កុងសែទិញត្បូងនៅប៉ៃលិនជាប់ជើងភ្នំយ៉ាតឲ្យដឹងថា ចំនួនត្បូងដែលពួកគេទិញបានបានចុះថយពីពេញមួយថាសក្នុងមួយថ្ងៃ មកត្រឹមមិនដល់ ៥% នៃបាតថាសផង។ ពួកគេអះអាងថា ក្រោយពីមីនត្រូវបានបោសសម្អាត ក្រុមហ៊ុនថៃបានមកជីកយករ៉ែត្បូងដោយប្រើគ្រឿងចក្រ។ ជាលទ្ធផល ពេលមីនត្រូវបានដោះជាបណ្តើរៗ ត្បូងក៏អស់ជាបណ្តើរៗដែរ។
លោក ឈុន ការីម ជាកុងសែត្បូងនៅផ្សារភ្នំយ៉ាត ដែលប្រកបមុខរបរនេះជាង ៣០ ឆ្នាំមកហើយ។ លោកក៏ឲ្យដឹងដែរថា ត្បូងនៅបរប៉ៃលិនខ្សត់ជាងកាលពីសម័យសង្គ្រាម។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «នេះប៉ៃលិនយើងមើលនេះ! ខ្ញុំទិញមិនតិចខែទេនេះ។ មើល! បាទប៉ុណ្ណឹងនេះ អានេះប៉ុណ្ណេះខ្ញុំទិញកាលពីមុន ខ្ញុំទិញតែមួយថ្ងៃ មួយថាសនេះ។ ឥឡូវនេះទិញមួយខែហើយ បានតែប៉ុណ្ណឹងទេ បានបន្តិចមួយហ្នឹង»។
ពេលកំពុងដើរឆ្លុះត្បូងក្នុងពេលយប់នៅដីចម្ការតំបន់ ដែលហៅថាបរហែង លោក ឃុត ណូក អាយុ ៥៨ ឆ្នាំ ឲ្យដឹងថា រ៉ែត្បូងនៅបរប៉ៃលិនចាប់ផ្តើមខ្សត់ ជាពិសេសក្រោយពីមីនត្រូវបានបោសសម្អាត។
លោកថ្លែងថា៖ «ថយដែរហ្នឹងឯង បើថៃកាយអាកន្លែងអត់មានមីន កាយអស់ហើយ នៅសល់តែ កន្លែងណាមានមីនទៅ ដោយសារមានព្រៃឫស្សី ព្រៃមីនអីទៅ នឹងនៅសល់។ វានៅសល់ដីដុបៗដែរវា ឧបមាថា ដីនៅតាមក្រុងតាមអីតាមអូរ គេកាយអស់ហើយ ថៃរកអស់ហើយ វានៅសល់មួយកន្លែង មួយកន្លែងដោយកន្លែង ថៃកាយអេស្កា[ត្រាក់ទ័រចូក ឬ កាយដី]។ អេស្កាច្រើន មួយ yard [មួយទីធ្លា] បួនដប់អេស្កាកាយ។ ពេលអ៊ីចឹងទៅ នៅសល់កន្លែងណាព្រៃអ៊ីចឹងវារកអត់ឃើញ បាននៅសល់ត្បូង។ ម្តុំនេះ ព្រៃឫស្សីពីមុន»។
លោកបានយកត្បូងទទឹម មកឆ្លុះបង្ហាញពីការបញ្ចេញពន្លឺរបស់ត្បូងទទឹមពេលត្រូវពន្លឺភ្លើងពិល ឆ្លុះត្បូងនេះ។ ត្បូងនេះមានតម្លៃទាប ព្រោះមានវាមានរាងសំប៉ែតស្តើង។
កុងសែការីម ឲ្យដឹងថា មុខរបរជីករ៉ែតាមវិធីបុរាណដោយការជីកលុងទៅតាមស្រទាប់រ៉ែនោះ នៅមានតិចតូចបំផុត ដែលធ្វើឲ្យលោកមិនអាចទិញត្បូងបានច្រើន។
ទាំងកុងតែនិងអ្នករកត្បូងឲ្យដឹងថា មានហេតុផលច្រើនទៀតដែលទីផ្សារត្បូងនៅប៉ៃលិនមានត្បូងតិច ដូចជាកម្មសិទ្ធិដីធ្លីដែលម្ចាស់ដីយកដីធ្វើចម្ការជាជាងជីករកត្បូងដែលមានតិចតួច និងធ្វើឲ្យខូចដីមិនអាចដាំដំណាំបានល្អ។
លោក ការីម ឲ្យដឹងថា មុខរបរជាកុងសែរបស់លោកត្រូវកសាងកេរ្តិ៍ឈ្មោះដោយភាពស្មោះត្រង់និងចិត្តទូលាយ បន្ថែមលើជំនាញក្នុងការវាយតម្លៃត្បូង។
លោកថ្លែងថា៖ «ធ្វើជាគ្រឿង ធ្វើជាអីៗ លក់ឥឡូវ លក់ឥឡូវ លក់មិនសូវដាច់ដែរទេ វាដូចជាដឹង វាច្រើនតែប៉ះ អាខ្លះវាធ្វើទៅ មិនគ្រប់ទឹកឲ្យគេ ជួនកាលអីទៅ គេអត់សូវទុកចិត្ត ទុកអីណ៎ា! ដល់អ៊ីចឹង អាអ្នកទិញ គ្នាមិនសូវហ៊ានទិញទេ រេរាដែលរហ្នឹង។ ដល់យើងស្មោះត្រង់ប៉ុណ្ណា ក៏នៅតែគេមិនទុកចិត្ត។ ដូចខ្ញុំអី ខ្ញុំមិនដែលទៅធ្វើអី ខ្ញុំលក់ដូរតែត្បូងហ្នឹង តាំងពីណាពីណីមក ហើយមិនដែលទៅអីផង ក៏ខ្លះគេក៏មកសួរនាំដែរណ៎ា! មុននឹងទិញណ៎ា! ហ្នឹងហើយគេអត់ទុកចិត្តទេ។ អ៊ីចឹងបានថា ហើយអ្នកបង្ហោះអ្នកបង្ហើរច្រើនផងឥឡូវ បង្ហោះលិចបង្ហោះកើត អាខ្លះលក់ត្បូង បារាំងទៅ ត្បូងស្ល ថាត្បូងសុទ្ធអ៊ីចឹងទៅណ៎ា! ដល់អ៊ីចឹងទៅវារាដល ខូចទាំងអាអ្នកត្រឹមត្រូវទៀត»។
អ្នកស្រី រស់ សុខរីម មកពីខេត្តបាត់ដំបងទិញត្បូងធ្វើជាគ្រឿងសម្រាប់ពាក់ និងលក់បន្ត ក៏សង្កេតឃើញដែរថា បរិមាណត្បូងក្នុងទីផ្សារនៅប៉ៃលិនថយចុះ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «បើតាមខ្ញុំយល់ ប្រហែលជាក្រហើយ គ្រាន់តែថា នៅមានតែមានមិនច្រើនដូចមុន វាកាន់តែក្រទៅៗ»។
ថ្លែងអំពីគុណភាពត្បូងប៉ៃលិន អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំស្រលាញ់ត្បូងធម្មជាតិ ត្បូងទឹកដីខ្មែរយើង ពាក់ទៅស្អាតហើយពណ៌វាអី មើលទៅចង់ថា លេចធ្លោហ្មង។ វាប្រែពណ៌ ប្រែអីតាមអាកាសធាតុ ថ្ងៃផ្សេងព្រឹកផ្សេង ពេលខ្លះ»។
រីឯលោក ទុយ ចតុរង្គ ហៅកុងសែម៉ាឡែន ដែលប្រកបរបរនេះជាង ២០ ឆ្នាំមក ឲ្យដឹងថា ក្រោយពេលធ្លាក់ភ្លៀង មានអ្នករកបានត្បូងមកលក់ច្រើនជាងពេលគ្មានភ្លៀង ក៏ប៉ុន្តែនៅតែខ្សត់ជាងពីមុន។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «បាទ ត្បូងគេនៅតែរកបានរាល់តែខែ រាល់តែឆ្នាំហ្នឹងហើយ គ្រាន់តែថាតិចហើយនិងច្រើនបាទ។ ខែណាក៏ទិញបានច្រើនទៅ រឿងសំខាន់ពេលមេឃធ្លាក់ភ្លៀងមក គេដើររើសនិងគេទៅជីកទៅបានមកត្បូងយកមកលក់ឲ្យខ្ញុំទៅបាទ។ ជួនកាលគេជីកនៅដីគេទៅ គេយកមកលក់ដែរទៅ»។
កុងសែនិងអ្នករកត្បូងនៅប៉ៃលិនលើកឡើងថា បច្ចេកវិទ្យាថ្មីបានផលិតពិលសម្រាប់ដើរឆ្លុះរកត្បូង បន្ថែមពីលើការរែងត្បូងតាមស្ទឹង អូរនិងការជីកដែលមានការចុះថយ ដោយសារកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ហើយតំបន់ដែលមានរ៉ែត្រូវបានក្រុមហ៊ុនធ្វើអាជីវកម្មជីកកកាយអស់ភាគច្រើន។ ត្បូងដែលរកបានភាគច្រើនពីការឆ្លុះនៅដីបរហែងនិងការរែងច្រើន ជាកម្ទេចត្បូងតូចៗ។
ពួកគាត់អះអាងថា រ៉ែត្បូងដែលនៅសល់គឺនៅបាតភ្នំយ៉ាត និងនៅតាមជើងភ្នំនេះនៅស្រទាប់ទី ២ គឺមានជម្រៅជ្រៅជាងស្រទាប់ទី ១ ដែលរ៉ែភាគច្រើនត្រូវបានក្រុមហ៊ុនថៃកាយយក ក្រោយពីតំបន់រ៉ែជាច្រើនត្រូវបានដោះមីន។ ពួកគេលើកឡើងដូច្នេះ ដោយសំអាងតាមលទ្ធផលនៃការជីកដីបុកគ្រឹះធ្វើផ្ទះ។
តាមបទពិសោធន៍រកស៊ីជាមួយបរទេស លោក ការីម អះអាងថា ជនជាតិខ្មែរស្មោះត្រង់និងទៀងត្រង់ជាងជនជាតិដទៃ ជាពិសេសក្រោយពីរួចជីវិតពីសង្គ្រាមនិងរបបខ្មែរក្រហមប្រល័យពូជសាសន៍។
លោកថ្លែងថា៖ «អ្ហូ! ខ្មែរយើងកំពូលស្មោះត្រង់ហើយ ខ្ញុំប្រាប់ទៅ អ្នកណាពិភពលោក អ្នកណាក៏ថា ខ្មែរហ្នឹងកំពូលស្មោះត្រង់ដែរណ៎ា! ទើបតែឥឡូវ ឥឡូវទេ ដែលវាថាចេះ ថាល្បិចកលខ្លះ កាលពីមុនងាប់ហើយខ្មែរ តែទៅនិយាយម៉េច ទៅអ៊ីចុងហើយ។ កុំនិយាយនោះ យើងចាស់ពីដើមនោះ។ ឥឡូវហ្នឹងចាស់ពីដើមចាប់ពីអាយុយើងប្រៀបធៀបទៅ ៧០ ជាងអ៊ីចឹង និយាយទៅ អី អីទៅ គេជឿណាស់។ បើក្មេងៗនិយាយមកគេមិនសូវជឿទេ ទៅជំពាក់លុយអី គេមិនសូវ»។
ត្រង់ចំណុចនេះ លោកលើកឧទាហរណ៍អំពីការរកស៊ីជួញដូរនៅតាមព្រំដែនសម័យ សង្គ្រាមពេលលោកនិងអ្នកផ្សេងទៀតធ្លាប់ជួបប្រទះ។
លោកបន្ថែមថា៖ «គេមកទិញហ្នឹង ព្រំដែនណាត់គ្នាចូលទៅលក់ ទៅទិញហ្នឹងហើយ។ ខ្ញុំទិញម្តងៗ បានអ្ហូ៎! ត្បូង ទាំងថាសៗ យកទៅឲ្យលក់ឲ្យវាជួនកាលវាជំពាក់ផង ជួនកាលអីផង។ កាលហ្នុងរកស៊ីទីណាត់ទីណែង មាននរណារៀបចំទីផ្សារឲ្យយើងគ្មានទេ។ អាយើងលួចលក់ផង លួចអីផង។ អាយកទៅនោះ អាខ្លះ ខ្ញុំអស់មួយលានជាងដែរហ្នឹង អស់ឡើងអត់លុយអស់កាក់អាលិញដើរទាត់ខ្យល់មួយសារៗដែរ ពួកវាបោកយើង»៕
