តុលាការចេញដីកាបង្គាប់ឲ្យឃុំខ្លួនសកម្មជនបរិស្ថានរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិ២នាក់ពីបទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ និងបទថតរូបដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ប៉ុន្តែមិនបានពន្យល់ពីមូលហេតុលម្អិត ដូចជាមិនមានជនដែលអ្នកទាំងពីរញុះញង់នោះទេ។ រហូតមកដល់ថ្ងៃចន្ទនេះ ក្រុមមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធ និងមន្រ្តីតុលាការនៅខេត្តកោះកុងមិនផ្តល់អត្ថាធិប្បាយពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះទេ។ អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សលើកឡើងថា សកម្មភាពរបស់សកម្មជនបរិស្ថានទាំងពីរនាក់នោះ មិនមែនជាបទល្មើសនោះទេ។
សមត្ថកិច្ច និងតុលាការខេត្តកោះកុងមិនធ្វើអធិប្បាយពាក់ព័ន្ធនឹងការឃុំខ្លួនសកម្មជនអង្គការមាតាធម្មជាតិចំនួន២នាក់ ដែលត្រូវបានឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារខេត្តកោះកុង ក្រោមការចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ និងបទថតរូបដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ប៉ុន្តែមិនមានបង្ហាញជនដែលអ្នកទាំងពីរញុះញង់នោះទេ។
យុវជនបរិស្ថានទាំង២នាក់ ដែលជាសកម្មជនរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួននោះគឺមានឈ្មោះហ៊ុន វណ្ណៈ និងឈ្មោះ ឌឹម គុណឌី។ ការឃាត់ និងការឃុំខ្លួនយុវជនទាំងពីរនាក់នោះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា បានចេញផ្សាយវីដេអូមួយទាក់ទងនឹងការរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីនៃការនាំចេញខ្សាច់ស៊ីលីកា ឬខ្សាច់ស ទៅកោះតៃវ៉ាន់ចំនួនជាង១លានតោន ដែលគិតជាទឹកប្រាក់ជាង៣០លានដុល្លារអាមេរិក។ ក្នុងវីដេអូនោះ ពួកគេក៏ទាមទារឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ស៊ុយ សែម ពិចារណាចុះចេញពីតំណែងដើម្បីឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំថ្មីផ្សេងទៀតស្ដារកេរ្តិ៍ឈ្មោះរដ្ឋាភិបាលឡើងវិញ។
ក្រោយការចាប់ខ្លួនយុវជនទាំងពីរនាក់ នៅថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា ទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិបានបង្ហោះសារមួយដោយនិយាយថា សកម្មជនមាតាធម្មជាតិទាំងពីរនាក់ បានថតកប៉ាល់យក្ស២គ្រឿង ដែលកំពុងតែចតនៅខាងមុខឃុំព្រែកខ្សាច់ នាខេត្តកោះកុង ដែលគេសង្ស័យថា នឹងដឹកខ្សាច់ស៊ីលីកានាំចេញទៅក្រៅប្រទេស។ សារលើទំព័រហ្វេសប៊ុកដដែលបន្តថា ក្រុមហ៊ុនដែលគេសង្ស័យថា នៅក្រោមឱវាទរបស់ លោក លី យ៉ុងផាត់ ដែលមានរហ័សនាមថា ស្តេចកោះកុង បានដាក់ពាក្យប្តឹងសកម្មជនទាំងពីរនាក់នោះថា បានចូលទៅថតវីដេអូ នៅក្នុងទីតាំងរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយនោះ។
លោក សំ ឃិតវៀន ស្នងការខេត្តកោះកុង ប្រាប់ VOA នាព្រឹកថ្ងៃចន្ទនេះថា យុវជនទាំងពីរនាក់នោះត្រូវបានក្រុមហ៊ុនដែលលោកមិនបានបញ្ជាក់ឈ្មោះ ចាប់បញ្ជូនឲ្យស្នងការខេត្តកោះកុងកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញានេះ។ លោកបន្ថែមថា បន្ទាប់ពីបានសួរនាំយុវជនទាំងពីរនាក់នោះរួចមក សមត្ថកិច្ចបានបញ្ជូនពួកគេទៅតុលាការខេត្តកោះកុងដើម្បីបន្តនីតិវិធី។
ដោយមិនឆ្លើយលម្អិតទៅនឹងសំណួររបស់ VOA លោក សំ ឃិតវៀន បញ្ជាក់ថា៖
«ខាងក្រុមហ៊ុនគេចាប់បញ្ជូនមកឲ្យខាងប៉ូលិស។ ប៉ូលិសធ្វើការស៊ើបសួរ កសាងសំណុំរឿង ដើម្បីបញ្ជូនទៅតុលាការវិនិច្ឆ័យទោស។ អាហ្នឹងវាជារឿងរបស់តុលាការ។ លទ្ធផល សួរបញ្ជាក់ខាងតុលាការ»។
VOA មិនអាចទាក់ទងមន្ត្រីតុលាការ និងអ្នកនាំពាក្យនៃតុលាការខេត្តកោះកុងបានទេនៅថ្ងៃចន្ទនេះ។ ព្រះរាជអាជ្ញារងនៃតុលាការខេត្តកោះកុង លោក អ៊ុន សុវណ្ណធានីមិនបានទទួលទូរស័ព្ទទេ បន្ទាប់ពីលើកហើយនិយាយថា លោកស្តាប់មិនបាន។ ចំណែកលោកព្រះរាជអាជ្ញារង អ៊ីវ ត្រាយ ដែលជាអ្នកកាន់សំណុំរឿងនេះ និងមន្ត្រីតុលាការមួយចំនួនទៀត មិនទទួលទូរស័ព្ទ។ ចំណែក លោក ឈិន ឡុង អនុប្រធានលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋបាលតុលាការខេត្តកោះកុងក៏សុំមិនអធិប្បាយផងដែរ ដោយអះអាងថា លោកជាប់រវល់នៅខេត្តសៀមរាប។
ដីកាបង្គាប់ឲ្យឃុំខ្លួនចំនួន២ ចេញកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកញ្ញាដោយលោកភាព សុភា ចៅក្រមស៊ើបសួរបានបញ្ជាឲ្យសមត្ថកិច្ចនាំខ្លួនឈ្មោះ ហ៊ុន វណ្ណៈ និងឈ្មោះ ឌឹម គុនឌី ទៅពន្ធនាគារខេត្តកោះកុង ដើម្បីឃុំខ្លួនរហូតមានបទបញ្ជាថ្មីពីតុលាការ។
ដីកាទាំងពីរនោះសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖
«ជននេះត្រូវបានដាក់នៅក្រោមការពិនិត្យពីបទប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិខាងរូបភាពនៃបុគ្គល និងបទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ ប្រព្រឹត្តនៅភូមិព្រែកខ្សាច់ ឃុំព្រែកខ្សាច់ ស្រុកគិរីសាគរ ខេត្តកោះកុង កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧»។
ក្រោយការចាប់ខ្លួនសកម្មជនទាំងពីររូបបានពីរថ្ងៃ ក្រសួងមហាផ្ទៃបានសម្រេចលុបឈ្មោះអង្គការ«មាតាធម្មជាតិ» ចេញពីបញ្ជីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។ លោក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃប្រាប់ VOA ថា ការសម្រេចលុបឈ្មោះអង្គការមាតាធម្មជាតិនេះគឺធ្វើទៅតាមសំណើរបស់ព្រះតេជគុណ ព្រហ្ម ធម្មជាតិ ដែលជាប្រធានអង្គការនេះ ដែលស្នើឲ្យក្រសួងមហាផ្ទៃបញ្ចប់អាណត្តិអង្គការមាតាធម្មជាតិ។
បើតាមលិខិតមួយច្បាប់មានស្នាមមេដៃរបស់ប្រធានអង្គការមាតាធម្មជាតិ ឈ្មោះ ព្រហ្ម ធម្មជាតិ សរសេរស្នើទៅលោក ស ខេង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ សុំឲ្យរំលាយអង្គការមាតាធម្មជាតិ។
លិខិតនោះសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖
«អង្គការមាតាធម្មជាតិបានបើកអង្គសន្និបាតវិសាមញ្ញមួយ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ ដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សាលើការជម្រះបញ្ជីទ្រព្យសម្បត្តិរបស់អង្គការ និងរំលាយអង្គការមាតាធម្មជាតិ។ ជាលទ្ធផលនៃអង្គសន្និបាតសម្រេចបាននោះ គឺអង្គសន្និបាតបានឯកភាពគ្នារំលាយអង្គការមាតាធម្មជាតិ»។
ថ្លែងក្នុងបទសម្ភាសន៍ផ្តាច់មុខមួយជាមួយ VOA កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកញ្ញា សប្តាហ៍មុន លោក Alejandro Gonzalez Davidson ស្ថាបនិកនៃអង្គការមាតាធម្មជាតិ លើកឡើងថា លោកមិនបានដឹងពីការស្នើឲ្យរំលាយអង្គការមាតាធម្មជាតិដែលមានទីតាំងក្នុងខេត្តកោះកុងនោះទេ។ លោកបន្ថែមថា ការស្នើឲ្យរំលាយអង្គការនោះអាចបណ្តាលមកពីការគំរាមកំហែងលើសកម្មជន និងសហស្ថាបនិកផ្សេងៗទៀតរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិ អស់រយៈពេលជាង៣ឆ្នាំកន្លងមកហើយ។
លោក Alejandro Gonzalez Davidson លើកឡើងជាភាសាខ្មែរថា៖
«ខ្ញុំសុំសរសើរវីរភាពរបស់លោកពីរអង្គដែលអត់ធ្មត់រយៈពេលជាង៣ឆ្នាំ ហើយបើសិនបើលោកសម្រេចចិត្តមិនពាក់ព័ន្ធជាផ្លូវការជាមួយអង្គការ ដើម្បីចៀសវាងកុំឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ខ្ញុំសូមគាំទ្រពេញទំហឹងតែម្តង។ ប៉ុន្តែខ្លឹមសារនៃលិខិត ឬព័ត៌មានលម្អិត ខ្ញុំអត់ដឹង ហើយមូលហេតុដែលខ្ញុំមិនដឹងដោយសារខ្ញុំព្យាយាមទាក់ទងទៅក្រសួងមហាផ្ទៃច្រើនដង ដើម្បីទៅជួបចៅក្រម យោងតាមបទបញ្ជាជារបស់ចៅក្រម ប៉ុន្តែក្រសួងមហាផ្ទៃគឺមិនដែលអើពើ មិនដែលឆ្លើយតប មិនដែលនិយាយជាមួយខ្ញុំទេ»។
ទោះជាយ៉ាងណា ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិ ដែលត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបណ្តេញចេញពីកម្ពុជា កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៥ រូបនេះ បានប្តេជ្ញាថា លោក និងសកម្មជនបរិស្ថានកម្ពុជាជាច្រើនរូបទៀត នឹងបន្តសកម្មភាពឃ្លាំមើល និងរាយការណ៍អំពីការបំផ្លិចបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
នេះមិនមែនជាលើកទីមួយទេ ដែលសកម្មជនបរិស្ថានរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួន។ កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ សកម្មជនបរិស្ថាននៃចលនាមាតាធម្មជាតិចំនួន៣នាក់គឺលោក សាន់ ម៉ាឡា លោក ទ្រី សុវីគា និងលោក ស៊ីម សំណាង ត្រូវបានតុលាការខេត្តកោះកុងផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ១៨ខែ ពីបទផ្ដើមគំនិតក្នុងបទល្មើស «គំរាមកំហែងថា នឹងធ្វើឲ្យខូចខាតដែលភ្ជាប់នូវបញ្ជាអ្វីមួយ» ដោយសារពួកគេបានចូលរួមធ្វើសកម្មភាពទប់ស្កាត់ការបូមខ្សាច់របស់ក្រុមហ៊ុន Direct Access និងក្រុមហ៊ុន International Rainbow Company។
លោក ធុន រដ្ឋា សកម្មជនបរិស្ថាន និងជាអ្នកធ្វើការស្ម័គ្រចិត្តនៅអង្គការមាតាធម្មជាតិ ប្រាប់ VOA ថា លោក ឌឹម គុណឌី និងលោក ហ៊ុន វណ្ណៈ គ្រាន់តែថតរូប និងវីដេអូដើម្បីផលិតឯកសារក្នុងគោលបំណងការពារបរិស្ថាន ស្របទៅនឹងការលើកឡើងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងបរិស្ថាន ដែលបានជំរុញឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជួយការពារបរិស្ថានក្នុងពេលកន្លងមក។ លោកបន្ថែមថា បើទោះបីជាសកម្មជនបរិស្ថានរងការចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ក្តី ប៉ុន្តែលោកថា លោកនៅតែបន្តសកម្មភាពការពារបរិស្ថានតទៅទៀត ដោយមិនរាថយ។
លោកធុន រដ្ឋា បញ្ជាក់ថា៖
«ខ្ញុំចង់ផ្តាំទៅអាជ្ញាធរខេត្តកោះកុង ជាពិសេសអ្នកដែលមានអំណាចខ្លាំងទាក់ទងរឿងខ្សាច់ហ្នឹង ឈប់ទៅ ការចាប់គំរាមកំហែងយុវជន ដើម្បីធ្វើឲ្យយុវជនបាក់ស្បាត។ គ្មានទេ... មានតែការតស៊ូ មានតែការរើបម្រះកាន់តែទៅមុខ។ ដូចជាក់ស្តែង បើទោះបីជាគេចាប់ខ្លួនខ្ញុំពីរឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែសកម្មភាពរបស់យើងនៅតែដដែល ហើយខ្លាំងជាងមុន ហើយអ្នកចង់ចូលរួមជាមួយយើងហ្នឹងគឺច្រើនជាងមុនទៀត»។
ចំណែកម្តាយរបស់សកម្មជនដែលត្រូវបានតុលាការឃុំខ្លួនទាំងពីរគឺលោកស្រី ឌួង ធារី និងលោកស្រី ទី ម៉ារី សុទ្ធតែលើកឡើងថា ការចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនកូនប្រុសរបស់លោកស្រីគឺជារឿង«អយុត្តិធម៌»។
លោក អ៊ិន គង់ជិត អ្នកសម្របសម្រួលសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ប្រចាំខេត្តកោះកុង លើកឡើងថា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនទាំងពីរនាក់គឺជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ និងអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការចូលរួមការពារបរិស្ថានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកបន្ថែមថា ការចុះថតរូប និងវីដេអូរបស់ក្រុមសកម្មជនការពារបរិស្ថានគឺជាសកម្មភាពការពារបរិស្ថានសុទ្ធសាធ។
លោក អ៊ិន គង់ជិត មានប្រសាសន៍ថា៖
«ឆ្នាំ២០១៧នេះ ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលបានចេញប្រកាសមួយ មិនឲ្យមានការនាំធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់ចេញពីតំបន់ខេត្តកោះកុងទេ។ ចុះហេតុអ្វីបានជានៅតែអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនបន្តធ្វើអាជីវកម្មនាំខ្សាច់ចេញទៅក្រៅប្រទេសទៀត? ចំណុចនេះហើយដែលធ្វើឲ្យសង្គមដែលរងផលប៉ះពាល់ ឬក៏សកម្មជនរបស់យុវជនដែលចូលរួមក្នុងកិច្ចការការពារធនធានធម្មជាតិហ្នឹង គាត់មានការខ្វាយខ្វល់ គាត់មានមានចម្ងល់ គាត់នៅតែមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ដើម្បីប្រៀបធៀបនឹងអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលបានអះអាងកន្លងមក»។
អង្គការមាតាធម្មជាតិដែលត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថា «ជាក្រុមញុះញង់» បានបញ្ចេញរបាយការណ៍របស់រដ្ឋបាលគយតៃវ៉ាន់ ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ២០១២ ដល់២០១៦ ដែលមានភាពខុសគ្នាពីទិន្នន័យដែលត្រូវបានកត់ត្រាដោយអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា និងក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ដែលត្រូវបានផ្តល់ដោយអង្គការមាតាធម្មជាតិ។ ទិន្នន័យរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបង្ហាញថា ខ្សាច់ចំនួន២៨ ៩០០តោន ដែលមានតម្លៃ២៧៥ ៦០៦ដុល្លារអាមេរិក ត្រូវបានកត់ត្រានៅក្នុងរយៈពេលដូចគ្នា។ បើតាមការផ្ទៀងផ្ទាត់ទិន្នន័យ ទឹកប្រាក់នៃការនាំខ្សាច់ចេញទៅតៃវ៉ាន់ខុសគ្នាដល់ទៅជាង ៣០លានដុល្លារអាមេរិក។
ការបង្ហាញនេះបានកើតឡើងស្រដៀងគ្នាទៅនឹងរឿងអាស្រូវដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការនាំខ្សាច់ទៅកាន់ប្រទេសសិង្ហបុរីកាលពីឆ្នាំមុន ដែលគិតជាទឹកប្រាក់មានចំនួនប្រមាណ៧០០លានដុល្លារអាមេរិកគឺច្រើនជាងទិន្នន័យរបស់កម្ពុជាឆ្ងាយ ដែលបង្កឲ្យមានការសង្ស័យពីភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួននៅក្នុងករណីនាំខ្សាច់ចេញនេះ៕
