDI) គំរាមបិទការផ្សាយរបស់កាសែត ឌឹខេមបូឌាដេលី បង្ខំបិទវិទ្យុមហានគរ ដែលមានម្ចាស់ជាតំណាងរាស្ត្រគណបក្សជំទាស់ និងបិទការផ្សាយរបស់វិទ្យុ VOD និងបិទស្ថានីយវិទ្យុមួយចំនួនដែលជួលម៉ោងផ្សាយឱ្យ VOA និងអាស៊ីសេរី (RFA) ជាដើម។ ក្រៅពីនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានបញ្ជាឱ្យបិទកម្មវិធីឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ដែលហៅថា «បន្ទប់ស្ថានការណ៍» ដែលតាមដានការបោះឆ្នោតសេរីនិងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។
លោក Phil Robertson អនុប្រធានអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ប្រចាំនៅអាស៊ី ត្រូវបានស្រង់សម្តីក្នុងន័យដើមថា៖
«សកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការបិទជាបន្តបន្ទាប់នូវស្ថាប័នព័ត៌មានឯករាជ្យនានា និងក្រុមអង្គការ ដែលធ្វើការលើការលើកកម្ពស់ប្រជាធិបតេយ្យដ៏គួរឱ្យគោរពនេះ បង្ហាញថា ហ៊ុន សែន ព្យាយាមយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការបិទកុំឲ្យមានការរិះគន់លើការគ្រប់គ្រងរបស់លោក។ អង្គទូតនានា និងម្ចាស់ជំនួយគួរតែប្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ថា គាត់មិនអាចធ្វើឲ្យផែនដីវិលបញ្ច្រាសបាននោះទេ។ ធ្វើបែបនេះនាំឲ្យការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ គឺនឹងមិនអាចទុកចិត្តបាននោះទេ»។
អនុប្រធានអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ប្រចាំតំបន់អាស៊ីរូបនេះក៏បានកត់សម្គាល់ផងដែរថា ការវាយប្រហារដល់សារព័ត៌មាននានា អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលលើកស្ទួយដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសដ៏ក្រីក្រនេះហាក់ដូចជាមានការរីករាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័ស។
លោក Phil Robertson បន្ថែមក្នុងន័យដើមថា៖
«ការគ្រប់គ្រងប្រទេសរបៀបផ្តាច់ការរបស់ ហ៊ុន សែន កំពុងត្រូវបានគេចារទុកក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ»។
ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ថ្លែងប្រាប់ VOA នាថ្ងៃសុក្រនេះថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនមានការភ្ញាក់ផ្អើលចំពោះការអំពាវនាវរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ដែលលោកហៅថា ជា «អង្គការខ្មាំង» នោះទេ។ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបន្តថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏គ្មានការចាំបាច់ក្នុងការធ្វើតាមការអំពាវនាវនេះដែរ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមថា៖
«យើងមិនទទួលការបង្គាប់បញ្ជាពីបរទេសណាមួយទេ ហើយអង្គការ Human Rights Watch គ្រាន់តែជាអង្គការខ្មាំងមួយដែលតាមឈ្នានីសកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ»។
កាលពីថ្ងៃចន្ទកន្លងទៅ លោក ហ៊ុន សែន ដែលកាន់អំណាចជាង ៣០ឆ្នាំ បានចោទសារព័ត៌មានជាភាសាអង់គ្លេស The Cambodia Daily ថាជា «មេចោរ» ដែលគេចវេសមិនបង់ពន្ធដ៏ច្រើនលើសលប់។ លោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសបណ្តេញកាសែតដ៏មានវ័យចំណាស់នេះចេញពីប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ ប្រសិនបើមិនបង់ពន្ធជាង៦លានដុល្លារ ឱ្យអស់ត្រឹមដើមខែកញ្ញាខាងមុខ។
![កាសែត The Cambodia Daily ចុះផ្សាយអត្ថបទ «លោក ហ៊ុន សៃន ព្រមានឲ្យ [កាសែត The Cambodia Daily] វេចបង្វិច បើសិនមិនបង់ពន្ធ» ដាក់លក់នៅតូបកាសែតមួយ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧។](https://gdb.voanews.com/13EBBBF0-E42A-46D5-B1A4-ACC960BCDF99_w250_r0_s.jpg)
ពីរថ្ងៃបន្ទាប់មកគឺថ្ងៃពុធកន្លងទៅនេះ ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាបានបញ្ឈប់សកម្មភាព និងបណ្តេញបុគ្គលិកជនជាតិបរទេសទាំងអស់របស់វិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ (NDI) ឱ្យចេញពីកម្ពុជា ដោយចោទថា អង្គការដែលទទួលការឧបត្ថម្ភពីសហរដ្ឋអាមេរិកនេះ មិនគោរពតាមច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងច្បាប់ស្តីពីសារពើពន្ធ។ ស្របគ្នានោះដែរ វិទ្យុក្នុងស្រុកមួយចំនួន ដែលជួលម៉ោងឱ្យ VOA វិទ្យុអាស៊ីសេរី និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានបញ្ឈប់ដំណើរការនឹងប្រឈមការប្តឹងផ្តល់ពីក្រសួងព័ត៌មាន។
នាថ្ងៃសុក្រនេះផងដែរ មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ CCIM ដែលមានវិទ្យុឯករាជ្យ VOD បានប្រកាសឱ្យដឹងថា វិទ្យុ VOD របស់ខ្លួន «ត្រូវបានផ្អាកទាំងស្រុង» ដោយដៃគូវិទ្យុជាច្រើនដែលផ្តល់ម៉ោងផ្សាយផ្ទាល់របស់ខ្លួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនិងតាមខេត្ត បានបញ្ឈប់ការផ្សាយឱ្យ VOD ដោយមិនបញ្ជាក់មូលហេតុច្បាស់លាស់។
VOA បានព្យាយាមទាក់ទងសុំសេចក្តីអធិប្បាយបន្ថែមពីលោក ប៉ា ងួនទៀង នាយកប្រតិបត្តិ CCIM តែមិនអាចទាក់ទងបានទេ នាថ្ងៃសុក្រនេះ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកត្រូវបានគេស្រង់សម្តីក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននាថ្ងៃសុក្រថា៖«ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ដំណើរការនៃការបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា»។
ការគំរាមកំហែង ការប្តឹងផ្តល់ និងការបិទសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសអង្គការ NDI ដែលជួយជំរុញដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បានធ្វើឱ្យមានការរិះគន់ខ្លាំងៗពីក្រសួងការបរទេសអាមេរិក និងមន្ត្រីសំខាន់ៗមួយចំនួនរបស់ប្រទេសមហាអំណាចនេះផងដែរ។
កាលពីព្រឹកថ្ងៃសុក្រម៉ោងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សមាជិកព្រឹទ្ធសភាដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់អាមេរិកគឺលោក John McCain បានវាយប្រហារធ្ងន់ៗលើលោក ហ៊ុន សែន និងស្នើឱ្យរដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតី Trump មានចំណាត់ការណាមួយចំពោះការបិទអង្គការ NDI ដោយហេតុថា អង្គការដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោននេះ បានប្តេជ្ញាអនុវត្ត និងជួយជំរុញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទូទាំងពិភពលោក។
សមាជិកព្រឹទ្ធសភា John McCain បានសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖
«ទង្វើចុងក្រោយរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានេះ គឺគ្រាន់តែជាយុទ្ធនាការដើម្បីបិទសំឡេងក្រុមជំទាស់នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ជាការយាយីក្រុមសង្គមស៊ីវិល ការរឹតត្បិតប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងកិច្ចព្យាយាមរារាំងដំណើរការប្រកបដោយយុត្តិធម៌ និងបើកចំហ មុនពេលបោះឆ្នោតជាតិ ដែលគេគ្រោងធ្វើនៅឆ្នាំខាងមុខនេះទេ។ ការបណ្តេញបុគ្គលិកអង្គការ NDI នេះសបញ្ជាក់ថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កំពុងតែបង្ហាញច្បាស់ថា លោកខ្លាចសង្គមបើកចំហ និងការពិភាក្សា ហើយរឿងនេះលោក ហ៊ុន សែន មានបំណងប្រើប្រាស់ល្បិចកលបែបផ្តាច់ការដើម្បីគាបសង្កត់គេឯង»។
ក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងសេចក្តីថ្លែងរបស់សមាជិកព្រឹទ្ធសភា John McCain នេះ លោក ផៃ ស៊ីផាន បានបញ្ជាក់ថា នេះគឺជាការសារភាពចំពោះការលូកលាន់ចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា ក៏ដូចជាដំណើរការបោះឆ្នោតប្រកបដោយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនាពេលខាងមុខ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន ថ្លែងក្នុងន័យដើមថា៖ «បាទ! ខ្ញុំយល់ថា នេះគឺជាការសារភាពរបស់គាត់ ដែលក្រុមគាត់លូកលាន់ ឬក៏ជ្រៀតជ្រែកនៅក្នុងបញ្ហាបោះឆ្នោតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រាប់ VOA បន្ថែមនាល្ងាចថ្ងៃសុក្រនេះថា លោកមិនមានការបារម្ភចំពោះការឈានដល់ការផ្តាច់ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជានិងសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលរូបនេះបានថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះ៖
«ដូចជាមិនមានបារម្ភដល់ប៉ុណ្ណឹងទេបាទ! អានេះគឺគ្រាន់តែជាការសម្តែងមតិទៅវិញទៅមក ដើម្បីវែកញែករកខុសត្រូវរៀងៗខ្លួន បាទ! ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងសម្រេចនឹងយើងបានឃើញគេសារភាពពិតពីការជ្រៀតជ្រែកនូវការបោះឆ្នោត និងដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា»។
ស្របគ្នានោះដែរ លោក ចាន់ វិបុល អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បានប្រាប់ VOA ថា លោកក៏មិនរំពឹងថា ការដាក់គំនៀបថ្មីៗរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ទៅលើអង្គការដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក អាចនាំទៅដល់ការផ្តាច់ចំណងការទូតដូចឆ្នាំ១៩៦៥នោះទេ។ បើទោះជាមកដល់ពេលនេះ ភាគីទាំងពីរមានអំណះអំណាងផ្ទុយពីគ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អ្នកជំនាញរូបនេះអំពាវនាវឱ្យមានការជជែកគ្នាមួយលើគោលការណ៍កណ្តាល ដើម្បីបញ្ចប់បញ្ហាទាំងនេះ។
លោក ចាន់ វិបុល បានប្រាប់ VOA យ៉ាងដូចេ្នះ៖
«អីចឹង អ្វីដែលអាចធ្វើបាន គឺស្ថាប័ន និងប្រទេសទាំងពីរគួរតែបង្កើតវប្បធម៌មួយទៀត ដើម្បីសិក្សាយ៉ាងច្បាស់ពីគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងគោលដៅរួមមួយពីអភិក្រមនិងរបៀបធ្វើការនៃប្រទេសនីមួយៗ»។
ចំណងការទូតរវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងកម្ពុជាត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានភាពរកាំរកូសជាច្រើន ក្នុងរយៈពេលជាង៤០ឆ្នាំមកនេះ។ កាលពីខែឧសភាឆ្នាំ១៩៦៥ ប្រទេសកម្ពុជាបានផ្តាច់ចំណងការទូតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយងាកទៅរកប្លុកកុម្មុយនិស្ត ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសនេះធ្លាក់ក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិលជាង៣០ឆ្នាំ៕
