គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ (Mekong River Commission) ដែលជាស្ថាប័នតំណាងឲ្យប្រទេសតាមដងទន្លេមេគង្គ បានបង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភអំពីកម្រិតទឹកទន្លេធ្លាក់ចុះ ដោយពួកគេលើកឡើងថា ហេតុផលមួយគឺដោយសារការបង្ខាំងទឹកនៅទំនប់វារីអគ្គិសនីក្នុងប្រទេសចិន។
ស្ថាប័នថ្នាក់តំបន់តំណាងឲ្យប្រទេសឡាវ ថៃ កម្ពុជា និងវៀតណាម ដែលទន្លេមេគង្គហូរកាត់ បានអំពាវនាវឲ្យប្រទេសចិនផ្តល់ទិន្នន័យទំនប់វារីអគ្គិសនីក្នុងខេត្តយូណាន ដើម្បីពួកគេអាចវាយតម្លៃទាក់ទងនឹងកម្រិតទឹកធ្លាក់ចុះនេះ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ដែលចេញផ្សាយដោយស្ថាប័ននេះ កាលពីថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុន។
គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គដែលបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ ១៩៩៥ បានលើកឡើងថា កម្រិតទឹកនៅស្ថានីយទំនប់វារីអគ្គិសនីជីងហុង (Jinghong) ក្នុងខេត្តយូណាន (Yunnan) នៃប្រទេសចិន និងតំបន់ដីសណ្តទន្លេមេគង្គវៀតណាម បានធ្លាក់ចុះដល់ «កម្រិតព្រួយបារម្ភ»។
គណៈកម្មការនេះបញ្ជាក់ថា កម្រិតទឹកធ្លាក់ចុះគួរឲ្យកត់សម្គាល់នេះ កើតឡើងចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ ២០២១ នេះ ក្រោមហេតុផលមួយចំនួនក្នុងនោះមានកម្រិតទឹកភ្លៀងទាប ការផ្លាស់ប្តូរលំហូរផ្នែកខាងលើ ប្រតិបត្តិការទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅលើដៃទន្លេមេគង្គ និងការទប់ទឹកហូរចេញពីទំនប់ជីងហុងក្នុងប្រទេសចិន។ គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គបន្ថែមថា បញ្ហានេះអាចមានផលប៉ះពាល់ទៅលើការដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវទឹក ការបម្លាស់ទីរបស់ត្រី កសិកម្ម និងការប្រមូលផលធម្មជាតិតាមដងទន្លេ។
គណៈកម្មការនេះបានអំពាវនាវដល់ប្រទេសចិន និងប្រទេសនៅតាមដងទន្លេមេគង្គ ត្រូវចែករំលែកទិន្នន័យរបស់ពួកគេ។
បើតាមគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ កម្រិតទឹកនៅតាមដងទន្លេមេគង្គក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះមានខេត្តស្ទឹងត្រែង និងក្រចេះ បានប្រែប្រួលនៅចន្លោះ -០,០២ ម៉ែត្រនិង ០,០៥ ម៉ែត្រ។ ចំណែកកម្រិតទឹកទន្លេហូរចេញពីខេត្តកំពង់ចាម អ្នកលឿង ទន្លេបាសាក់ នៅភ្នំពេញ និងព្រែកក្តាម ក៏បានធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់។
កាលពីខែតុលាឆ្នាំមុន គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គដែលមានមូលដ្ឋានក្នុងទីក្រុងវៀងច័ន្ទន៍ ប្រទេសឡាវ បានឲ្យដឹងថា ចិនព្រមចែករំលែកទិន្នន័យអំពីទឹកជំនន់និងគ្រោះរាំងស្ងួត។ ការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងចិននិងគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ធ្វើឡើងក្រោយពីមានការរិះគន់ប្រទេសចិនដែលនៅផ្នែកខាងលើថាបានគ្រប់គ្រងលំហូរទឹកទន្លេមេគង្គរួមនេះ ដោយគ្មានតម្លាភាព និងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់បណ្តាប្រទេសជាប់ដងទន្លេមេគង្គខ្សែទឹកខាងក្រោមរួមមានកម្ពុជា ថៃ ឡាវ និងវៀតណាម។
សារព័ត៌មាន Reuters បានចុះផ្សាយថា ប្រទេសចិនបានច្រានចោលការលើកឡើងអំពីទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅប្រទេសចិនជាមូលហេតុនៃការធ្លាក់ចុះកម្រិតទឹក។ ចិនបានលើកឡើងថា ការធ្លាក់ចុះទឹកនេះ ដោយសារបញ្ហារាំងស្ងួតក្នុងប្រទេសទាំងនោះ។
លោក គល់ វឌ្ឍនា អគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈកម្មាធិការទន្លេមេគង្គកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា ទំនប់វារីអគ្គិសនីជាហេតុផលមួយក្នុងចំណោមហេតុផលជាច្រើន ដែលនាំឲ្យខ្វះទឹក ឬទឹកមានច្រើន ដោយសារទំនប់វារីអគ្គិសនីត្រូវបង្ខាំងទឹកសម្រាប់ផលិតអគ្គិសនីតាមតម្រូវការរបស់ប្រទេសនោះ។ លោកថា កត្តាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ក៏ជាមូលហេតុមួយដែរនៃការប្រែប្រួលកម្រិតទឹកនេះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ដូច្នេះបើយើងនិយាយទម្លាក់ទៅលើកត្តាតែមួយ ចំពោះខ្ញុំ ខ្ញុំថា វាអត់គ្រប់ជ្រុយជ្រោយទេ។ ខ្ញុំនិយាយហ្នឹង និយាយក្នុងលក្ខណៈបច្ចេកទេសកណ្តាល។ ខ្ញុំមិនទៅគាំទ្រអ្វី ដែលចិនហ្នឹងធ្វើ ក៏ខ្ញុំមិនទៅគាំទ្រ។ អ្វីដែលការស្រាវជ្រាវវាលើសពីការពិត ក៏ខ្ញុំអត់ដែរ»។
លោក ចាន់ យុត្ថា រដ្ឋលេខាធិការនិងជាអ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងធនធានទឹកនិងឧតុនិយម ថ្លែងប្រាប់ VOA ថាកម្រិតទឹកនៅទន្លេមេគង្គកម្ពុជា «ទាបជាងកម្រិតមធ្យមបន្តិចបន្តួច»។ លោកបន្ថែមថា រដូវវស្សាឆ្នាំនេះ នឹងមកដល់លឿនជាងឆ្នាំកន្លងទៅ ពោលគឺនឹងមកដល់ដើមខែឧសភា មិនមែនចុងខែនោះទេ។ លោកបន្ថែមថា សីតុណ្ហភាពក៏នឹងមិនក្តៅខ្លាំងដូចឆ្នាំកន្លងទៅដែរ។
លោក Brian Eyler នាយកគម្រោងអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៃមជ្ឈមណ្ឌល Stimson ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងបានបង្កើតគម្រោងតាមដានទន្លេមេគង្គមានប្រសាសន៍ថា ទិន្នន័យរបស់លោក ក៏បង្ហាញដូចគ្នាថាកម្រិតទឹកនៅស្រុក Chiang Saen ក្នុងខេត្ត Chiang Rai នៃប្រទេសថៃ និងនៅវៀងច័ន្ទន៍ ក្នុងប្រទេសឡាវ ទាបខ្លាំង ដែលមិនដែលមានពីមុនមក។
លោកបន្តថា ការស្តុកទឹកនៅទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ចិន គឺទំនប់ Xiaowan និង Nuozhadu គឺជិតពេញហើយ ដែលសរុបទឹកទាំងអស់ មានប្រមាណ ៤០ ពាន់លានម៉ែត្រគីប។
លោក Brian Eyler បញ្ជាក់ថា ការប្រែប្រួលខុសប្រក្រតីនេះ បានកំពុងបំផ្លាញត្រី និងសហគមន៍នេសាទតាមដងទន្លេ។
លោក ចាប សុផាត អាយុ ៣១ ឆ្នាំ និងជាអ្នកនេសាទម្នាក់ក្នុងភូមិកោះព្រះ ឃុំកោះព្រះ ស្រុកសៀមបូក ខេត្តស្ទឹងត្រែង មានប្រសាសន៍ថា ទឹកទន្លេមេគង្គក្នុងតំបន់របស់លោកស្រកខុសពីឆ្នាំមុន គឺចុះប្រហែល ២ម៉ែត្រ តាមការសង្កេតរបស់លោក។
ប្រជានេសាទដែលរស់នៅចម្ងាយប្រមាណ ២០ ម៉ែត្រពីទន្លេមេគង្គ លើកឡើងថា ទឹកស្រកនេះក៏នាំឲ្យការនេសាទធ្លាក់ចុះផងដែរ ដែលលោកថា ពេលខ្លះក្នុងមួយថ្ងៃ លោករកត្រីមិនបានមួយគីឡូក្រាមផង តាមរយៈការដាក់មង និងលប។
លោកបង្ហាញក្តីបារម្ភថា ទឹកទន្លេមេគង្គនឹងប្រែប្រួលជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារបញ្ហាអាកាសធាតុប្រែប្រួល និងទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅផ្នែកខាងលើ។
លោកប្រាប់ VOA ថា៖ «ទឹកវាប្រហែលជានឹងប្លែក ដោយសារមានការបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុផង អញ្ចឹងខ្ញុំគិតថា ទៅមុខៗ អាចនឹងមានហានិភ័យដោយសារយើងបាត់បង់ទឹកជាច្រើន ដោយសារខាងលើគេ គេបិទទំនប់ គេបិទអីអញ្ចឹង»។
ចំណែកអ្នកស្រី ផ្លោក សារ៉េត អាយុ ៥០ ឆ្នាំ ជាកសិករម្នាក់នៅលើកោះត្នោតជាប់នឹងទន្លេមេគង្គក្នុងស្រុកសំបូរ ខេត្តស្ទឹងត្រែង ឲ្យដឹងថា ទឹកទន្លេប្រែប្រួលមិនទៀង។
អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា៖ «ពេលណាស្រកខ្លាំង ស្រកខ្លាំង ពេលណាឡើង ឡើងខុសពីធម្មតាវិញអញ្ចឹង»៕
