រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានស្នើឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកពិចារណាបន្តការផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP(Generalized System of Preferences) នៅក្នុងជំនួបរវាងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលធ្វើឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃអង្គារ។
នៅក្នុងជំនួបជាមួយឧបការីរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាមេរិក ទទួលបន្ទុកកិច្ចការអាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក លោក Daniel Kritenbrink ដែលមកបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រដ្ឋមន្រ្តីការបទេសកម្ពុជា លោក ប្រាក់ សុខុន បានអំពាវនាវឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកបន្តផ្តល់ឡើងវិញដល់កម្ពុជានូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP ដើម្បី «ជាប្រយោជន៍នៃទំនាក់ទំនងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច»។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានចេញដោយក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកក្កដា។
នៅក្នុងការឆ្លើយតបទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មាននាថ្ងៃពុធនេះ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ឧបការីរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាមេរិក លោក Daniel Kritenbrink ដែលនឹងទៅបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសជប៉ុនដែរនោះ បានលើកឡើងថា លោកបានបញ្ជាក់ទៅរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសកម្ពុជាក្នុងជំនួបខាងលើថាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP កំពុងស្ថិតនៅក្រោមការពិនិត្យវាយតម្លៃពីសភាអាមេរិកនៅឡើយ ហើយរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកកំពុងតាមដានស្ថានភាពប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះយ៉ាងជិតដិត។
សហរដ្ឋអាមេរិកមិនទាន់អនុញ្ញាតឲ្យកម្ពុជាបានទទួលឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ GSP ដែលបានផុតតាំងពីចុងឆ្នាំ២០២០ ខណៈមានការព្រួយបារម្ភជាបន្តបន្ទាប់អំពីការធ្លាក់ចុះនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
កាលពីឆ្នាំ២០១៩ តំណាងរាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិកពីររូបគឺលោក Alan Lowenthal និងលោក Steve Chabot បានស្នើច្បាប់ថ្មីមួយដែលទាមទារឲ្យប្រធានាធិបតីអាមេរិកនៅពេលនោះគឺលោក Donald Trump ថ្លឹងថ្លែងរវាងការខូចខាតលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការណ៍ដែលកម្ពុជាបន្តទទួលបានឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ GSP នៅចំពេលមានការបន្តរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ ចាត់ទុកជំនួបរវាងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ការបរទេសទាំងពីររូបថាជា «ការបញ្ជាក់ជំហរច្បាស់លាស់»មួយ។ លោកបន្តថា ក្នុងករណីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងស្ថានភាពសិទ្ធិនានានៅក្នុងប្រទេស នោះរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកអាចសម្រេចបន្តផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធGSP។
លោកថ្លែងថា៖ «ហេតុដូច្នេះការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមាន ការធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងជាវិជ្ជមានរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទៅលើបញ្ហាសិទ្ធិការងារ សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ វាជាកត្តាតែមួយគត់ដែលអាចទទួលបានការអនុគ្រោះពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ ប៉ុន្តែប្រសិនចំណុចទាំងបីមិនអាចធ្វើបានល្អទេ ខ្ញុំគិតថាអាចមានការពន្យារពេល ឬអាចពិចារណាដោយខាងសហរដ្ឋអាមេរិកដែរ»។
យ៉ាងណាក្តី អ្នកជំនាញផ្នែកសិទ្ធិការងាររូបនេះឲ្យដឹងថា នាពេលបច្ចុប្បន្ន លោកសង្កេតឃើញថា សេរីភាពសហជីពកំពុងប្រឈមនឹងការធ្លាក់ចុះ ដោយលើកឡើងពីឧទាហរណ៍ផ្សេងៗដូចជាករណីសហជីពមិនអាចតំណាងឲ្យបុគ្គលិកបាន ពាក្យបណ្តឹងប្រឆាំងនឹងសហជីព និងវិសោធនកម្មច្បាប់សហជីពជាដើម។
កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ សហភាពអឺរ៉ុបបានបន្ថយការអនុគ្រោះពន្ធផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម «គ្រប់មុខទំនិញលើកលែងសព្វាវុធ» ដោយចាប់ផ្ដើមយកពន្ធចំនួន២០ភាគរយលើទំនិញកម្ពុជា ជាការឆ្លើយតបនឹង«ការរំលោភបំពានជាប្រព័ន្ធនិងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ»លើសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិនយោបាយ ក្រោយការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា និងការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលនៃអង្គការលីកាដូលោក អំ សំអាត និយាយថាប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលអាចជំរុញឲ្យបានប្រសើរឡើងចំពោះការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងលំហសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាដែលកំពុងធ្លាក់ចុះនិងរងការរឹតត្បិត មានលទ្ធភាពច្រើនដែលសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្តការផ្តល់ឲ្យប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងយើងក្រឡេកមើលសិទ្ធិធំៗទាំងប្រាំហ្នឹង គឺសិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម និងវប្បធម៌ យើងធ្វើម៉េចកែលម្អឲ្យមានភាពល្អប្រសើរ អាហ្នឹងគឺផលចំណេញសម្រាប់កម្ពុជាគឺ អាចមានជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរ»។
បើតាមស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា អាមេរិកបានផ្តល់ឲ្យកម្ពុជានូវការអនុគ្រោះផ្នែកពាណិជ្ជកម្មនៅក្រោមកម្មវិធីនៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅGSPដែលជាការធ្វើឲ្យកម្ពុជាអាចនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិកដោយមិនបង់ពន្ធគយនូវទំនិញជាង៥ពាន់មុខ។ សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាទីផ្សារនាំទំនិញដ៏ធំជាងគេបំផុតមួយសម្រាប់កម្ពុជា។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២០ កម្ពុជាបាននាំទំនិញចូលសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងទំហំជាទឹកប្រាក់ចំនួន៦,៥ពាន់លានដុល្លារដែលភាគច្រើនជាផលិតផលសម្លៀកបំពាក់។ ក្នុងចំណោមនេះគឺ ទំនិញក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ប្រមាណ១ពាន់លានដុល្លារបានរួចពន្ធក្រោមកម្មវិធីអនុគ្រោះពន្ធ GSP ដែលមានផលិតផលបម្រើដល់ការធ្វើដំណើរដែលមានដូចជាកាបូបនិងវ៉ាលី។ នេះបើតាមស្ថិតិរបស់ការិយាល័យស្ថិតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនិងភាគីកម្ពុជា៕
