នៅមុនការរំលាយគណបក្សប្រឆាំងកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី១៦ ខែវិច្ឆិកា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានរំឭកឡើងវិញពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសង្គ្រាមក្នុងស្រុក ដែលបានកើតឡើងក្នុងរបបលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០។ លោកក៏រំពឹងថា សហរដ្ឋអាមេរិកក៏នឹងទម្លាក់ចោលបំណុល ដែលកម្ពុជាបានជំពាក់អាមេរិកផងដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ បានឲ្យដឹងពីក្តីរំពឹងរបស់លោកថា កម្មកររោងចក្រនឹងបោះឆ្នោត ឲ្យលោកបានស្ថិតក្នុងអំណាច ១០ឆ្នាំ បន្តទៀត ដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យលោកបានថែរក្សាសន្តិភាព ក្នុងប្រទេសសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ។
ថ្លែងក្នុងពិធីជួបជុំជាមួយក្រុមកម្មកររោងចក្រស្ថិតក្នុងតំបន់ឧស្សាហកម្មមួយកន្លែងនៅស្រុកខ្សាច់កណ្តាល ខេត្តកណ្តាល លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលស្ថិតក្នុងអំណាចជាង ៣០ឆ្នាំបានរៀបរាប់ពីការលះបង់ពេលវេលាជាងពាក់កណ្តាលជីវិតរបស់លោក ដើម្បីនាំសន្តិភាពពេញលេញមកដល់កម្ពុជា ដែលធ្លាប់រងការខ្ទេចខ្ទាំដោយសង្គ្រាមក្នុងស្រុក។ លោកបានអះអាងថា លោកបានបម្រើប្រទេសកម្ពុជា តាំងពីប្រជាជនខ្មែរចំនួនប្រមាណ៥លាននាក់ខ្វះស្បៀងហូបចុក រហូតដល់ប្រទេសនេះមានស្បៀងហូបចុកគ្រប់គ្រាន់ ខណៈដែលចំនួនប្រជាជនបានកើនឡើងដល់ ១៥លាននាក់។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងពីក្តីរំពឹងរបស់លោកចំពោះ ការសម្រេចចិត្តរបស់កម្មករ យ៉ាងដូច្នេះ៖
«តាំងពីប្រជាជនដែលនៅសេសសល់ពីការស្លាប់ ប្រមាណ ៥លាននាក់អត់អង្ករស៊ី ឥឡូវជាង១៥លាននាក់ សល់អង្ករ ដោយក្តីមោទនភាព ដែលពូបានរួមដំណើរជាមួយជីដូនជីតា ឪពុកម្តាយ និងមកដល់ក្មួយៗ ហើយសង្ឃឹមថា ជីដូនជីតា ឪពុកម្តាយក្មួយៗ ក៏ដូចជា ក្មួយៗផ្ទាល់ នឹងបន្តការបោះឆ្នោត គាំទ្រគណបក្សប្រជាជន និងផ្តល់ឱកាសឲ្យពូធ្វើនាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្ត ១០ឆ្នាំតទៅទៀត»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមួយរូប និងត្រូវបានលើកបន្តុបពីរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងហាណូយ ឲ្យដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា បានអំពាវនាវជាថ្មីម្តងទៀតឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈប្រឆាំងការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេស ដែលលោកយល់ថា ធ្លាប់បានធ្វើឲ្យប្រទេសធ្លាក់ក្នុងវិនាសកម្ម។
ដោយភ្ជាប់ពីការថ្លែងរបស់លោកអំពីការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេសនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងអំពីការកើតមានសង្គ្រាមក្នុងស្រុក នៅពេលកម្ពុជាស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ដែលទទួលការគាំទ្រពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ លោកថា របបលោក លន់ នល់ នេះ បានធ្វើឲ្យកម្ពុជាជំពាក់បំណុល ដែលកម្ពុជាមិនត្រូវសង ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកទៅវិញទេ ដែលគួរប្រើប្រាស់បំណុលនេះ ដើម្បីរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបានអះអាងនៅចំពោះមុខកម្មករថា លោកបានលើកឡើងពីបញ្ហានេះ នៅចំពោះមុខប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Donald Trump ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានមួយ ធ្វើឡើង នៅទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីនកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
«ខ្ញុំបានស្នើសុំឲ្យអាមេរិក បង្វែរបំណុលដែលពួក លន់ នល់ ជំពាក់ទៅជាជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ សម្រាប់កម្ពុជាវិញ។ ខ្ញុំបានប្រើពាក្យថា វាប្រៀបដូចជា យកញញួរមកវាយយើងខ្ញុំ ហើយឲ្យយើងខ្ញុំសងថ្លៃញញួរទៀត»។
លោក David Josar អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅកម្ពុជា បានឆ្លើយតបនឹងសំណួររបស់ VOA តាមសារអេឡិចត្រូនិក ឬ email ថា ស្ថានទូតមិនមានការអធិប្បាយលើបញ្ហាបំណុលនេះទេ។ លោកបានសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖
«យើងនឹងមិនមានការអធិប្បាយណាមួយទៅលើការអធិប្បាយរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអំពីបំណុលអាមេរិក»។
យ៉ាងណាក្តីលោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ប្រាប់ក្រុមកម្មករឲ្យដឹងទៀតថា លោកបានសុំទោសលោកប្រធានាធិបតី ត្រាំ ក្រោយពីការអធិប្បាយរបស់លោកក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ លោកអះអាងថា លោកត្រាំ បានឆ្លើយតបនឹងលោកថា មិនមានបញ្ហាអ្វីក្នុងការណ៍ដែលលោកលើកអំពីបញ្ហាបំណុលនេះ។
លោក ហ៊ុន សែន បានរៀបរាប់យ៉ាងដូច្នេះ៖
«និយាយចប់ ពេលបិទអង្គប្រជុំ ខ្ញុំបានមកជួបចាប់ដៃគាត់ ខ្ញុំបាននិយាយថា សុំទោស។ ខ្ញុំមិនប្រើពាក្យសុំទោសទេ ពាក្យ sorry គេប្រើពាក្យ មិនមែនជាការសោកស្តាយទេ ប៉ុន្តែអានេះ ភាសាការទូត អង់គ្លេសរបស់ខ្ញុំវាមិនច្បាស់ទេ ខ្ញុំបាននិយាយថា 'Sorry, I raised this issue.' គាត់បានឆ្លើយជាមួយខ្ញុំថា 'No problem, thank you.' គាត់ឆ្លើយតបថា 'អត់បញ្ហា សូមអរគុណ'។ អីចឹងមានន័យថា គាត់ស្តាប់យ៉ាងច្បាស់»។
ការរំពឹងទុករបស់លោក ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចំពោះសំឡេងគាំទ្រពីក្រុមកម្មករ កើតមានឡើង នៅពេលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងឈានទៅរកការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ ២០១៨ និងនៅមុនពេលដែលតុលាការកំពូលកម្ពុជាបានសម្រេចរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលគេដឹងថា ជាគណបក្សប្រជែងដ៏សំខាន់ ជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ក្រុមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជាយល់ថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កំពុងធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនានយោបាយសម្រាប់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ដោយបានយកប្រៀបលើគូប្រកួតប្រជែងរបស់គណបក្សលោក គឺគណបក្សប្រឆាំងដែលត្រូវបានរំលាយចោលនៅថ្ងៃទី ១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧ នេះ។
លោក យឿង សុធារ៉ា មន្រ្តីច្បាប់ និងអង្កេតនៃអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល បានប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា ការឃោសនានយោបាយទាញរកសំឡេងឆ្នោតនៅមុនអំឡុងពេលនៃការបោះឆ្នោត ជាសិទ្ធិរបស់អ្នកនយោបាយ។ តែលោកថា លំហនៃការឃោសនានេះ គួរត្រូវបានផ្តល់ឲ្យស្មើភាពដល់គណបក្សដទៃទៀត ដើម្បីបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតដែលនឹងធ្វើឡើងនៅពេលខាងមុខ នឹងត្រូវរៀបចំឡើងដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។
«វេទិកា ឬក៏លំហរប្រជាធិបតេយ្យទាំងអស់នេះ ត្រូវបើកឲ្យស្មើគ្នា ចំពោះគ្រប់មេដឹកនាំ អ្នកនយោបាយ គ្រប់និន្នាការ ទោះបីជានិន្នាការប្រឆាំង និន្នាការយ៉ាងម៉េចក៏ដោយ គឺត្រូវតែបើក space [លំហរ] បើកអាលំហរហ្នឹងឲ្យបានស្មើៗគ្នា មានន័យថា ធ្វើឲ្យបានប្រសើរ មានន័យមិនមែន វាយដៃគូម្ខាងឲ្យដួល ហើយខ្លួនមានឱកាសតែម្នាក់ឯង ដើម្បីប្រកូកប្រកាស ដើម្បីបញ្ចេញសំឡេង តែម្នាក់ឯង ដើម្បីទាក់ទាញការគាំទ្រ ហើយមិនអនុញ្ញាតឲ្យគេធ្វើដែរ គឺមិនជាការប្រកួតប្រជែងដោយស្មើភាពគ្នាទេបាទ»។
ស្របពេលដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានអំពាវនាវឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក ទម្លាក់បំណុលដែលកម្ពុជាជំពាក់ និងនៅមុនពេលតុលាការកំពូលប្រកាសរំលាយចោលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកបានបង្ហោះសារជូនដំណឹងមួយនៅលើ ទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួននៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ ដោយបានបញ្ជាក់ថា ការិយាល័យអ្នកតំណាងពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិក ហៅកាត់ថា (USTR) បានប្រកាសពីកិច្ចខិតខំថ្មីមួយ ដើម្បីធានាដល់ប្រទេស ដែលទទួលផលប្រយោជន៍ទាំងឡាយឲ្យបំពេញបាននូវតម្រូវការរបស់កម្មវិធីប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្មទូទៅ (Generalized System of Preference) ហៅកាត់ថា GSP។ ដំណើរការថ្មីនេះ មានការពាក់ព័ន្ធនឹងការវាយតម្លៃរបស់ USTR ទៅលើប្រទេសដែលទទួលបានប្រយោជន៍ពីកម្មវិធី GSP។ ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជាបានក្លាយជាប្រទេសទទួលផលប្រយោជន៍ពីកម្មវិធី GSP នៅឆ្នាំ ១៩៩៧ និងនៅឆ្នាំ២០១៦ កម្ពុជាបាននាំចេញក្នុងទឹកប្រាក់ចំនួន ១៧៩លានដុល្លារអាមេរិកទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្នុងកម្មវិធីនេះ។
លោក David Josar អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅកម្ពុជា បានបដិសេធមិនផ្តល់ការអធិប្បាយ ទាក់ទិនការពិនិត្យឡើងវិញទៅលើប្រទេសដែលទទួលបានប្រយោជន៍ពីកម្មវិធី GSP នេះ ដោយបានបង្វែរសំណួរទៅការិយាល័យអ្នកតំណាងពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលមិនទាន់បានឆ្លើយសំណួររបស់ VOA មកដល់ល្ងាចថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ៕
