ក្រុមអ្នកការពារបរិស្ថាននិងក្រុមផ្សេងៗទៀតមានការយល់ឃើញខុសៗគ្នាអំពីកិច្ចចរចាដែលពេលខ្លះមានភាពតានតឹងអំពីការលុបបំបាត់ការបំពុលបរិស្ថានដោយសារសំរាមប្លាស្ទិកដែលបានបញ្ចប់ទៅកាលពីថ្ងៃទី ៣ ខែមិថុនាកន្លងទៅនេះនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ដោយមានការព្រមព្រៀងគ្នាលើការតាក់តែងសេចក្ដីព្រាងដំបូងនៃសន្ធិសញ្ញាសាកលសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហានេះ។
កិច្ចព្រមព្រៀងដែលសម្រេចបានបន្ទាប់ពីមានការចរចាគ្នារយៈពេល ៥ ថ្ងៃក្នុងទីក្រុងប៉ារីសនេះ មាននូវសេចក្ដីព្រាងដំបូងដែលសម្រេចបានមុនពេលអ្នកតំណាងប្រទេសចំនួន ១៧៥ ជួបប្រជុំគ្នានៅក្នុងទីក្រុងណៃរ៉ូប៊ី ប្រទេសកេនយ៉ានៅខែវិច្ឆិកាខាងមុខក្នុងគោលបំណងដើម្បីធ្វើឱ្យការហាមប្រាមដែលតម្រូវឱ្យអនុវត្តតាមផ្លូវច្បាប់នេះចូលជាធរមាននៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥។
អ្នកស្រី Jyoti Mathur-Filipp លេខាធិការប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការចរចាអន្តររដ្ឋាភិបាល (INC) ទទួលបន្ទុកកិច្ចការការបំពុលបរិស្ថានដោយសារសំរាមប្លាស្ទិក បានប្រាប់ VOA ថា៖ «ការលុបបំបាត់ការបំពុលបរិស្ថានដោយសារសំរាមប្លាស្ទិកនេះនឹងកើតឡើង ដោយសារតែយើងទាំងអស់គ្នាមិនចង់ឱ្យមានការបំពុលបរិស្ថានបែបនេះនៅក្នុងទឹកដីរបស់យើង នៅក្នុងមហាសមុទ្រ ឬនៅកន្លែងណាមួយនោះទេ»។ អ្នកស្រីបានហៅកិច្ចព្រមព្រៀងកាលពីឆ្នាំមុនអំពីច្បាប់នេះថាមានលក្ខណៈជា «ប្រវត្តិសាស្ត្រ»។
ប៉ុន្តែ អ្នកការពារបរិស្ថាននិងសកម្មជនដទៃទៀតមានប្រតិកម្មចំពោះកិច្ចចរចានេះ ដោយបានរិះគន់លើយុទ្ធសាស្ត្រពន្យារពេលរបស់ប្រទេសមួយចំនួនតូច ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតនិងប្រទេសរុស្ស៊ីដែលសម្បូរប្រេងឥន្ធនៈផងដែរ និងការអន្តរាគមន៍របស់ផ្នែកឧស្សាហកម្ម។
អ្នកស្រី Jen Fela នៃអង្គការ Plastic Pollution Coalition នៅសហរដ្ឋអាមេរិក បាននិយាយថា៖ «យើងបានឃើញផលវិបាកអវិជ្ជមាននៃវត្តមានជាបន្តរបស់ឧស្សាហកម្មប្លាស្ទិកនិងឥន្ធនៈផូស៊ីល និងឥទ្ធិពលលើកិច្ចចរចា ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងការពន្យារនីតិវិធីនិងការរឹតត្បិតក៏ដូចជាការពិភាក្សាអំពីដំណោះស្រាយមិនពិតផងដែរ»។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី អង្គការមូលនិធិសត្វព្រៃពិភពលោក (WWF) បានលើកឡើងថាមាន «ការវិវឌ្ឍជាក់ស្តែង» លើរឿងនេះ។
លោក Marco Lambertini ប្រេសិតពិសេសនៃអង្គការ WWF បានថ្លែងថា៖ «បន្ទាប់ពីមានការចរចាគ្នាមួយសប្ដាហ៍មក ពិភពលោកជិតឈានដល់ឱកាសមិនអាចបាត់បង់បាននៃសន្ធិសញ្ញាសាកលមួយសម្រាប់បញ្ចប់បញ្ហាការបំពុលដោយសារសំរាមប្លាស្ទិក»។
ទិសដៅខុស
មួយសតវត្សរ៍ក្រោយមកបន្ទាប់ពីបានកកើតឡើង ប្លាស្ទិកដែលក្លាយមកពីឥន្ធនៈផូស៊ីលមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍធំៗដូចជាការធ្វើដំណើរទៅអវកាសជាដើម ប៉ុន្តែវាក៏បណ្តាលឱ្យមានការបំពុលបរិស្ថានខ្លាំងក្លាផងដែរ។
ជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើនដែលមានអត្រាទាបនៃការប្រមូលនិងកែច្នៃវត្ថុប្លាស្ទិក វត្ថុប្លាស្ទិកទាំងនោះបានក្លាយជាសំរាមនៅតាមដងផ្លូវ ជាប់ទើនឹងដើមឈើ និងធ្វើឱ្យស្ទះឆ្នេរសមុទ្រ។ ប្លាស្ទិករាប់លានតោនបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងមហាសមុទ្រជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដោយសម្លាប់សត្វក្នុងសមុទ្រនិងបានរសាត់អណ្តែតឆ្ងាយតាមចរន្តទឹក។
ចំណែកឯកម្ទេចកំទីប្លាស្ទិកតូចៗបំផុតត្រូវបានគេឃើញនៅកន្លែងដែលទំនងជាមិនទាន់មានការបំពុលបរិស្ថាននិងនៅក្នុងសុកទារកមិនទាន់កើត។ ប្លាស្ទិកក៏រួមចំណែកដល់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុផងដែរ។
អង្គការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចនិងអភិវឌ្ឍន៍ (OECD) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង បានបញ្ជាក់ថា ផលិតកម្មប្លាស្ទិកប្រចាំឆ្នាំ ដែលមានចំនួនពីរដងច្រើនជាងមុនក្នុងពេល ២០ ឆ្នាំកន្លងមកនេះដែលកើនដល់ចំនួន ៤៦០ លានតោន ត្រូវគេរំពឹងថានឹងកើនឡើងជិតបីដងនៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៦០ ខាងមុខ។
លោក Eirik Lindebjerg អ្នកចាត់ចែងគោលនយោបាយអំពីប្លាស្ទិកសាកលនៃអង្គការ WWF បានបញ្ជាក់នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍មួយថា៖ «ការផលិតនិងការប្រើប្រាស់វត្ថុប្លាស្ទិកកំពុងកើនឡើងយ៉ាងលឿន ដោយយើងកំពុងរចនាផលិតផលសម្រាប់បោះចោលក្រោយប្រើរួចឬត្រូវដុតចោលក្នុងបរិស្ថាន។ វាជាកម្រិតកើនឡើងដ៏លឿនមួយក្នុងទិសដៅខុស»។
ប៉ុន្តែ លោកបានថ្លែងថាអ្វីៗមួយចំនួនកំពុងធ្វើចលនាក្នុងទិសដៅត្រឹមត្រូវ។ អាជីវកម្មទាក់ទិននឹងប្លាស្ទិកច្រើនជាងមុនបានអំពាវនាវឱ្យមានបទបញ្ញត្តិសាកលដើម្បីឱ្យមានស្តង់ដារដូចៗគ្នា។ សហភាពអឺរ៉ុបនិងប្រទេសនានាដូចជាប្រទេសរវ៉ាន់ដានិងបង់ក្លាដែសជាដើមបានហាមឃាត់ការប្រើប្លាស្ទិកតែមួយដងហើយបោះចោល។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ វត្ថុប្លាស្ទិកសម្រាប់ប្រើតែមួយដងហើយបោះចោលនឹងត្រូវចាត់ទុកថាខុសច្បាប់នៅក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកឆ្នាំ ២០២៤ ខាងមុខនៅក្រុងទីក្រុងប៉ារីស ដោយឱ្យប្រើពែងនិងវត្ថុផ្សេងទៀតដែលអាចប្រើឡើងវិញបានជំនួសវិញ ដែលនេះគឺជាកិច្ចប្រឹងប្រែងដ៏ទូលំទូលាយមួយដើម្បីកាត់បន្ថយបរិមាណសរុបនៃឧស្ម័នកាបូនក្នុងបរិយាកាសនៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍កីឡាអូឡាំពិកនេះ។
លោក Lindebjerg បានបន្ថែមថា៖ «មានរឿងមួយចំនួនកំពុងកើតឡើង ប៉ុន្តែមួយផ្នែកយើងឃើញថាប្រទេសភាគច្រើនមិនបានចាត់វិធានការឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ទេ។ ព្រោះហេតុនេះហើយបានជាត្រូវមានសន្ធិសញ្ញានេះដើម្បីនាំប្រទេសទាំងអស់ឱ្យជួបប្រជុំគ្នាដើម្បីធ្វើបទបញ្ញត្តិរួមគ្នា»។
ជំហានបន្ទាប់
គេនៅមិនទាន់ដឹងច្បាស់នៅឡើយថាសេចក្ដីព្រាងនៃសន្ធិសញ្ញាប្លាស្ទិកនេះនឹងមានចែងអំពីអ្វីខ្លះ។
ក្រុមចម្រុះមហិច្ឆតាខ្ពស់ (High Ambition Coalition) របស់រដ្ឋាភិបាលនានាដែលដឹកនាំដោយប្រទេសន័រវែសនិងប្រទេសរវ៉ាន់ដាចង់ឱ្យមានការហាមឃាត់ការបំពុលបរិស្ថានដោយសារប្លាស្ទិកទាំងស្រុងនៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៤០ និងដាក់កំហិតលើសារធាតុគីមីដែលបង្កបញ្ហានានារួមជាមួយនឹងផលិតផលប្លាស្ទិកដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងផងដែរ។
ទោះបីជាសហរដ្ឋអាសមេរិកមិនមែនជាសមាជិករបស់ក្រុមចម្រុះនេះក៏ដោយ ក៏មន្ត្រីអាមេរិកបាននិយាយថាពួកគេមានគោលដៅដូចក្រុមចម្រុះនេះដែរ ប៉ុន្តែចង់ឱ្យប្រទេសនានាបង្កើតផែនការសកម្មភាពផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីសម្រេចគោលដៅទាំងនេះ។
សកម្មជននានាដូចជាអង្គការ Plastic Pollution Coalition ជាដើមបានជំរុញសហរដ្ឋអាមេរិកឱ្យប្រកាន់គោលជំហរខ្លាំងក្លាជាងមុននៅក្នុងកិច្ចចរចានេះ។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ ក្រុមអ្នកការពារបរិស្ថានចង់ឱ្យមានការដាក់កំហិតលើការកែច្នៃវត្ថុប្លាស្ទិកឡើងវិញ ដែលនេះជាជម្រើសមួយដែលជំរុញដោយសហរដ្ឋអាមេរិកនិងប្រទេសផលិតប្រេងឥន្ធនៈដទៃទៀតក្នុងចំណោមជម្រើសផ្សេងៗទៀត។ ជំនួសមកវិញ បរិស្ថានវិទូបានស្នើឱ្យស្វែងរកជម្រើសផ្សេងក្រៅពីប្លាស្ទិកនិងផ្លាស់ប្ដូរទម្លាប់ប្រើប្រាស់និងផលិតប្លាស្ទិក។
លោក Lindebjerg បានលើកឡើងថា៖ «នៅពេលអ្នកបង្កើតបទបញ្ញត្តិដើម្បីអនុវត្ត នៅពេលនោះនឹងមានដំណោះស្រាយគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ជាច្រើនដែលនឹងត្រូវបង្កើនឡើង»។
សកម្មជនការពារបរិស្ថានខ្លះបារម្ភថាបណ្ដាប្រទេសនិងឧស្សាហកម្មដែលទទួលបានប្រយោជន៍ពីការផលិតប្លាស្ទិកនឹងមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លាលើសេចក្ដីលម្អិតដែលនឹងចែងនៅក្នុងសន្ធិសញ្ញានេះ ហើយក្រុមជនជាតិដើមនិងក្រុមដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ផ្សេងទៀតមិនមានសំឡេងគ្រប់គ្រាន់លើសន្ធិសញ្ញានេះទេ។
អ្នកស្រី Mathur-Filipp នៃគណៈកម្មាធិការចរចាអន្តររដ្ឋាភិបាល (INC) មិនយល់ស្របនឹងការវាយតម្លៃនេះទេនៅពេលទាក់ទិនជាមួយនឹងការចូលរួមរបស់ក្រុមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល។ អ្នកស្រីបាននិយាយថា វាអាស្រ័យលើគណៈប្រតិភូផ្លូវការដែលសម្រេចអំពីការរៀបចំឱ្យមានសន្ធិសញ្ញានេះ។
អ្នកស្រីក៏បានការពារការចាប់ផ្តើមយឺតយ៉ាវនៃកិច្ចចរចានេះផងដែរ ដោយយោងលើសារៈសំខាន់សម្រាប់ឱ្យក្រុមផ្សេងៗគ្នាលើកឡើងអំពីគោលជំហររបស់ពួកគេនិង «កសាងទំនុកចិត្ត«។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «នៅពេលនេះមានការសម្របសម្រួលគ្នា ការចង់និយាយរកគ្នានិងស្តាប់គ្នាទៅវិញទៅមក។ យើងបានធ្វើដំណើរទៅមុខ។ យើងបានសម្រេចនូវការវិវឌ្ឍមួយចំនួន»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ
