រដ្ឋសភា ដែលជាស្ថាប័នសភាតំណាងរាស្ត្ររបស់កម្ពុជា ត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា បានធ្វើការណែនាំឱ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន រារាំងរាល់ការជួបជុំសម្ដែងមតិរបស់សកម្មជន ឬពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្បែរវិមានធ្វើការរបស់ខ្លួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ នេះបើយោងតាមកំណត់ហេតុអង្គប្រជុំចុះថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨ ដែល VOA ទទួលបាននៅសប្ដាហ៍នេះ។
សំណើរបស់រដ្ឋសភា ទាក់ទិននឹងការប្រមូលផ្ដុំ កើតមានឡើងនៅពេលដែលមានការរាយការណ៍អំពីលំហនៃការជួបជុំសម្ដែងមតិជាសាធារណៈនានាកាន់តែរួញតូចទៅៗ។
យោងតាម កំណត់ហេតុដែល VOA បានទទួលឱ្យដឹងថា ក្នុងការជួបប្រជុំមួយកាលពីសប្ដាហ៍មុនជាមួយនឹងក្រុមសហជីពដើម្បីរៀបចំការហែរក្បួនអបអរទិវាពលកម្មអន្តរជាតិដូចសព្វមួយដង មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយរូបនៅសាលារាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានគេដកស្រង់សម្ដីថា បានលើកឡើងពីសំណើសុំពីរដ្ឋសភានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឱ្យហាមឃាត់រាល់ការជួបជុំនានាក្បែរវិមានរដ្ឋសភា ក្នុងខណ្ឌចម្ការមន រាជធានីភ្នំពេញ ដោយលើកឡើងពីក្ដីព្រួយបារម្ភអំពីបញ្ហាសន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់។
ឆ្លើយតបនឹងសំណើរបស់ក្រុមសហជីពដែលសុំការអនុញ្ញាត ដើរដង្ហែញ្ញតិ្តដាក់ជូនតំណាងរាស្ត្រនៅរដ្ឋសភា លោក មាន ចាន់យ៉ាដា អភិបាលរងរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានគេដកស្រង់សម្ដីក្នុងកំណត់ហេតុអង្គប្រជុំ ដោយលើកឡើងថា៖
«ការស្នើសុំទៅជួបជុំនៅមុខរដ្ឋសភា គឺមិនអនុញ្ញាតឡើយ ដោយហេតុថាកន្លងមក រដ្ឋសភាបានណែនាំ មករដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ មិនឱ្យមានការជួបជុំ និងសម្ដែងមតិនៅមុខរដ្ឋសភាឡើយ ដើម្បីរក្សាសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ សម្រាប់រដ្ឋសភា»។
មិនមានការបញ្ជាក់ច្បាស់ឡើយអំពីទម្រង់ទ្រង់ទ្រាយនៃការ «ណែនាំ» និងកាលអាកាសនៃសេចក្ដីសម្រេចខាងលើនេះរបស់រដ្ឋសភា ដែលទើបទទួលបានការផ្លាស់ប្ដូរសមាសភាពទ្រង់ទ្រាយធំមួយកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧ ដោយមានការបែងចែកអសនៈជាប់ឆ្នោតចំនួន៥៥ របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយទាំងចម្រូងចម្រាស ទៅឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សមួយចំនួនទៀតដែលបានសម្លេងមិនគ្រប់គ្រាន់ទទួលបានកៅអីក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣។
លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា ដែលបានដឹកនាំការជួបជុំកាលពីថ្ងៃអង្គារ និងដែលបានចូលប្រជុំនឹងសាលារាជធានី បានលើកឡើងថា រដ្ឋសភាមានក្ដី«ព្រួយបារម្ភពេក»ដល់ថ្នាក់ហាមឃាត់មិនឱ្យមានការជួបជុំសម្ដែងមតិនៅក្បែរមន្ទីរធ្វើការរបស់ខ្លួន។
«កន្លែងហ្នឹងដោយសារតែគាត់រឹតបន្តឹងហ្នឹងខ្ញុំគិតថា វាជា[សំណើ]មួយដែលធ្វើទៅហ្នឹង ហាក់ដូចជាព្រួយបារម្ភពេក សភាហ្នឹងខ្លាចតែពលរដ្ឋ ឬក៏ខ្លាចកម្មករហ្នឹងទៅធ្វើការតវ៉ា ឬក៏ធ្វើការជួបជុំនៅកន្លែងសភាហ្នឹង។ អ៊ីចឹង ខ្ញុំគិតថាកន្លែងសភាហ្នឹងមិនមែនជាកន្លែងឯកជនទេ ហើយវាជាកន្លែងសាធារណៈ។ ការស្នើឱ្យការពាររដ្ឋសភាជារឿងមួយត្រឹមត្រូវ តែការស្នើមិនឱ្យជួបជុំអីដែលគេមានការសុំច្បាប់ច្បាស់លាស់ ខ្ញុំគិតថាវាមិនសមហេតុសមផលទេ»។
អ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្ដី និងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឡេង ប៉េងឡុង មិនអាចត្រូវបានទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ នៅព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ។ រីឯលោកអភិបាលរងរាជធានី មាន ចាន់យ៉ាដា ក៏មិនបានឆ្លើយតបសំណើសុំការបំភ្លឺនោះដែរ។
លោក ឈាង វុន អ្នកតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បាននិយាយថា លោកមិនបានជ្រាប និងមានព័ត៌មានលម្អិតទាក់ទងនឹងការណែនាំពីសំណាក់រដ្ឋសភា ទៅដល់សាលារាជធានីនោះទេ តែលោកថា ហេតុការណ៍កន្លងមកទាក់ទិននឹងអំពើហិង្សាកើតចេញពីការជួបជុំ ដូចយ៉ាងបាតុកម្មដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងបាតុកម្មនៅមុខរដ្ឋសភាកាលពីឆ្នាំ២០១៥ ដែលឈានទៅដល់ការវាយអ្នកតំណាងរាស្ត្របក្សជំទាស់ពីររូបនៅក្បែររបងរដ្ឋសភា គួរតែនាំឱ្យការរឹតត្បិតការជួបជុំក្បែររដ្ឋសភា ក្លាយជារឿងសមហេតុផល។
«បើសិនជាមានការស្នើសុំរបៀបនេះពីរដ្ឋសភា គឺជាការណ៍មួយ គេហៅ បារាំងហៅ [La] Prévention នោះណា ជាការណ៍មួយការពារ កុំឱ្យអំពើហិង្សាអាចកើតមានឡើងនៅជុំវិញរដ្ឋសភា»។
សមាជិករដ្ឋសភារូបនេះបានបន្តទៀតថា៖
«ជាគំនិតរបស់ខ្ញុំទេ ខ្ញុំថារាល់ការជួបជុំណា ដែលអាចបង្កទៅជាអំពើហិង្សា គឺយើងមិនចង់ឱ្យប៉ះពាល់នឹងអ្នកតំណាងរាស្ត្រ ឬប៉ះពាល់នឹង[រដ្ឋ]សភាទេ អាហ្នឹងទីមួយ។ ទីពីរ ការជួបជុំណាដែលបង្កើតទៅជាហិង្សានៅកន្លែងណាក៏ដោយ ក៏ត្រូវតែហាមឃាត់ដែរ»។
លោក ឈាង វុន ដែលធ្លាប់ជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ បានបន្ថែមថារដ្ឋសភា នៅតែបើកទ្វារទទួលស្វាគមន៍ប្រជាពលរដ្ឋ មកដាក់បណ្ដឹង និងទទួលណាត់ជួបតំណាងរបស់ខ្លួននៅមន្ទីររដ្ឋសភា តែការជួបជុំសម្ដែងមតិក្រៅរបងសភា ត្រូវតែដោះស្រាយជាមួយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។
មន្ទីររដ្ឋសភាត្រូវបានសម្ភោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់នៅឆ្នាំ២០០៧ ហើយទីធ្លាមុខរដ្ឋសភា ជារឿយៗ ធ្លាប់ត្រូវបានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ យកធ្វើជាទីកន្លែងជួបជុំរៀបចំក្បួនចេញដំណើរឃោសនាបោះឆ្នោត ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីអំឡុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣។
នៅចុងខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ ខណៈដែលមានការធ្វើបាតុកម្មទាមទារឱ្យលោក កឹម សុខា ដែលគ្រានោះជាអនុប្រធានទីមួយរដ្ឋសភា ចុះចេញពីដំណែង លោក
និងលោក គង់ សភា ដែលនៅពេលនោះ ជាតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានកុប្បករវាយដំរហូតដល់របួសជាទម្ងន់នៅក្រៅរបងរដ្ឋសភា ដែលកុប្បករក្រោយមកត្រូវបានគេកំណត់អត្តសញ្ញាណថាមានឈ្មោះធ្វើការក្នុងក្របខណ្ឌអង្គភាពនៃបញ្ជាការដ្ឋានអង្គរក្សលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
នាពេលមុនការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ក៏មានផងដែរការប្រារព្ធពិធីពលកម្មអន្តរជាតិ ដែលសហជីពតែងបានដើរក្បួនទៅកាន់មុខរដ្ឋសភា ផ្ដល់ឱ្យតំណាងរាស្ត្រគណបក្សជាប់ឆ្នោតក្នុងរដ្ឋសភាចេញមកទទួលនូវសំណើ និងសំណូមពរនានាកែលម្អលក្ខខណ្ឌការងាររស់នៅសមស្របដល់និយោជិកក្នុងវិស័យការងារនានា។
ខណៈដែលចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់ឈានទៅរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ តាមរយៈការចាប់លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សដាក់ពន្ធនាគារពីបទឃុបឃិតនឹងបរទេស ប៉ុនប៉ងផ្ដួលរំលំរដ្ឋអំណាច តែប៉ុន្មានខែមុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ឈានចូលមកដល់ វោហាស័ព្ទព្រមានចាត់ការប្រឆាំងនឹងការជួបជុំតវ៉ា បានកើតមានជាបន្តបន្ទាប់ពីសំណាក់ឥស្សរជននយោបាយ ទាំងស៊ីវិល និងយោធា របស់គណបក្សកាន់អំណាច។
ក្នុងរបាយការណ៍របស់ប្រេសិតពិសេសអ.ស.ប.ស្ដីពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត កាលពីខែកញ្ញា និងក្នុងរបាយការណ៍របស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ចេញផ្សាយកាលពីក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរថ្មីៗនេះ សុទ្ធតែបានកត់សម្គាល់នូវលំហរកាន់តែរួញតូចនៃការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពនៃការជួបជុំសម្ដែងមតិរបស់ពលរដ្ឋ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិខែកក្កដាឈានចូលមកដល់៕
