នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន បានព្រមានអំពីការកើតឡើងនូវវិនាសកម្មសង្គ្រាម ដោយសារការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ដែលលោកយល់ថាជាការផ្ដួចផ្ដើមចេញពីគោលនយោបាយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក គាំទ្រដោយប្រទេសមួយចំនួនក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប។
លោកបានលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំមហាសន្និបាត សភាតំបន់អាស៊ី ដែលបានរៀបចំឡើងនៅខេត្តសៀមរាបកាលពីថ្ងៃចន្ទម្សិលមិញនេះ។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា ចលនាបដិវត្តន៍ដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ាប្រទេស បានបង្កឲ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញ ហើយប្រទេសមួយចំនួនទៀតសោត កំពុងជាប់ផុងក្នុងសង្គ្រាម។
លោកបញ្ជាក់ថា ប្រទេសនៅតំបន់អឺរ៉ុបមួយចំនួនត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះការទទួលយកជនភៀសខ្លួនពីប្រទេសដែលរងការបំផ្លិចបំផ្លាញ ដោយសារការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌គាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។
«ខ្ញុំបានឮសូរប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ ថា[ប្រទេស]តួកគីមានបំណងនឹងបើកព្រំដែន ដើម្បីឲ្យជនភៀសខ្លួនចូលទៅកាន់អឺរ៉ុប។ ប្រសិនបើយ៉ាងដូច្នោះមែន ខ្ញុំគិតថា វាជាការល្អ ព្រោះវាជាការទទួលខុសត្រូវរបស់ពួកអឺរ៉ុប ដែលគាំទ្រនយោបាយអាមេរិកនៅក្នុងការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌នៅមជ្ឈិមបូព៌ា។ គួរតែផ្ដល់កន្លែងជ្រកកោនឲ្យពួកគេ ត្រូវផ្ដល់ការងារឲ្យពួកគេ ទើបវាជាការសមរម្យ។ មិនអាចយកគេទៅស្លាប់ក្នុងសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ ឬក៏នៅក្នុងជំរំ ដូចជារូងកណ្ដុរនោះទេ»។
នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្រុមសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនបានរងការបង្ក្រាប និងចាប់ខ្លួនឃុំខ្លួនសួរចម្លើយ នៅក្នុងពេលពួកគេដឹកនាំ និងចូលរួមធ្វើយុទ្ធនាការថ្ងៃចន្ទពណ៌ខ្មៅ ដែលមានគោលបំណងទាមទារឲ្យដោះលែងសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបានតុលាការសម្រេចដាក់ឲ្យជាប់ក្នុងការឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលយល់ថា យុទ្ធនាការនេះជាការផ្ដួចផ្ដើមចលនាបដិវត្តន៍ ដែលតម្រូវឲ្យមានការទប់ស្កាត់ជាបន្ទាន់។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចាត់ទុកការធ្វើបដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំបុគ្គលម្នាក់ ឬរដ្ឋាភិបាលដែលគាំទ្រដោយកម្លាំងនយោបាយពីក្រៅប្រទេសថា ជាការបំផ្លាញសន្តិភាព ការអភិវឌ្ឍន៍ និងការសម្លាប់មនុស្ស ហើយក៏ជាអ្វីដែលធ្លាប់បានកើតឡើងនៅប្រទេសកម្ពុជា។
«ស្អប់ខ្ពើមមនុស្សម្នាក់ ឬរដ្ឋាភិបាលមួយ តែបាននាំមកនូវការជំនួស ដោយការស្លាប់មនុស្សរាប់ម៉ឺន រាប់សែន រាប់លាននាក់ ដូចជាកម្ពុជាខ្លួនឯងផ្ទាល់តែម្ដង ស្អប់សម្ដេចព្រះនរោត្តមសីហនុ បែរជាបង្កើតរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះនរោត្តមសីហនុ បង្កើតឡើងនូវសង្គ្រាមវិនាសកម្មស្លាប់មនុស្ស»។
លោកហ៊ុន សែន បានស្នើកាលពីពេលកន្លងមកផងដែរថា កុំឲ្យប្រទេសនានា ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិកជាដើមជ្រៀតជ្រែកក្នុងរឿងនយោបាយ និងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសតូចៗ។
លោកអះអាងថា ការជ្រៀតជ្រែកពីសហរដ្ឋអាមេរិកកន្លងមក មិនបានធ្វើឲ្យប្រទេសទាំងនោះមានស្ថានភាពប្រសើរឡើងនោះទេ។
ការស្នើយ៉ាងដូច្នេះកើតឡើងមានឡើង នៅគ្រាដែលទំនាក់ទំនងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវគេជឿថា បានជួបភាពរកាំរកូស ដោយសាររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ខកខានមិនបានគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញ។
អ្នកឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជា មិនអាចប៉ាន់ស្មានអំពីលទ្ធភាពនៃការធ្វើបដិវត្តន៍នៅប្រទេសកម្ពុជាសារជាថ្មីទៀតនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេយល់ថា ការថ្លែងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយមួយដើម្បីទប់ស្កាត់ចលនាមហាជនប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលដែលអាចនឹងកើតឡើង ដោយសារវិបត្តិនានាក្នុងសង្គម។
លោក ហេង ស្រ៊ាង អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវខាងសង្គម និងនយោបាយ ប្រាប់ VOA ថា ប្រទេសកម្ពុជារមែងតែងបានឆ្លងកាត់ការតវ៉ារបស់មហាជន ដែលរួមមានទាំងការធ្វើបាតុកម្មទ្រង់ទ្រាយធំតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មកម្ល៉េះ ហើយថា ការតវ៉ាទាំងនោះមិនមែនជាចលនាបដិវត្តន៍ដែលមានការគាំទ្រពីបរទេសនោះទេ។
លោកយល់ថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងរិះរកមធ្យោបាយបង្ក្រាបចលនាតវ៉ា ដោយយកលេសថា ការតវ៉ាទាំងអស់នោះ មានការជួយជ្រោមជ្រែងពីបរទេសដែលនេះជាហានិភ័យខ្ពស់មួយដល់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរដែលចង់ងើបតវ៉ាប្រឆាំងនឹងការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ហើយក៏ជាហានិភ័យសម្រាប់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលចង់ធ្វើការតវ៉ាតស៊ូមតិដើម្បីបុព្វហេតុកិច្ចការមនុស្សធម៌របស់ពួកគេដែរ។
«ទៅថ្ងៃមុខថ្ងៃក្រោយ បើសិនជា អ្នកដឹកនាំស្រុកខ្មែរប្រកាន់យកឥរិយាបថបែបនេះ នោះគេនឹងគិតថា ចលនាសិស្សនិស្សិតប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបើអាចជាកើតមានទៅថ្ងៃអនាគត គេគិតថា ជាអ្នកដែលបម្រើបរទេស ឬក៏បម្រើសហរដ្ឋអាមេរិកដូចអ្វីដែលអ្នកដឹកនាំស្រុកខ្មែរតែងតែលើកឡើងអញ្ចឹងបាទ។ អានេះវាជាមធ្យោបាយមួយសម្រាប់វាយប្រហារ វាយបកនៅពេលខាងមុខ»។
លោកបន្ថែមថា ការពឹងផ្អែករបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើជំនួយប្រទេសដែលមិនផ្ដោតលើការគោរពច្បាប់ គោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញ បានញាំងឲ្យប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបែរមកវាយប្រហារលើសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសមួយចំនួនទៀត។
«អ្នកដឹកនាំខ្មែរយើងពេលបច្ចុប្បន្នហាក់ដូចជាមាន បើស្ដាប់មួយភ្លែតទៅ អត់មានឯករាជ្យភាពសំខាន់ ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។ ដូច្នេះប្រហែលជា គិតថា បើគ្មានជំនួញពួកអាមេរិក ដែលនាំធ្វើឲ្យមានសភាព មិនស្ថិរភាព ផ្នែកខាងដូចថាគ្រប់គ្រងប្រទេស ស្រេចតែចិត្ត ធ្វើអីក៏បានស្រេចតែចិត្ត។ អញ្ចឹងមិនកើតទេគឺ គិតថា បើមានជំនួយអីផ្សេងអាចប្រើប្រាស់បាន ដូច្នេះ អាមេរិកក៏អត់សំខាន់សហគមន៍អឺរ៉ុប ក៏មិនសំខាន់ អង្គការសហប្រជាជាតិក៏អត់សំខាន់។ ដូច្នេះ ចេះតែគិតតែថា យកអាណាដែលស្រួលជាង អញ្ចឹងការប្រើភាសា គឺកាន់តែទ្រគោះបោះបោកទៅលើប្រទេសមួយចំនួននោះបាទ»។
ប្រទេសចិនត្រូវគេដឹងថា ជាប្រទេសផ្ដល់ជំនួយធំជាងគេដល់ប្រទេសកម្ពុជា ទាំងក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងយោធា។ ក្នុងអំឡុងពេលទស្សនកិច្ចរបស់លោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីងពីន ដែលធ្វើឡើងកាលពីខែតុលាកន្លងទៅនេះ មានកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីចំនួន៣១ត្រូវចុះហត្ថលេខា។
លោក ស៊ី បានសន្យាថា នឹងបង្កើនវិនិយោគទុនពីប្រទេសចិនមកកម្ពុជាពីចំនួនជាង៣ពាន់លានឲ្យដល់៥ពាន់លានក្នុង១ឆ្នាំ។ ការវិនិយោគចិនមានលើផ្នែកថាមពល រ៉ែ ដីសម្បទាន វាយនភណ្ឌជាដើម ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃចន្ទដដែលនោះក៏បានអំពាវនាវឲ្យមានការធ្វើសន្និសីទអន្តរជាតិស្ដីពីការប្រយុទ្ធប្រឆាំងភេរវកម្ម។ លោកបានរំលឹកថា លោកធ្លាប់បានលើកជាសំណួរអំពីការធ្វើសន្និសីទអន្តរជាតិស្ដីពីការប្រយុទ្ធប្រឆាំងភេរវកម្មដដែលនេះ នៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិកកាលពីខែកុម្ភៈ ក៏ប៉ុន្តែពុំមានមេដឹកនាំប្រទេសណាមួយឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់លោក។
ដោយឡែក លោក Jay Raman មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យ ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា ថ្លែងតាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិក ឬអ៊ីមែលថា ស្ថានទូតបានទទួលដំណឹងអំពីរបាយការណ៍នានានៃការថ្លែងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប៉ុន្តែស្ថានទូតពុំមានការឆ្លើយតបជាផ្លូវណាមួយនោះទេ៕
