ក្រុមសហជីពមួយចំនួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបាននិយាយនៅថ្ងៃពុធនេះថា កម្ពុជាមិនទាន់បានត្រៀមខ្លួនរួចរាល់នៅឡើយសម្រាប់ការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហភាពអឺរ៉ុប តាមកម្មវិធីពាណិជ្ជកម្ម «អនុគ្រោះពន្ធគ្រប់មុខទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែសព្វាវុធ»ឬ EBA ខណៈដែលមេដឹកនាំកម្ពុជាបានប្រកាសថា សហគមន៍អន្តរជាតិគ្រោងដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា ដោយសារតែសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបន្តជឿនលឿនទៅមុខ។
លោក មឿន តុលា នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្សហៅកាត់ថា Central បានប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃពុធនេះថា៖
«ខ្ញុំមើលទៅ យើងនៅត្រូវការប្រព័ន្ធ EBA ហ្នឹងសំខាន់ ព្រោះយើងអត់ទាន់បានត្រៀម ដូចខ្ញុំលើកឡើងហ្នឹង វិស័យពីរទៀត ដែលជាវិស័យជួយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចហ្នឹងគឺវិស័យទេសចរណ៍ ហើយនិងវិស័យកសិកម្ម។ ហើយរឿងនេះ យើងអត់ទាន់បានត្រៀមលក្ខណៈរបស់យើងដើម្បីជំរុញឲ្យវិស័យហ្នឹង វិស័យទាំងពីរហ្នឹងកើនឡើងទេ។ ហេតុដូច្នេះ បើសិនជាយើងបាត់បង់ EBA ឥឡូវហ្នឹង គឺខ្ញុំគិតថា too early [វាលឿនពេក] សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ ដូច្នេះខ្ញុំ ខ្ញុំជឿ ខ្ញុំយល់ថា បើសិនជា EBA ហ្នឹងបាត់បង់ គឺសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានឹងអាចមានបញ្ហា។ ដូចខ្ញុំលើកឡើងកន្លងៗមកអ៊ីចឹង។ បើសិនជា EBA ហ្នឹងបាត់មែន វិស័យដែលប៉ះពាល់មុនគេគឺវិស័យកាត់ដេរ ហើយមិនមែនតែរឿងកម្មករទេ គឺតាំងពីថៅកែ តាំងពីមន្ត្រីរាជការមួយចំនួនទៀត ដែលយើងយកពន្ធពីវិស័យកាត់ដេរហ្នឹងក៏ច្រើនដែរ ហើយបើកម្មករបាត់បង់ការងារនៅក្នុងវិស័យហ្នឹង វាធ្វើឲ្យប៉ះទៅដល់វិស័យធនាគារហិរញ្ញវត្ថុហ្នឹងឯង ព្រោះកម្មករភាគច្រើនជាកូនបំណុលរបស់ធនាគារ ឬក៏គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ»។
សហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ជាក់ VOA ឲ្យដឹងកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ការរៀបចំនីតិវិធីសម្រាប់ដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះកំពុងដំណើរទៅមុខ ហើយថា ការរៀបចំនីតិវិធីដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធតាមកម្មវិធី EBA នេះ «បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការបារម្ភធ្ងន់ធ្ងរចំពោះការវិវត្តនានានៅកម្ពុជាទាក់ទិនការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាព ដូចមានចែងក្នុងច្បាប់នានារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងកតិការសញ្ញាស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងារជាមូលដ្ឋានរបស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO)»។
ប៉ុន្តែមេដឹកនាំកម្ពុជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន កាលពីសបា្តហ៍មុន បានបញ្ជាក់ថា៖
«លក្ខខណ្ឌសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាកើនឡើងតម្រូវឲ្យគេដកថយ ព្រោះតែគ្រប់លក្ខខណ្ឌហើយ គេដកថយជំនួយនោះដើម្បីយកទៅប្រគល់ទៅឲ្យប្រទេសដទៃ ដែលមិនមានលក្ខខណ្ឌអនុគ្រោះដូចយើង។ ប្រទេសយើង គ្រាន់តែបញ្ហាខ្ចីលុយគេ បើយើងនៅតែក្រ យើងខ្ចីលុយគេត្រឹមអត្រាការប្រាក់សម្បទានៗ។ ប៉ុន្តែបើយើងឡើងឋានៈក្លាយទៅជាប្រទេសដែលមានចំណូលសមល្មមហើយ យើងត្រូវទទួលការប្រាក់របស់គេគឺអត្រាការប្រាក់ពាណិជ្ជកម្មតែម្តង គឺភាពអនុគ្រោះទាំងឡាយត្រូវបានផ្តល់ឲ្យតែប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចតែប៉ុណ្ណោះ។ ពេលដែលមានការកើនឡើងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសនោះ គឺគេនឹងដកថយ គេនឹងថយដើម្បីផ្ទេរជំនួយនោះទៅកាន់ទីកន្លែងផ្សេង ដែលមានការលំបាកជាងយើង»។
លោកមឿន តុលា មិនយល់ពីគោលដៅនៃការបកស្រាយរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី តែលោកថា៖
«ការបកស្រាយហ្នឹង ព្យាយាមការៗបកស្រាយបន្លំសាធារណជន ជាជាងព្យាយាមរកដំណោះស្រាយជូនប្រទេស។ ហើយអ្នកណាក៏ដឹងដែរថា បើសិនជា EBA បាត់មែន កម្ពុជាយើងនឹងត្រូវបាត់បង់លុយ៦០០លានដុល្លារជាង សម្រាប់ដែលយើងរួចពន្ធនាំចូលទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបកន្លងមក ហើយ៦០០លានដុល្លារនេះ គឺបើសិនជាបាត់អាហ្នឹងគឺវាជាការគំរាមកំហែងមួយទៅដល់ភាពប្រកួតប្រជែងនៃវិស័យកាត់ដេរហ្នឹង»។
ការបកស្រាយរបស់លោកហ៊ុន សែន ទាក់ទិនស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា និងការអនុគ្រោះពន្ធនេះគឺខុសពីកាលមុន ដែលមេដឹកនាំកម្ពុជារូបនេះ ត្រូវគេរាយការណ៍ថា បានដាក់ការស្តីបន្ទោសទៅលើគណបក្សប្រឆាំងថា បានលើកទឹកចិត្តឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបដកការអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា។
លោក រ៉ុង ឈុន ប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជា និងជាអតីតសមាជិកមួយរូបរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) ថ្លែងអំពីការប្រែប្រួលពាក្យសម្តីរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថា៖
«ករណីម្តងនិយាយអ៊ីចេះ ម្តងនិយាយអ៊ីចុះ អាហ្នឹងអ្នកនយោបាយគួរតែនិយាយកាន់ជំហរប្រាកដប្រជាមុនបាទ។ ម្តងគេចោទប្រកាន់ថា អូ!មកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ឥឡូវនេះ បែរជានិយាយថា អូ!ឥឡូវដោយសារកំណើនសេដ្ឋកិច្ច អ៊ីចឹង វាអត់មានអ្វីដែលច្បាស់លាស់។ អ៊ីចឹងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹង គាត់វាយតម្លៃថា អូ! អ្នកនយោបាយនិយាយអត់មានភាសាណាប្រាកដប្រជា»។
មេដឹកនាំសហជីពរូបនេះបន្ថែមថា ការកើនឡើងចំណូលជាងមួយពាន់ដុល្លារប្រចាំឆ្នាំរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរនោះ មិនបានបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋខ្មែរឈប់ក្រនោះទេ។
«យើងចែករកផលទុនសរុបប្រចាំឆ្នាំ យើងឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងបានទទួលចំណូលប្រចាំឆ្នាំជាង១០០០ដុល្លារ ហើយយើងថា GDP កម្ពុជាមានកំណើនខ្ពស់។ តាមការណ៍ពិត ជាក់ស្តែងពលរដ្ឋដែលទទួលបានជាក់ស្តែងហ្នឹង វាមិនដូចការអះអាងនៅក្នុង GDP ទេ ពីព្រោះផលដែលបានហ្នឹង វាបានទៅលើអ្នកមាន ហើយដល់ពេលហ្នឹង យើងយកមកចែករកមនុស្ស ពលរដ្ឋទូទៅអ៊ីចឹង យើងឃើញអត្រាហ្នឹងខ្ពស់ តែបើប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើននៅតែក្រីក្រ ហើយជំពាក់គេ ស្ទើរតែ៩០ភាគរយហើយ រួមទាំងកម្មករ ទាំងអីហ្នឹង»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលខ្មែរ ប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃពុធនេះថា រដ្ឋាភិបាលនៅបន្តពិភាក្សាជាមួយខាងភាគីសហភាពអឺរ៉ុប ហើយថា កម្ពុជាមានទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់ផលិតផលរបស់ខ្លួនផងដែរ។
«ការលើកបំណងរបស់សហជីពហ្នឹងជាមតិសហជីពទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលរាជរដ្ឋាភិបាលនៅតែពង្រឹងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច នៅតែពង្រឹងវិជ្ជាជីវៈ នៅតែពង្រឹងទីផ្សារ ផលិតផលទំនិញខ្លួនឯង បាទ»។
អ្នកស្រីយ៉ាង សោភ័ណ្ឌ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា មិនផ្តល់ការអធិប្បាយថា តើកម្ពុជាគួររក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធដែលខ្លួនមានស្រាប់សម្រាប់ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ ឬយ៉ាងណានោះទេ ព្រោះវាជាការសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាល។ តែអ្នកស្រីលើកឡើងពីបញ្ហាប្រឈមរបស់កម្មករ ក្នុងករណីដែលពួកគេបាត់បង់ការងារ។
«ធម្មតាទេ នៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋ បងប្អូនកម្មករយើងនៅពេលដែលគាត់កំពុងតែមានការងារធ្វើ ហើយគាត់បាត់បង់ការងារ ខ្ញុំជឿថា គាត់នឹងជួបប្រទះនូវបញ្ហាប្រឈម។ បញ្ហាប្រឈមរបស់គាត់ហ្នឹង វាធ្លាក់ទៅដល់ក្រុមគ្រួសារគាត់ទៅទៀត ហើយនៅពេលដែលយើងធ្លាក់ទៅដល់បញ្ហាប្រឈមរហូតដល់ទាំងគាត់ រហូតដល់ក្រុមគ្រួសារគាត់ សំណួរសួរថា តើពួកគាត់អាចរស់នៅក្នុងស្ថានភាពហ្នឹងបានរយៈពេលប៉ុន្មាន?»
កាលពីដើមខែតុលា សហគមន៍អឺរ៉ុបបានជូនដំណឹងទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថា ប្រទេសកម្ពុជានឹងបាត់បង់ឋានៈអនុគ្រោះពន្ធសម្រាប់នាំទំនិញចូលទីផ្សាររបស់សហគមន៍អឺរ៉ុបដែលជាទីផ្សារដ៏ធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក ដោយសារតែការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
មានប្រតិកម្មជាច្រើនពីថៅកែរោងចក្រ និងអ្នកការពារសិទ្ធិកម្មករ ដោយខាងសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា GMAC បានទទូចសុំឲ្យសហគមន៍អឺរ៉ុបកុំដាក់ទណ្ឌកម្មណាមួយមកលើប្រទេសកម្ពុជាដែលពួកគេអះអាងថា នឹងធ្វើឲ្យមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានយូរអង្វែងមកលើឧស្សាហកម្មកាត់ដេរដែលកំពុងផ្តល់ការងារដល់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរយ៉ាងហោចណាស់៧០ម៉ឺននាក់នៅទូទាំងប្រទេស។
ធនាគារពិភពលោកក៏បានព្រមានកាលពីពេលកន្លងមកថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាក៏នឹងត្រូវប្រឈមនឹងហានិភ័យធំមួយផងដែរ ក្នុងករណីមានការសើរើឡើងវិញនៃការអនុគ្រោះពន្ធដល់ទំនិញកម្ពុជា និងការធ្លាក់ស្រុតចុះរបស់សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសចិន។
លោក ផៃ ស៊ីផាន យល់ថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានឹងមិនប្រឈមផលវិបាកណាមួយនោះទេ។ លោកថ្លែងថា៖
«កម្ពុជាកំពុងតែពង្រឹងនូវ ទីមួយគឺវិជ្ជាជីវៈរបស់កម្មករ ដើម្បីរក្សាតម្លៃចំណូលរបស់កម្មករឲ្យបានខ្ពស់ បង្កើនប្រាក់ចំណេញរបស់អ្នកបណ្តាក់ទុន។ អាស្រ័យហេតុដូច្នេះ ខ្ញុំមើលមិនឃើញមានបញ្ហា ដូចអ្វីដែលជាការព្រួយបារម្ភ ហើយគេ គេមានសិទ្ធិក្នុងការព្រួយបារម្ភដែរ ពីព្រោះគេមិនមែនរដ្ឋាភិបាល បាទ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជាបានលើកឡើងថា ការផ្អាកបណ្តោះអាសន្ននូវកម្មវិធីអនុគ្រោះពន្ធ EBA ឬក៏ការដាក់ទណ្ឌកម្មឯកតោភាគីរយៈពេលខ្លីណាមួយ អាចនឹងមានផលប៉ះពាល់រយៈពេលវែងលើជីវិតកម្មករ និងគ្រួសាររបស់ពួកគេ។ រាល់ការរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជា ដែលសម្រេចបានក្នុងរយៈពេល២ទសវត្សរ៍មកនេះតាមរយៈកិច្ចខិតខំរបស់រាល់អ្នកពាក់ព័ន្ធ ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ដូចជាសហភាពអឺរ៉ុបនោះ អាចនឹងត្រូវបានបំផ្លាញចោលយ៉ាងឆាប់រហ័សផងដែរ៕
