លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃអាទិត្យ បានព្រមានរឹតបន្តឹងទិដ្ឋាការដូចគ្នាជាការឆ្លើយតបទៅនឹងរដ្ឋបាលរបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ (Donald Trump) ដែលបានព្រមានរឹតបន្តឹងការចេញទិដ្ឋាការសម្រាប់មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាចូលទឹកដីអាមេរិក ប្រសិនបើស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជាមិនធូរស្រាល និងធ្វើឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែដុនដាបទៅៗ។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងបែបនេះ នៅក្នុងពិធីសំណេះសំណាលជាមួយកម្មករកាត់ដេររាប់ពាន់នាក់ ដែលធ្វើឡើងនៅកោះពេជ្រ។ លោកឲ្យដឹងថា នេះជាការឆ្លើយតបទៅនឹងក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែធ្នូ ដោយថា នឹងរឹតបន្តឹងទិដ្ឋាការសម្រាប់មន្ត្រីកម្ពុជាដែលចូលរួមចំណែកធ្វើឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទន់ខ្សោយ។ ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកក៏បានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតិឲ្យគណបក្សសង្រ្គោះជាតិរស់ឡើងវិញ និងឲ្យការដោះលែងលោក កឹម សុខា មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា លោកមិនខ្វល់ពីគំនាបអ្វីទាំងអស់ រួមទាំងការរឹតបន្តឹងទិដ្ឋាការ និងការព្រមានបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់របស់លោក។ លោកក៏បានព្រមានតបវិញថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនឹងរឹតបន្តឹងទិដ្ឋាការចូលមកប្រទេសកម្ពុជាវិញ។
លោក ហ៊ុន សែនបានថ្លែងថា៖
«ពិភពលោកមានទៅ មានមក។ គេរឹតបន្តឹងវីហ្សា ទិដ្ឋាការ សូមអញ្ជើញ។ វាចំណេញលុយខ្មែរផង មិនចាំបាច់។ ប៉ុន្តែកុំភ្លេចថា គេក៏ត្រូវការចូលស្រុកយើងដែរ ហើយយើងបន្តឹងវិញទៅ វាមានស្អី? វាមានអីខុស អាហ្នឹង! វាអត់នេះផង! សុំទិដ្ឋាការ យើងមិនឲ្យវិញទៅ ធ្វើបានតើ។ វាអត់មានអីខុសផង។ ហើយប្រទេសខ្មែរមិនមែនមានទំនាក់ទំនងត្រឹមតែប្រទេសប៉ុន្មានហ្នឹងឯណា មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងច្រើន»។
កាលពីខែកញ្ញា លោក ហ៊ុន សែន ដែលកាន់អំណាចជាង៣០ឆ្នាំមកហើយ បានប្រកាសផ្អាកបណ្តោះអាសន្ននូវការស្វែងរកអដ្ឋិធាតុរបស់កងទ័ពអាមេរិកដែលបានបាត់ខ្លួននៅប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងសម័យសង្រ្គាមវៀតណាម។ នេះជាការឆ្លើយតបរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅនឹងអាមេរិកដែលបានសម្រេចឈប់ចេញទិដ្ឋាការដល់មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ជាផ្នែកមួយនៃទណ្ឌកម្មដែលឆ្លើយតបនឹងក្រុមប្រទេសដែលមានការយឺតយ៉ាវ ឬមិនព្រមទទួលជនជាតិរបស់ខ្លួនពីសហរដ្ឋអាមេរិកវិញ ក្រោយពីពួកគេបានប្រព្រឹត្តកំហុស។
VOA មិនអាចសុំការឆ្លើយតបភ្លាមៗពីស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាបាននៅឡើយទេ។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះថា កម្ពុជាមានឯករាជ្យភាព និងអធិបតេយ្យភាព ដូច្នេះលោកមិនអនុញ្ញាតឲ្យប្រទេសមួយនេះស្ថិតនៅក្រោមការបង្គាប់បញ្ជារបស់ប្រទេសណាមួយនោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«អ្វីក៏ដោយ កត្តាកំណត់នៅក្នុងផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជាទេ មិនមែនកត្តាកំណត់ស្ថិតនៅលើពួកបរទេសទេ។ បើគង់់តែស្ថិតនៅលើពួកបរទេសដដែល ខ្មែរគឺជាឆ្កែសុទ្ធ ដែលថា នែ ដើរតាមអញ បានអញទម្លាក់ឆ្អឹងឲ្យអ្ហែងស៊ី»។
តុលាការកំពូលបានសម្រេចរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់ថា ប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិ ប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលតាមរយៈបដិវត្តន៍ពណ៌ ដែលមានការជួយជ្រោមជ្រែងពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ មេដឹកនាំគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីដើមខែកញ្ញា ដោយចោទប្រកាន់ថា ក្បត់ជាតិ។ គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់នេះ។ ព្រមជាមួយការសម្រេចរំលាយនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រឆាំងចំនួន១១៨រូបក៏ត្រូវបានកាត់សិទ្ធិធ្វើនយោបាយចំនួន៥ឆ្នាំផងដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃអាទិត្យ បានផ្តល់ជាយោបល់ឲ្យគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ បង្កើតគណបក្សថ្មីមួយ ដើម្បីចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«សូមជូនជាយោបល់មួយម៉ាត់ បង្កើតគណបក្សនយោបាយថ្មី ត្រៀមរៀបចំខ្លួនដើម្បីបោះឆ្នោតទៅ អាហ្នឹងវាល្អ។ តែអាបក្សចាស់ហ្នឹង វាមិនរស់ឡើងវិញទេ។ សូមផ្តាំមួយម៉ាត់ទៅ ជួយជាយោបល់ទៅ ក្រែងលោកវាបានជាផលប្រយោជន៍អីខ្លះ។ អាបក្សចាស់ហ្នឹង វាមិនរស់ឡើងវិញទេ។ វាងាប់ហើយ។ ងាប់ដោយសាលក្រមតុលាការ បិទផ្លូវ»។
សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកបានកាត់ជំនួយថវិកាមកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប.) ដោយសារគណបក្សសង្រ្គោះជាតិត្រូវបានរំលាយ។ សហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានព្រមានថា នឹងមានចំណាត់ការបន្តបន្ទាប់ទៀត ប្រសិនបើស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជាមិនមានភាពល្អប្រសើរឡើង។ ចំណែកសភាសហភាពអឺរ៉ុបបានសម្រេចបោះឆ្នោតឲ្យពិចារណាលើការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធលើទំនិញនាំចូលពីកម្ពុជា។
គណបក្សសង្រ្គោះជាតិបាននិងកំពុងធ្វើយុទ្ធនាការការទូតជាបន្តបន្ទាប់នៅខាងក្រៅប្រទេស ដើម្បីដាក់គំនាបមកលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
កញ្ញា កឹម មនោវិទ្យា កូនស្រីច្បងរបស់លោក កឹម សុខា និងជាអគ្គនាយករងកិច្ចការសាធារណៈរបស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ បានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា គោលជំហររបស់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្រ្គោះជាតិបច្ចុប្បន្ននេះគឺត្រូវការគណបក្សឲ្យមានដំណើរការឡើងវិញ និងមានបរិយាកាសនយោបាយល្អ ដោយមានការដោះលែងលោក កឹម សុខា និងការអនុញ្ញាតឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ដំណើរការបានធម្មតាវិញ។ កញ្ញាបានបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលតែងតែធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ តាមរយៈការធ្វើច្បាប់ ដូចជាច្បាប់បែងចែកអាសនៈសភា និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់របស់គណបក្សប្រឆាំងជាដើម។
កញ្ញាបានបញ្ជាក់ថា៖
«ត្រូវឲ្យមានការបញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់លាស់ មិនមែនថា ២០១៨បោះឆ្នោតហើយ ទោះជាថា ត្រឹមត្រូវក៏ដោយ នៅពេលពួកខ្ញុំបានកៅអីច្រើន ឬឈ្នះ មកប្លន់យកកៅអីទៅវិញ តើពួកខ្ញុំអាចចូលរួមបោះឆ្នោតយ៉ាងម៉េចកើត? អីចឹងបញ្ហាច្រើនណាស់ មិនមែនតែរឿងដំណើរការគណបក្សថ្មីមួយ ឬគណបក្សចាស់ មិនមែនតែប៉ុណ្ណឹងទេ។ បញ្ហាច្រើនណាស់ដែលពួកខ្ញុំត្រូវការឲ្យមានការដោះស្រាយ»។
កញ្ញាមិនអាចបញ្ជាក់ថា តើមន្រ្តីគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនឹងពិចារណាអំពីយោបល់របស់លោក ហ៊ុន សែន ឬយ៉ាងណានោះទេ។
កញ្ញា កឹម មនោវិទ្យា ដែលត្រូវបានកាត់សិទ្ធិនយោបាយ៥ឆ្នាំដែរនោះ ក៏បានបង្ហាញក្តីបារម្ភ ព្រោះគ្មានពេលវេលាមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់គណបក្សរៀបចំខ្លួនចូលរួមការបោះឆ្នោត ប្រសិនបើស្ថានការណ៍នយោបាយត្រឡប់មកដូចដើមវិញ។
កញ្ញាបានថ្លែងថា៖
«ខ្ញុំសោកស្តាយណាស់ ព្រោះខ្ញុំមើលទៅដូចអស់ពេលវេលាហើយ ដូចជាខ្ញុំតែងតែលើកឡើងជារឿយៗ។ ជិតអស់ពេលវេលាហើយ ទោះជាស្ថានការណ៍កែក៏ដោយ។ ទាល់តែកែលឿនបំផុត បើមិនអិចឹងទេ អស់ពេលវេលាដើម្បីរៀបចំខ្លួន ដើម្បីរៀបចំបរិយាកាស» ។
លោក មាស នី អ្នកវិភាគនយោបាយ មានប្រសាសន៍ថា ការថ្លែងរបស់លោក ហ៊ុន សែនឲ្យបង្កើតគណបក្សថ្មីជា«សញ្ញាវិជ្ជមានមួយ» ហើយជា«ជម្រើសល្អមួយ»សម្រាប់ដំណោះស្រាយនយោបាយនាពេលនេះ។ តែលោកថា ការដោះស្រាយត្រូវធ្វើឡើងជាកញ្ចប់គឺត្រូវមានការអនុញ្ញាតឲ្យមន្រ្តីគណបក្សទាំង១១៨នាក់ដែលត្រូវបានកាត់សិទ្ធិនយោបាយនោះ អាចចូលរួមធ្វើនយោបាយវិញ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«អានេះបើសិនជាចង់ដោះស្រាយទៅរកបង្កើតគណបក្សអីថ្មីទៀត លុះត្រាតែមានដំណោះស្រាយទាំងអស់ បានទៅរួច។ បើសិនជាគ្រាន់តែឲ្យសង្រ្គោះជាតិទៅបង្កើតគណបក្សអីថ្មីមួយទៀត ហើយអ្នកទាំង១១៨នាក់ហ្នឹងមិនបានលើកលែងគ្នាអីទេ ខ្ញុំគិតថា ស្ថានភាពដូចជាមិនបានធូរទៅវិញអីប៉ុន្មានទេ»។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖
«ដំណោះស្រាយ វាទាល់តែដំណោះស្រាយទាំងអស់ហ្នឹង។ អាហ្នឹងបានវាដោះស្រាយរួចទាំងក្បាល ទាំងកន្ទុយ។ បើគ្រាន់តែឲ្យសង្រ្គោះជាតិទៅបង្កើតបក្សថ្មី តែមិនឲ្យអ្នកទាំង១១៨អាចចេញមកធ្វើនយោបាយវិញបានទេ អាហ្នឹងវាហាក់ដូចជារួចតែក្បាល តែកន្ទុយនៅជាប់ខ្នោះដដែល»។
លោក មាស នី ក៏មានការព្រួយបារមុ្ភអំពីគំនាបពេលវេលាសម្រាប់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិក្នុងការបង្កើតគណបក្សថ្មី និងបារម្ភថា ស្ថានភាពនយោបាយនឹងមិនធូរស្រាលឡើងវិញទេ។
អ្នកវិភាគរូបនោះលើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតត្រូវមានការចូលរួមពីគណបក្សប្រឆាំងគឺគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ទើបមានការទទួលស្គាល់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ហើយដើម្បីបញ្ចៀសភាពស្មុគស្មាញ ឬគំនាបពីអន្តរជាតិ ដែលអាចកើតឡើងចំពោះរដ្ឋាភិបាល ក្រោយការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៨។ លោកបញ្ជាក់ថា គំនាបអន្តរជាតិនេះធ្វើឲ្យខូចប្រយោជន៍ដល់ប្រជាជាតិកម្ពុជា ដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែពិចារណា៕
