នាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរលោកហ៊ុនសែនបានផ្គូរផ្គងកូនប្រុសច្បងរបស់គាត់ឈ្មោះហ៊ុន ម៉ាណែតឱ្យបន្តតំណែងពីគាត់ចាប់តាំងពីកូនប្រុសរូបនេះបានទទួលបរិញ្ញាបត្រពីបណ្ឌិតសភាយោធាស.រ.អា.នៅ West Point កាលពីជិត២០ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ។ គាត់ទស្សន៍ទាយប្រកបដោយការទុកចិត្តថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលគ្រប់គ្រងប្រទេសនឹងបន្តកាន់អំណាច១០០ឆ្នាំទៀត។
ពួកអ្នកវិភាគនិយាយថា ការឡើងកាន់តំណែងបែបនេះមិនប្រាកដប្រជាទេហើយឧត្តមសេនីយ៍ហ៊ុន ម៉ាណែតដែលជាអគ្គមេបញ្ជាការនៃកងទ័ពជើងគោកដែរនោះនឹងត្រូវធ្វើការចរចាជាមួយការិយាល័យនយោបាយនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បក្ខពួកនានា សាធារណជនដែលមិនគាំទ្រគាត់ និងប្រទេសចិនដើម្បីឱ្យបានការគាំទ្រគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់គ្រប់គ្រងរដ្ឋដែលមានគណបក្សតែមួយនេះ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែនដែលជាមេដឹកនាំកាន់តំណែងយូរជាងគេក្នុងតំបន់បានបន្ថយការនិយាយស្មានៗដែលថា កូនប្រុសគាត់នឹងកាន់តំណែងខ្ពស់ជាងគេនេះ ដោយគាត់បាននិយាយថា មានបេក្ខជនមានសមត្ថភាពច្រើននាក់ដែលអាចប្រកួតប្រជែងសម្រាប់តំណែងនេះក្នុងពេលអនាគត។
នៅក្នុងសុន្ទរកថាមួយនៅក្រោយមានការនិយាយស្មានៗថ្មីៗបំផុតអំពីការដឹកនាំប្រទេសនេះលោកហ៊ុន សែនបាននិយាយថា៖ «ប៉ុន្តែបញ្ហាវាឋិតលើអ្នកបោះឆ្នោតទេ។ ដំបូងនៅក្នុងបក្សខ្លួនឯង ទទួលយកបានឬអត់។ អាហ្នឹងទីមួយ។ ទីពីរត្រូវឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតពីប្រជាជន។ បើបក្សយើងឈ្នះទើបមានលទ្ធភាព»។
លោកបន្តថា៖ «ប៉ុន្តែក្នុងឋានៈជាឪពុក យ៉ាងណាក៏ខ្ញុំគាំទ្រកូនខ្ញុំអប់រំកូនខ្ញុំឱ្យវាមានសមត្ថភាព។ បើមិនបានប៉ុនឪវាក៏បាន៨០% ឬ៩០%របស់ឪវាទៅចុះ»។
លោកហ៊ុនម៉ាណែតបានឡើងឋាន្តរស័ក្តិយ៉ាងលឿនក្នុងជួរកងទ័ពហើយការតែងតាំងគាត់កាលពីពេលថ្មីៗនេះឱ្យកាន់តំណែងជាប្រធានយុវជនគណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជា និងបេសកកម្មនយោបាយរបស់គាត់ទៅប្រទេសចិន គួបផ្សំនឹងការគ្រប់គ្រងផ្តាច់ការរបស់ឪពុកគាត់ បានបង្កើនការជជែកអំពីមហិច្ឆិតានយោបាយរបស់គាត់ថែមទៀត។
លោក Gavin Greenwood ជាអ្នកវិភាគម្នាក់ធ្វើការជាមួយអង្គការ A2 Global Risk ដែលជាអង្គការពិគ្រោះយោបល់ខាងសន្តិសុខមានមូលដ្ឋាននៅក្រុងហុងកុង។ លោកបាននិយាយប្រាប់ VOA ថាការលើកឡើងអំពីសក្តានុពលរបស់លោកហ៊ុន ម៉ាណែតបន្តតំណែងពីលោកហ៊ុន សែន ក៏នាំឱ្យមានការលើកឡើងនូវសំណួរអំពីការគ្រប់គ្រងរបស់ហ៊ុនសែនដែរ គឺតាំងពីបញ្ហាសុខភាពរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះរហូតដល់ភក្តីភាពរបស់ពួកយោធាផងដែរ។
លោក Greenwood បាននិយាយថា៖ «នៅកន្លែងដែលមានអ្នកកាន់អំណាចខ្លាំង ជានិច្ចកាលតែងតែមានវិបត្តិ។ ការគំរាមកំហែងចេញពីស្រទាប់មហាជនថ្នាក់ក្រោមរបស់ប្រទេសកម្រមានណាស់។ ការគំរាមកំហែងគឺចេញពីពួកមនុស្សនៅជុំវិញអ្នកកាន់អំណាចខ្លាំងនោះ»។
លោកបាននិយាយបន្ថែមថា ការចរចាគ្នាអំពីថ្នាក់ដឹកនាំជាវិធីមួយដើម្បីរក្សាជំហរទាហាន កុំឱ្យបែកឆ្វេង។
លោក Greenwood បានសួរថា៖ «ហេតុដូចម្តេចបានជាលោកហ៊ុនសែនលើកយកបញ្ហានេះមកនិយាយជាពិសេសនៅពេលនេះ? ឬមួយគាត់មានអារម្មណ៍ថា គាត់ត្រូវគំរាមកំហែង? តើការណ៍នេះជាការព្រមានដល់ផ្នែកកងយោធាថា ពួកគេត្រូវតែមានការស្មោះត្រង់ និងដើរតាមសន្តតិវង្សរបស់គាត់ និងកូនប្រុសគាត់ឬទេ?»
លោកបានថ្លែងទៀតថា៖ «មានសំណួរច្រើនជាងចម្លើយ ក៏ប៉ុន្តែរបបផ្តាច់ការតែងមានករណីបែបនេះជាធម្មតា»។
លោកហ៊ុនសែនបានធ្វើឲ្យប្រទេសគាត់ក្លាយទៅជារដ្ឋមានគណបក្សតែមួយនៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៨ដែលត្រូវបានចំអកមើលងាយជាទូទៅថា ជាការបោះឆ្នោតគួរឲ្យអៀនខ្មាស នៅពេលដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកបានឈ្នះឆ្នោតទទួលបានអាសនៈទាំងអស់១២៥នៅក្នុងរដ្ឋសភា។
ជ័យជម្នះនេះត្រូវបានធានា ក្រោយពីគណបក្សប្រឆាំងខាងនយោបាយធំបំផុតគឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានរំលាយ កាសែតឯករាជ្យត្រូវបានបិទ ឬត្រូវលក់ទៅឱ្យពួកអ្នកមានអត្ថប្រយោជន៍ដែលគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលហើយក្រុមសកម្មជនខាងសិទ្ធិមនុស្សត្រូវចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ឬត្រូវរត់គេចខ្លួនចេញពីប្រទេស។
លោកកឹមសុខាមេដឹកនាំក្រុមប្រឆាំងនៅតែជាប់បទចោទប្រកាន់ថាក្បត់ជាតិ។
លោក Carl Thayer ជាសាស្ត្រាចារ្យចូលនិវត្តន៍នៃសាកលវិទ្យាល័យ New South Wales។ លោកបាននិយាយថា ដោយបានផ្គូរផ្គងកូនប្រុសគាត់ឱ្យធ្វើជាមេដឹកនាំប្រទេសតាមរយៈការតែងតាំងខាងនយោបាយក៏ប៉ុន្តែមិនបង្ហាញសេចក្តីសង្ឃឹមរបស់គាត់ជាសាធារណៈនោះ លោកហ៊ុនសែនបានកំហិតចំនួនអ្នកប្រជែងសម្រាប់តំណែងដឹកនាំប្រទេស។
លោក Carl Thayer បាននិយាយថា៖ «នៅនាទីដែលលោកហ៊ុនសែននិយាយអំពីរឿងនេះ វាជាការប្រសិទ្ធិពរមួយដល់លោកហ៊ុន ម៉ាណែត។ ការណ៍នេះធ្វើឱ្យក្រុមប្រឆាំងគឺ អ្នកដែលទោមនស្ស មានឱកាសព្យាយាមរៀបចំនិងរារាំងវិធានការនេះ។ ដូច្នេះការធ្វើឱ្យមនុស្សគ្រប់គ្នាចេះតែគិតស្មានៗប្រហែលជាល្បិចកលល្អបំផុត»។
នៅមុនការបោះឆ្នោតកាលពីពីរឆ្នាំមុននេះ លោកហ៊ុន សែនអាយុ៦៧ឆ្នាំបាននិយាយថា ទោះណាជាគាត់មានកង្វល់អំពីសុខភាពក៏ដោយ ក៏គាត់នឹងដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា១០ឆ្នាំទៀតរហូតដល់គាត់មានអាយុ៧៥ឆ្នាំ។គាត់ក៏បានចៀសវាងពួកបស្ចឹមប្រទេសនិងចៀសវាងការរិះគន់របស់ប្រទេសទាំងនេះ នៅពេលដែលគាត់រឹតចំណងជិតស្និទ្ធជាងមុនជាមួយប្រទេសចិនដែលបានបណ្តាក់ទុនរាប់ពាន់លានដុល្លារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ថ្លែងអំពីការផ្ទេរអំណាចរបស់លោកហ៊ុន សែនឲ្យទៅកូនប្រុសនោះ លោក Greenwood បាននិយាយថា៖ «ប្រទេសចិនជាតួអង្គសំខាន់ដាច់ខាត»។
ប្រវត្តិនានាបង្ហាញថា ប្រទេសទាំងអស់ដែលមានព្រំដែនជាមួយប្រទេសចិន ប្រទេសចិនតែងមានបញ្ហានេះជាមួយ ដរាបណាមានអ្វីទាក់ទងនឹងចិន។
លោកបានថ្លែងបន្ថែមថា៖ «លទ្ធផលចុងក្រោយបំផុតដែលគេចង់បានក្នុងប្រទេសទាំងនេះគឺអ្វីដែលនឹងមានផលប៉ះពាល់ដល់ស្ថិរភាព និងរបៀបរៀបរយនិងបណ្តាលឱ្យមានផលវិបាក និងបញ្ហាខ្ទរខ្ទារដែលអាចកើតមានទៅហួសពីព្រំដែនទៅដល់ពួកគេ»។
លោក Carl Thayer ក៏បន្ទរទស្សនៈទាំងនោះដែរ។
លោកបាននិយាយថា៖ «នៅពេលមានការផ្ទេរអំណាចអ្នកដឹកនាំប្រទេស ឬពេលជិតមានការផ្ទេរអំណាច ប្រទេសចិននិយាយច្បាស់លាស់ប្រាប់ពួកមិត្តភក្តិរបស់ពួកគេថា នរណាដែលចិនមិនចូលចិត្ត អ្នកណាដែលចិនយល់ឃើញថាប្រឆាំងនឹងចិន ហើយនរណាដែលចិននឹងជំទាស់មិនឱ្យកាន់តំណែងជាមេដឹកនាំប្រទេសនោះ»។
លោក Carl Thayer បានថ្លែងថែមទៀតថា៖ «ដូច្នេះលោកហ៊ុន សែនត្រូវតែនិយាយបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យចិនជឿថាលោកហ៊ុនម៉ាណែតនឹងធ្វើដូចឪពុកគាត់ និងការពារផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសចិនហើយថា ការផ្ទេរអំណាចនឹងមិននាំឱ្យមានអស្ថិរភាពទេ»។
លោក Carl Thayer បាននិយាយថា រហូតដល់ពេលនោះលោកហ៊ុនសែននឹងនៅតែជាមនុស្សតែមួយគត់ដែលនឹងសម្រេចថា នរណានឹងកាន់តំណែងជំនួសគាត់ហើយគាត់មានការគាំទ្រពីលោកហ៊ុន ម៉ាណែតនិងកូនប្រុសម្នាក់ទៀតឈ្មោះហ៊ុនម៉ានិតដែលជាទាហានហើយជាប្រធាននៃនាយកដ្ឋានស៊ើបការណ៍សម្ងាត់របស់ក្រសួងការពារជាតិផងដែរ។
លោក Carl Thayer បានថ្លែងថា៖ «លោក ហ៊ុនសែនជាមនុស្សសំខាន់ជាងគេនៅក្នុងរបបគ្រប់គ្រងរបស់គាត់ហើយបណ្តាញរបស់គាត់ការពារគាត់។ គាត់មានកូនពីរនាក់ក្នុងកងទ័ព។ នៅពេលជាមួយគ្នានេះ កូនទាំងពីរនេះនឹងធ្វើឱ្យប្រាកដថា ពួកយោធានឹងមិនប្រឆាំងនឹងលោកហ៊ុនសែន ឬនឹងមិនធ្វើសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងគាត់ទេ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោកពិន ស៊ីសុវណ្ណ
