អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀនបានលើកឡើងថា បើទោះបីជាដង្ហើមចុងក្រោយ ក៏នៅតែមានក្តីសង្ឃឹមថា គណបក្សខ្លួននឹងអាចចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតជាតិបាន ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៣ ខាងមុខ។
ការលើកឡើងបែបនេះ បន្ទាប់ពីគណបក្សភ្លើងទៀនជិតអស់ពេលវេលា ដើម្បីសុំចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ និងបញ្ជីបេក្ខជនសម្រាប់ចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ ដែលថ្ងៃផុតកំណត់ដាក់ពាក្យ គឺនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះ។
បញ្ហាដែលកំពុងកើតមានលើគណបក្សប្រឆាំងមួយនេះ គឺដោយសារគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ទាមទារឱ្យគណបក្សដាក់លិខិតដើម ឬសេចក្តីចម្លងលិខិតបញ្ជាក់ការចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលបញ្ជាក់នីត្យានុកូលកម្ម ដោយរដ្ឋបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ ចំនួនមួយច្បាប់។ នេះបើតាមលិខិតជូនដំណឹងឱ្យបំពេញលក្ខខណ្ឌដែលខ្វះខាត ដែលផ្ញើទៅគណបក្សភ្លើងទៀន កាលពីថ្ងៃទី ៩ ខែឧសភា។
បន្ថែមពីនេះគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតតម្រូវឱ្យគណបក្សមួយនេះដូរបេក្ខជនឈរឈ្មោះលោក រ៉ុង ឈុន ដែលជាអនុប្រធានគណបក្សចេញ ដោយសារលោកមិនទាន់រួចទោស តាមការកំណត់របស់តុលាការ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក គីមសួរ ភិរិទ្ធ ថ្លែងថា គណបក្សនឹងបន្តយកលិខិតដែលក្រសួងមហាផ្ទៃបញ្ជាក់ថា គណបក្សភ្លើងទៀនពិតជាបានចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីគណបក្សនយោបាយនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី ៥ ខែឧសភា ទៅដាក់នៅស្ថាប័ន គ.ជ.ប ម្តងទៀត និងរង់ចាំការសម្រេចរបស់ស្ថាប័ននេះបន្ថែមទៀត។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «តាមខ្លឹមសារ វិសាលភាពនៃច្បាប់គ្រប់គ្រាន់ហើយ។ យើង ត្រង់មានបញ្ហាស្ថិតនៅ[ត្រង់]លិខិតប្រកាស ១៩៣ ហ្នឹង អាហ្នឹងយើងអត់ដឹងធ្វើម៉េចទេ។ មានតែទៅទាក់ទងក្រសួងមហាផ្ទៃម្តងទៀត យើងព្យាយាមទាក់ទង ប៉ុនយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងនៅតែយកលិខិតក្រសួងមហាផ្ទៃបញ្ជាក់ថ្ងៃ ៥[ឧសភា]ថា យើងពិតជាគណបក្សដែលបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃហ្នឹង យកទៅដាក់ម្តងទៀត។ ចាំមើល គ.ជ.ប បដិសេធម៉េច ចាំយើងគិតតទៅទៀត»។
ប៉ុន្តែលោកយល់ថា បញ្ហាឯកសារនេះ គឺមិនមែនជារឿងធំដុំនោះទេ។ លោកថា បើស្ថាប័ន គ.ជ.ប ចង់ដឹងច្បាស់អំពីឯកសារដើម គួរតែស្ថាប័ននេះ បញ្ជាក់ទៅក្រសួងមហាផ្ទៃដោយផ្ទាល់ ជាពិសេសទាក់ទងលិខិតដែលរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ប៊ុន ហុន បញ្ជាក់ឱ្យមកគណបក្សភ្លើងទៀន កាលពីថ្ងៃទី ៥ ខែឧសភានោះ។ លោកបន្ថែមថា «បើរឿងតូចប៉ុនហ្នឹង យកមកធ្វើទៅជារឿងធំ» នោះវាជាចេតនាចង់រាំងខ្ទប់មិនឱ្យគណបក្សភ្លើងទៀនមានវត្តមានសម្រាប់ការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី ៧នេះ។
លោកបន្តថា៖ «អាហ្នឹងគ្រាន់ជាចេតនារបស់គេ ដូចជាគ្រាន់តែរឿងតូច ធ្វើឱ្យធំ គឺធំហើយ។ អ៊ីចឹងបើគេថាគេគ្មានចេតនារារាំងទេ វារឿងហ្នឹងជាធម្មតាសម្រួលបានហើយ ពីព្រោះក្រសួងមហាផ្ទៃ ជាម៉ែ ជាឪយើង។ គ.ជ.ប អាចសួរបញ្ជាក់ទៅថា លិខិតបញ្ជាក់របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃពេលថ្មីៗហ្នឹង ប្រើប្រាស់បាន ឬអត់ ពីព្រោះជាការបញ្ជាក់ជាផ្លូវការអ៊ីចឹងហើយ។ ហើយត្រង់រឿង រ៉ុង ឈុន គេសួរទៅតុលាការបាន ហើយគ្រាន់រឿងលិខិតនេះ ម៉េចមិនសួរទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ បញ្ជាក់បន្ថែមទៅ។ អ៊ីចឹងបានខ្ញុំនិយាយថា រឿងហ្នឹងបើសិនជាយើង តូចប៉ុនណាក៏ដោយ បើគេចង់ធំ គឺធំ។ រឿងហ្នឹងវាតូច គេអាចបំបាត់ [គឺ]វាបាត់»។
លោកបានឱ្យដឹងថា ឯកសារចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយដើម ដែលស្ថាប័ន គ.ជ.ប ទាមទារ គឺបានបាត់អំឡុងពេលតុលាការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លោកបន្តថា គណបក្សភ្លើងទៀនក៏ព្យាយាមស្នើសុំលិខិតថតចម្លងនូវឯកសារចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយដើមលេខ ១៩៣ នោះ ពីក្រសួងមហាផ្ទៃដែរ ប៉ុន្តែក្រសួងមហាផ្ទៃថាមិនអាចថតចម្លងសំណើដើមឱ្យគណបក្សបាន ដោយត្រឹមតែចេញនូវលិខិតបញ្ជាក់ទទួលស្គាល់គណបក្ស ដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី ៥ ខែឧសភាប៉ុណ្ណោះ។
បើតាមលោក គីមសួរ ភិរិទ្ធ គណបក្សភ្លើងទៀននៅសល់រយៈពេល ២ ថ្ងៃទៀត ដើម្បីដាក់លិខិតរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ចេញកាលពីថ្ងៃទី ៥ ខែឧសភា ទៅ គ.ជ.ប។ លោកថា បើករណីស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតបដិសេធពាក្យចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ និងបញ្ជីបេក្ខជនឈរឈ្មោះតំណាងរាស្ត្ររបស់គណបក្សភ្លើងទៀន គឺគណបក្សមានរយៈពេល ៥ ថ្ងៃ ដើម្បីប្តឹងទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដើម្បីសុំចុះឈ្មោះចូលរួមការប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោត។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក គីមសួរ ភិរិទ្ធ នៅតែសង្ឃឹមថា គណបក្សភ្លើងទៀន អាចចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតបាន បើទោះបីជិតអស់ពេលវេលា ឬសល់ដង្ហើមចុងក្រោយក្តី។
លោកបន្តថា៖ «បរិយាកាសនយោបាយមុនការបោះឆ្នោត គួរតែបើកទូលាយឱ្យគណបក្សគ្រប់គូប្រកួតមិនថា ភ្លើងទៀន គឺគ្រប់គូប្រកួត អាចធ្វើសកម្មភាពដោយស្មើភាពគ្នា។ ហើយបើសិនជាយើងចង់បង្កើតឱ្យមានបរិយាកាសប្រជាធិបតេយ្យទូលំទូលាយគឺ យើងអាចសម្រួលកិច្ចការទាំងអស់ ព្រោះគណបក្សនេះបានចុះឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីគណបក្សនយោបាយជាផ្លូវការនៅក្រសួងមហាផ្ទៃរួចទៅហើយ អ៊ីចឹងទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែមានសង្ឃឹមដែរ។ ធ្វើអីក៏ដោយនៅតែមានដង្ហើមចុងក្រោយ ក៏នៅតែមានក្តីសង្ឃឹមដែរ»។
វីអូអេមិនទាន់អាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា លោក សោម សូរីដា លោក ឌឹម សុវណ្ណរុំ និងលោក ទេព នីថា អគ្គលេខាធិការ គ.ជ.ប បាននៅឡើយទេ គិតត្រឹមថ្ងៃសុក្រនេះ។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប ប្រាប់វីអូអេ កាលពីថ្ងៃទី ៩ ខែឧសភាថា បើសិនគណបក្សភ្លើងទៀនមិនបានបំពេញចន្លោះខ្វះខាតក្នុងរយៈពេល ៥ ថ្ងៃ ដែលរាប់ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី ៩ ខែឧសភា នោះស្ថាប័ន គ.ជ.ប នឹងបដិសេធសំណើសុំចុះបញ្ជីរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន។
លោកថា៖ «រយៈពេល ៥ ថ្ងៃ បើមិនបានបំពេញចំនុចខ្វះចន្លោះទេ គ.ជ.ប នឹងបដិសេធចំពោះការស្នើសុំចុះបញ្ជី ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មិនមែនជាពេលចុងក្រោយដែរ គណបក្សភ្លើងទៀន អាចធ្វើការប្តឹងទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដើម្បីទាមទារការចុះបញ្ជីគណបក្ស និងដាក់បេក្ខជនរបស់ខ្លួននៅគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត»។
វីអូអេមិនទាន់អាចសុំការបញ្ជាក់ពីរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ប៊ុន ហុន និងលោក សក់ សេដ្ឋា បាននៅឡើយទេ។
លោក កន សាវាង្ស មន្ត្រីសម្របសម្រួលជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការខុមហ្វ្រែល ថ្លែងថា នៅពេលដែលក្រសួងមហាផ្ទៃចេញលិខិតបញ្ជាក់ មានន័យថា គណបក្សនយោបាយស្របច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាហើយ។ លោកចោទជាសំណួរថា កាលពីឆ្នាំ ២០២២ គណបក្សភ្លើងទៀនអាចចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់បាន តើហេតុអ្វីបានជាស្ថាប័ន គ.ជ.ប សួររកឯកសារនាពេលនេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «រឿងឯកសារនេះ ខ្ញុំគិតថា គ.ជ.ប គួរតែធ្វើការពិចារណា និងដោះស្រាយឡើងវិញ ក្នុងដំណើរការនៃការអនុវត្តនេះ ពីព្រោះការដែលវាអត់ច្បាប់ដើម វាមិនមែនបញ្ហា ជាឧបសគ្គទេ។ សំខាន់ជាងគេ ថាតើក្រសួងមហាផ្ទៃទទួលស្គាល់ដែរឬអត់?»
អ្នកវិភាគនយោបាយលោកបណ្ឌិត សេង សារី យល់ឃើញថា ឧបសគ្គផ្នែកនីតិវិធីរដ្ឋបាលកំពុងតែក្លាយទៅជាឧបសគ្គដ៏ធំមួយដែលនឹងអាចបញ្ចប់ជីវិតនយោបាយរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន ដែលមានអាយុកាល ៣០ ឆ្នាំនេះ។ លោកបន្ថែមថា បច្ចុប្បន្ននេះ ស្ថានភាពនយោបាយ និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាកំពុងតែដុនដាប។
លោកថ្លែងថា៖ «ស្ថានភាពពេលនេះ ខ្ញុំមើលឃើញថា ឧបសគ្គខាងផ្នែកនិតិវិធីរដ្ឋបាលកំពុងតែក្លាយទៅជាឧបសគ្គដ៏ធំមួយដែលនឹងអាចបញ្ចប់ជីវិតនយោបាយរបស់គណបក្សភ្លើងទៀនដែលមានអ្នកគាំទ្រជិត ២ លាននាក់។ ហើយបើសិនជារឿងនេះកើតឡើងមែននោះ វាជារឿងមួយដែលគួរឱ្យសោកស្ដាយដែលចុងបញ្ចប់រយៈពេល ៣០ ឆ្នាំពីឆ្នាំ ១៩៩៣ ដល់ ២០២៣នេះ [ដែល]៣០ឆ្នាំត្រឹម គឺមានន័យថាប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងបារីស មានអាយុត្រឹម ៣០ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះក៏កំពុងតែស្លាប់ទៅវិញដែរ»។
គួរបញ្ជាក់ថា គណបក្សនយោបាយចំនួន ២០ បានដាក់ពាក្យសុំចុះបញ្ជី ដោយក្នុងនោះគណបក្សចំនួន ១៣ ត្រូវបានស្ថាប័ន គ.ជ.ប សម្រេចទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ៕
