«របបរាជានិយម! របបរាជានិយមខ្ញុំស្រឡាញ់អី? ខ្ញុំស្រឡាញ់ត្រង់ថា រាជានិយមគឺមានទសពិរាជធម)ទាំង១០យ៉ាង»។
ខាងលើនេះជាសម្តីបុរស វ័យ ៨០ឆ្នាំ ដែលមានស្វាមីភក្តិជាមួយគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។
លោក តា រ៉ នៅបន្តមានស្វាមីភក្តិជាមួយគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលបានសម្រេចចូលរួមការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣នេះ។ អ្នកនយោបាយចាស់វស្សារូបនេះ គឺជាប្រធានប្រតិបត្តិគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចខេត្តតាកែវ។
នៅក្នុងការធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតដែលនឹងចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី១ ខែកក្កដាខាងមុខនោះ លោក តា រ៉ ថ្លែងថា សាខាគណបក្សហ៊ុនស៊ិនប៉ិចក្នុងខេត្តតាកែវ គ្រោងធ្វើយុទ្ធនាការទាំងនៅក្នុងទីស្នាក់ការបក្សស្ថិតក្នុងឃុំលាយបូរ និងនៅតាមភូមិឃុំមួយចំនួនក្នុងខេត្តដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេសវៀតណាម។
លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹង យើងរៀបចេញជាក្រុម ឱ្យរៀបចំចេញជា២ក្រុម។ ហើយក្រុមឃោសនានេះ យើងអាចយកមនុស្សប្រតិភូមកចូលរួមឃោសនានេះ។ យើងអាចយកពីស្រុក ហើយនឹងខេត្ត ឃុំមួយចំនួន ដើម្បីមករៀបចំជាក្បួន»។
យុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតដែលមានរយៈពេល២១ថ្ងៃ នឹងចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី១ ដល់ថ្ងៃទី២១ខែកក្កដា។ គណបក្សចំនួន១៨បានសម្រេចចូលរួមការបោះឆ្នោតមួយនេះ ខណៈអវត្តមានគណបក្សជំទាស់ដ៏ធំមួយ គឺគណបក្សភ្លើងទៀន។ គណបក្សដែលចូលរួមការបោះឆ្នោតបានត្រៀមខ្លួនរួចរាល់សម្រាប់យុទ្ធនាការឃោសនានាពេលខាងមុខ។
ប្រធានប្រតិបត្តិគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចខេត្តតាកែវ លោក តា រ៉ ប្រាប់វីអូអេបន្ថែមកាលពីថ្ងៃអាទិត្យថា គណបក្សនឹងប្រើប្រាស់សម្ភារៈមួយចំនួនសម្រាប់ការឃោសនា រួមមានមេក្រូ និងមធ្យោបាយធ្វើដំណើរមួយចំនួនដូចជារថយន្ត និងម៉ូតូ។
លោកថ្លែងថា៖ «ក្បួនឃោសនា យើងឃោសនា របៀបចល័ត។ ឧបមាថា ស្រុកមួយអ៊ីចឹង យើងធ្វើមួយថ្ងៃ ស្រុកមួយទៀត ធ្វើមួយថ្ងៃគ្រប់ៗឃុំអ៊ីចឹង។ ឧបមាថា ១៥ ឃុំ ក្នុងស្រុកមួយមាន១៥ឃុំ អ៊ីចឹង យើងធ្វើមួយថ្ងៃហ្នឹង ធ្វើម៉េចឱ្យចប់ ហើយឧបករណ៍គាំទ្រ គឺយើងមានមេក្រូ មានឡាន១ ឬ២ អ៊ីចឹងទៅ។ យើងរៀបចំ ខិត្តប័ណ្ណផ្សព្វផ្សាយរបស់យើង គឺមានខិត្តប័ណ្ណចុះចែក ចែកតាមផ្ទះទាំង អស់ ឱ្យចុះចូលគ្រប់ខ្នងផ្ទះទាំងអស់»។
ដើម្បីទាញបានសំឡេងគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត លោក តា រ៉ ថា គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច មានកម្មវិធីនយោបាយសំខាន់ៗមួយចំនួន ដូចជា ការតស៊ូមតិជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជន ដើម្បីទាមទារការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលជូនកម្មករឱ្យបានចាប់ពីមួយលានរៀល ឬប្រមាណជា២៥០ដុល្លារឡើងទៅ កាត់បន្ថយថ្លៃចំណាយលើសេវាសុខាភិបាលរបស់ពលរដ្ឋ និងធ្វើប័ណ្ណក្រីក្រឱ្យបានគ្រប់គ្នា ដោយមិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយ។
គណបក្សនយោបាយមួយចំនួនផ្សេងទៀត មានផែនការស្រដៀងគ្នាក្នុងការឃោសនា ដូចនឹងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចដែរ។
ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក យ៉េង វីរៈ ប្រាប់វីអូអេតាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងតេឡេក្រាមកាលពីសប្តាហ៍មុនថា គណបក្សគ្មានគម្រោងនឹងរៀបចំវេទិកាឃោសនាកៀរគររកសំឡេងឆ្នោតទ្រង់ទ្រាយធំទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «ការពិតទៅ ជាទូទៅ យើងធ្វើទ្រង់ទ្រាយ បែបជាចែកខិត្តប័ណ្ណ ចែកអី តែមិនបានធ្វើរបៀបជាទ្រង់ទ្រាយធំអី មានវេទិកាធំអីទេ អត់ទេ។ ប៉ុន្តែ ភាគច្រើនគឺយើងចល័ត ចាក់សារនយោបាយ ហើយនឹងចែកខិត្តប័ណ្ណវិញ។ ហ្នឹងហើយ ទ្រង់ទ្រាយហ្នឹងភាគច្រើន»។
ក្នុងការធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានមានគោលនយោបាយធំៗចំនួន១១ចំណុច ក្នុងនោះគឺការកំណត់អាណត្តិនាយករដ្ឋមន្ត្រីត្រឹមតែ២អាណត្តិ បញ្ឈប់ការរើសអើងនយោបាយ លុបបំបាត់បក្ខពួកនិយម លុបបំបាត់អំពើពុករលួយ និងការពារសិទ្ធិ និងផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប ពីការរំលោភបំពានរបស់អ្នកមានអំណាច ការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិស្រ្តី សិទ្ធិការងារ សិទ្ធិសហជីព និងសិទ្ធិដីធ្លីជាដើម។ នេះបើតាមលោកយ៉េង វីរៈ។
ចំណែកលោក គីមសួរ ភិរិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន ប្រាប់វីអូអេថា នៅពេលគណបក្សភ្លើងទៀន មិនអាចចូលរួមការបោះឆ្នោតបាននោះ គណបក្សជំទាស់មួយនេះនៅបន្តដោះស្រាយបញ្ហាលិខិតនៃការចុះបញ្ជីគណបក្ស ដែលជាដើមចមធ្វើឱ្យគណបក្សដែលទទួលការគាំទ្រជិត២លាននាក់កាលពីពេលបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០២២ ខកខានមិនបានចូលរួមការបោះឆ្នោតឆ្នាំនេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងបានទាក់ទងទៅ សរសេរលិខិតទៅក្រសួងមហាផ្ទៃហើយ ដើម្បីឱ្យគេបញ្ជាក់ ជំហររបស់គេ ក្នុងការផ្តល់ឯកសារ បែបណា ដើម្បីធានាថា យើងអាចនឹងចូលរួមការបោះឆ្នោត នៅលើកក្រោយៗទៀត។ ហើយអ្វីដែលសំខាន់ ក្រសួងមហាផ្ទៃឆ្លើយថា គេមិនទាន់មានពេលទេ ចាំរួចការបោះឆ្នោត។ អ៊ីចឹង យើងនៅតែបន្តអ៊ីចឹង បន្តសួរទៅក្រសួងមហាផ្ទៃដែលជាក្រសួងអាណាព្យាបាល សម្រាប់គណបក្សនយោបាយ ពីព្រោះលិខិតបញ្ជាក់ថាយើងនឹងជាគណបក្សនយោបាយស្របច្បាប់ មានក្នុងបញ្ជីក្រសួងមហាផ្ទៃ។ ប៉ុន្តែយើងអត់អាច ....គ.ជ.ប ចុះបាន។ អ៊ីចឹង ត្រូវឱ្យដោះស្រាយបញ្ហាហ្នឹង»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សជំទាស់រូបនេះមិនអាចវាយតម្លៃលើភាពត្រឹមត្រូវនៃការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះ ថាអាចទទួលយកបាន ឬយ៉ាងណាទេ តែថា អវត្តមានគណបក្សជំទាស់អាចប៉ះពាល់ដល់គ្រឹះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំមិនដឹងថា វាយតម្លៃការបោះឆ្នោតហ្នឹងរបៀបម៉េចទេ? គ្រាន់តែដឹងថា សំឡេងគណបក្សដែលមានការគាំទ្រក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ នៅមូលដ្ឋានហ្នឹងមានជិត២លាននាក់ហ្នឹង គឺត្រូវបាន គេបដិសេធមិនឱ្យចូលរួម។ អ៊ីចឹងគ្រាន់តែដឹងថា ការបោះឆ្នោតហ្នឹង បែបហ្នឹង គឺវាអត់មានលក្ខណៈគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ តាមបែបមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្សទេ។ ហើយ ការបោះឆ្នោតហ្នឹង យ៉ាងម៉េចៗ សម្រេចលើមតិជាតិ និងអន្តរជាតិវាយតម្លៃទៅចុះ»។
ប្រធានគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន ប្រាប់វីអូអេកាលពីសប្តាហ៍មុនថា គណបក្សរបស់លោកសម្រេចមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតឡើយ ដោយមិនបានផ្តល់សេចក្តីពន្យល់លម្អិតអំពីហេតុផលនៅពីក្រោយការពហិការមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតនេះទេ។
លោកលើកឡើងថា៖ «គណបក្សកែទម្រង់បានធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍មិនចូលរួមការបោះឆ្នោតតាំងពីមួយខែជាងមុន តាំងពីចាប់ផ្តើមដាក់បញ្ជីបេក្ខជន ដាក់អីនោះ មុននឹងទៅទៀត។ យើងបានសម្រេចចិត្តថាមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតទេ»។
គេរំពឹងថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នឹងឈ្នះភ្លូកទឹកភ្លូកដីនោះ ប៉ុន្តែការបោះឆ្នោតមួយនេះនឹងរងការរិះគន់ពីមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិមួយចំនួន ក្រោមហេតុផលគ្មានវត្តមានគណបក្សជំទាស់គឺគណបក្សភ្លើងទៀន។ នេះបើតាមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជា។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក សេង សារី យល់ថា ការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដានេះអាចនឹងធ្វើឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សជំទាស់គឺគណបក្សភ្លើងទៀនពិបាកទទួលយក។ ប៉ុន្តែលោកថា ការបោះឆ្នោតខាងមុខនោះ ក៏បង្ហាញពីការប្រកួតប្រជែងរវាងកម្លាំងគាំទ្រលោក សម រង្ស៊ី និងលោកហ៊ុន សែនផងដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «ការបោះឆ្នោតលើកនេះ ជាការបោះឆ្នោត ប្រកួតប្រជែង រវាងកម្លាំងនយោបាយ ដែលគាំទ្រ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឬក៏គណបក្សប្រជាជន ជាមួយនឹងការប្រកួតប្រជែងកម្លាំង ដែលគាំទ្រលោក សម រង្ស៊ី ឬក៏ជាមួយនឹងគណបក្សភ្លើងទៀន។ ហើយហេតុអីបានខ្ញុំហ៊ានលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះ ដោយសារតែយើងឃើញថា ទោះបីជាក្រុមលោកសម រង្ស៊ី មិនបានចូលរួម នៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែជាប្រយោលគឺគាត់បានចូលរួម ចូលរួមនៅក្នុងន័យឱ្យពលរដ្ឋគូសសន្លឹកឆ្នោតចោល។ មានន័យថា ការបោះឆ្នោតលើកនេះជាការប្រកួតប្រជែងរវាង សញ្ញាគ្រិស...ជាមួយនឹងសញ្ញាខ្វែង។ អ៊ីចឹងហើយជាលទ្ធផលក្រោយការបោះឆ្នោត យើងនឹងឃើញហើយថា តើសញ្ញាធិក ហើយនឹងសញ្ញាខ្វែង មួយណាមានចំនួនច្រើនជាង»។
លោកបន្ថែមថា គណបក្សកាន់អំណាចនឹងឈ្នះដាច់ក្នុងការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខនោះផងដែរ ព្រោះគណបក្សនេះមានលទ្ធភាពបញ្ជាស្ទើរគ្រប់ស្ថាប័នជាតិឱ្យធ្វើតាមខ្លួន។
លោកលើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំគិតថា គណបក្សប្រជាជនអាចមិនត្រឹមតែឈ្នះភ្លូកទឹកភ្លូកដីទេ បើសិនជាក្នុងករណីគណបក្សប្រជាជនចង់ឈ្នះ ក្រឡាប់ទឹកក្រឡាប់ដីទៀតក៏ ក៏អាចធ្វើបានដែរ ព្រោះឥឡូវនេះ គណបក្សកាន់អំណាច អាចបញ្ជាគ្រប់ស្ថាប័នបាន អាចអន្តរាគមន៍ និងមានឥទ្ធិពលលើគ្រប់ស្ថាប័ន រួមទាំងអាជ្ញាកណ្តាល នៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ ហៅថា គ.ជ.ប នេះផងបាទ!»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចលោក សុខ ឥសាន យល់ថា ការអត្ថាធិប្បាយផ្សេងៗជុំវិញការបោះឆ្នោតជាតិលើកនេះ គឺជាបែបផែននៃការបញ្ចេញមតិ ដែលស្របគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃអង្គារនេះថា៖ «អារឿងដែលមានមតិជំទាស់ មានមតិផ្ទុយហ្នឹង វាឆ្លុះបញ្ចាំងថា កម្ពុជាកំពុងដើរលើគន្លងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្សដ៏ត្រឹមត្រូវ។ បើគ្មានការប្រឆាំង បើគ្មានការជំទាស់ទេ គេមិនហៅថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីទេ បាទ»។
ចំពោះយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចរូបនេះ បានឱ្យដឹងថា គណបក្សនឹងធ្វើការជួបជុំក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំមួយ នៅទីក្រុងភ្នំពេញដើម្បីបើកយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត ជាមួយការថ្លែងសារនយោបាយរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរបស់គណបក្ស។
លោកបន្ថែមថា៖ «ក្រោយចប់ អង្គមេទ្ទេញ នៅថ្ងៃបើកយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតនេះ គឺអង្គមេទ្ទេញបានចែកមុខសញ្ញាគ្នា គឺថា អ្នកនៅខណ្ឌណា នៅស្រុកណា គឺដង្ហែក្បួនទៅស្រុកនោះ រៀងៗខ្លួន។ អ៊ីចឹង វាទូទាំងប្រទេសហ្នឹង វារស់រវើក គឺថា រញ្ជួយព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាតែម្តង អាហ្នឹងគឺថា ក្បួនអ៊ីចឹង តាមកម្មវិធី ហើយក្នុងការហែក្បួននេះ វាមានឡាន មានម៉ូតូ មានសព្វគ្រប់ទាំងអស់។ និយាយរួម កម្លាំងហ្នឹង គឺរាប់ពាន់នាក់។ បើនិយាយតាមស្រុកមួយៗ ចេញពីខេត្ត ទីរួមខេត្តទៅស្រុកហ្នឹង គឺរាប់ពាន់នាក់ហើយ»។
លោក សុខ ឥសាន មានសុទិដ្ឋិនិយមថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងទទួលបានជ័យជម្នះ ដោយសារគណបក្សមានគោលនយោបាយចម្បងៗ ដើម្បីប្រមែប្រមូលសន្លឹកឆ្នោត ក្នុងនោះការផ្តល់អាទិភាពលើការកសាងធនធានមនុស្ស អភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ និងស្ពាន និងការអភិវឌ្ឍវិស័យផ្សេងទៀត ពាក់ព័ន្ធនឹងធនធានទឹកនិងថាមពលអគ្គិសនី។
លោក តា រ៉ ប្រធានប្រតិបត្តិគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចខេត្តតាកែវ ក៏ជឿជាក់ថា គណបក្សរាជានិយមរបស់លោកក៏នឹងទទួលបានជ័យជម្នះផងដែរ ដោយថា គណបក្សអាចឈ្នះបានយ៉ាងហោចណាស់១អាសនៈនៅរដ្ឋសភាសម្រាប់ខេត្តតាកែវ ដែលមានអាសនៈតំណាងរាស្ត្រសរុប៨។ នេះបើមើលទៅលើសន្ទុះនៃការគាំទ្រគណបក្សដែលបន្តកើនឡើងនោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងហើយ បានខ្ញុំជឿជាក់ថា គណបក្ស ថ្ងៃ២៣នេះ ខ្ញុំជឿថា នៅខេត្តខ្ញុំ អាចបានមួយកៅអី ដោយសារមើលឃើញការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋចុះទៅកន្លែងណាក៏ផុសផុលដែរ»៕
