វ៉ាស៊ីនតោន៖ គណបក្សនយោបាយចំនួនប្រាំបីដែលមានមេដឹកនាំដែលមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីនៅកម្រិតថ្នាក់ជាតិនិងអន្តរជាតិនិងអ្នកដែលប្រជាពលរដ្ឋមិនដែលឮនិងមិនស្គាល់មុខសោះកំពុងដឹកនាំគណបក្សរបស់ខ្លួនដើម្បីប្រកួតប្រជែងយកកៅអីនាយករដ្ឋមន្ត្រីនិងសភាជាតិក្នុងការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៨ខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣នេះ។
១) គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជា (គសក)
គណបក្សដែលស្ថិតនៅលេខរៀងទីមួយលើសន្លឹកឆ្នោតដែលអ្នកបោះឆ្នោតមើលឃើញគឺគណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជា។ គណបក្សនេះមានមេបក្សគឺជាព្រះសង្ឃមួយអង្គដែលសមាជិកបក្សហៅថាព្រះគ្រូមហាថេរៈ លោកតាហង្សភ្នំត្បែងមានជ័យ។ គណបក្សមិនបានបញ្ចេញព័ត៌មានច្រើនទេទាក់ទងនឹងព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់មេដឹកនាំបក្សរូបនេះក្រៅតែពីថាព្រះអង្គនៅបួសនៅឡើយនិងមានព្រះជន្មជាង៧០ព្រះវស្សាហើយនឹងមកកាន់កិច្ចការនៅពេលណាដែលគណបក្សនេះឈ្នះឆ្នោត។
កិច្ចការផងទាំងឡាយត្រូវបានទទួលរ៉ាប់រងដោយលោក សេង សុខេង ប្រធានស្តីទីរបស់គណបក្សដែលជាអ្នកចេញមុខដឹកនាំគណបក្សចូលប្រឡូកក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រសម្រាប់នីតិកាលទី៥នេះ។
លោកសេង សុខេងកើតនៅថ្ងៃទី១៩ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧៣នៅស្រុកពារាំងខេត្តព្រៃវែង។ លោកមានកូនបួននាក់ស្រីពីរនិងប្រុសពីរនាក់។
លោក សេង សុខេងមិនមែនចេញមកពីត្រកូលអ្នកនយោបាយទេគឺលោកជាកូនកសិករសុទ្ធសាធ។ លោកបានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់វេជ្ជបណ្ឌិតនៅឆ្នាំ២០០០នៅមហាវិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្រ្តក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយបានសិក្សាបន្តយកសញ្ញាប័ត្រអនុបណ្ឌិតខាងសុខភាពសាធារណៈនៅឆ្នាំ២០០៦។ លោកកំពុងបម្រើការនៅមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរសូវៀតដោយមានឯកទេសជំងឺទឹកនោមផ្អែម។
លោកសុខេង បានបញ្ជាក់ពីគោលបំណងនៃការហក់ចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយនេះថា៖
«គឺជាបំណងប្រាថ្នារបស់ខ្ញុំគឺខ្ញុំចង់ធ្វើអ្វីៗបានដល់ប្រយោជន៍មនុស្សច្រើន មនុស្សទូទៅច្រើន។ នេះជាបំណងប្រាថ្នារបស់ខ្ញុំ»។
គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជាចាត់ទុកភាពក្រីក្រជា«សត្រូវចំពោះមុខដែលត្រូវដោះស្រាយជាបន្ទាន់»។
គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជាសង្ឃឹមថានឹងទទួលបានអាសនៈយ៉ាងហោចណាស់៨០នៅក្នុងរដ្ឋសភាជាតិដោយលោកផ្អែកការសន្និដ្ឋានលើចំនួនរូបថតរបស់ប្រធានគណបក្សដែលពលរដ្ឋអ្នកមានជំនឿគោរពបូជាបានជាវយកទៅរក្សាទុកនៅតាមគេហដ្ឋាន។
២ ) គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលមានអក្សរកាត់ថា ររជកឯអសស
គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចគឺជាគណបក្សដែលមានការផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំច្រើនជាងគេនិងបានឆ្លងកាត់ការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងយ៉ាងខ្លាំងដែលធ្វើឱ្យគណបក្សនេះបានធ្លាក់ពីគណបក្សដែលមានចំណាត់ថ្នាក់លេខមួយហើយបាត់បង់ប្រជាប្រិយ៍ភាពជាបន្តបន្ទាប់។
ប្រធាននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះគឺសម្តេចរាជបុត្រីព្រះអនុជ នរោត្តម អរុណរស្មី។ សម្តេចរាជបុត្រីកើតនៅថ្ងៃទី២ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៥៥ នៅរាជធានីភ្នំពេញនិងជាបុត្រីពៅរបស់ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ អតីតព្រះមហាក្សត្រដ៏ឆ្នើមនៃប្រទេសកម្ពុជានិងមានមាតានាម ម៉ានីវណ្ណ ផានិវង្ស។
សម្តេចរាជបុត្រីមានស្វាមីគឺលោកកែវ ពុទ្ធរស្មីនិងមានបុត្រចំនួន៥អង្គ។ លោកកែវ ពុធរស្មីក៏ឈរឈ្មោះជាអ្នកតំណាងរាស្រ្តដែរ។
ដោយលើកម្រាមដៃពីរនៅរាល់វេទិការឃោសនាដែលជាសញ្ញានៃជ័យជម្នះនិងជាលេខពីរដែលកំណត់លេខគណបក្សនៅលើសន្លឹកឆ្នោតផង វត្តមានសម្តេចរាជបុត្រីបានធ្វើឱ្យគណបក្សនេះនៅបន្តបាននូវសែរាជវង្សក្នុងការដឹកនាំគណបក្សរាជានិយមមួយនេះ។
មេបក្សរូបនេះបានចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយក្នុងឆ្នាំ១៩៨២ដោយកាន់តួរនាទីជានាយកព្រះរាជខុទ្ទកាល័យរបស់ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ។
សម្តេចរាជបុត្រីមានប្រវត្តិការងារភាគច្រើនក្នុងផ្នែកធនាគារនិងជាអ្នកការទូតរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដោយព្រះអង្គធ្លាប់ធ្វើជាប្រធានធនាគារកសិករកម្ពុជានិងធ្វើការនៅធនាគារពីរនៅសហរដ្ឋអាមេរិកហើយជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។
សម្តេចអរុណ រស្មីបានចូលរៀននៅសាលាបឋមសិក្សាដេកាត និង សាលាមធ្យមសិក្សារ៉ូម៉ាំងកាតូលិក ម៉ាទឺដៃ (ហៅថាសាលាយាយជី) នៅខេត្តកែប។ សម្តេចនរោត្តម អរុណរស្មី អាចនិយាយភាសាខ្មែរ ឡាវ ថៃ បារាំងនិងអង់គ្លេសបានយ៉ាងល្អ។
ព្រះអង្គធ្លាប់ត្រូវបានគណបក្សដាក់ឱ្យឈរជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីម្តងហើយកាលពីការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០០៨ប៉ុន្តែមិនបានទទួលលទ្ធផលដុំកំភួនអ្វីទេដោយសារគណបក្សរាជានិយមបានបំបែកចេញដល់ទៅពីរគឺគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចនិងគណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ។ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣នេះព្រះអង្គត្រូវបានគណបក្សដាក់ឱ្យឈរជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីជាលើកទីពីរដើម្បីដឹកនាំគណបក្សរាជានិយមតែមួយគត់ឱ្យទទួលជ័យជម្នះនិងអនុវត្តតាមមាគ៌ា«នយោបាយសីហនុនិយម»។
បើទទួលបានជ័យជម្នះព្រះអង្គអាចជានាយករដ្ឋមន្ត្រីស្រ្តីទីមួយក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលតួរនាទីស្រ្តីក្នុងឆាកនយោបាយកំពុងតែរីកចម្រើនទៅមុខយ៉ាងយឺតៗ។
៣ ) គណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យ (គសរប)
ស្រ្តីទីពីរនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០០១៣នេះដែលកាន់តំណែងជាប្រធានគណបក្សគឺលោកស្រី សុខ រ័ត្នសុវណ្ណបច្ចៈសីលា នៃគណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកស្រីមេបក្សនេះមានប្រវត្តិផ្ទាល់ខ្លួនកំសត់ជាងគេបង្អស់ក្នុងចំណោមមេបក្សទាំង៨។ តាមជីវប្រវត្តិសង្ខេបដែលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតចែកជូនឱ្យដឹងថាលោកស្រីសុខ រ័ត្នសុវណ្ណបច្ចៈសីលាកើតនៅថ្ងៃទី០៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៦៥ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ មេបក្សរូបនេះជាកូនកំព្រាដែលមិនស្គាល់សូម្បីតែឈ្មោះឱពុកម្តាយរបស់ខ្លួន ហើយបច្ចុប្បន្នជាស្រ្តី ម៉េម៉ាយដែលមានកូនប្រាំនាក់។ ប្រវត្តិរូបបានបញ្ជាក់ថាក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩លោកស្រីធ្លាប់ដើរសុំទានគេដើម្បីបានរស់ជីវិតហើយរៀនសូត្របានតែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។ លោកស្រីរ័ត្នសុវណ្ណបច្ចៈសីលាធ្លាប់ជាជនភៀសខ្លួនរស់នៅតាមបណ្តោយព្រំដែនខ្មែរថៃមុនពេលបានទៅរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកស្រីសុខ រ័ត្នសុវណ្ណបច្ចៈសីលាបានវិលត្រឡប់មកចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយនៅឆ្នាំ២០១១ដោយបង្កើតគណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យឡើង។
នេះគឺជាគណបក្សនយោបាយដែលគាំទ្រឱ្យមានប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតឯកត្តនាមនិងហាមមិនឱ្យមន្ត្រីរាជការធ្វើការងារពីរកន្លែងគឺការងារស៊ីវិលផងនិងជាកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធផងហើយក៏ដូចជាហាមឃាត់មិនឱ្យតំណាងរាស្ត្រកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីផងនិងតំណែងជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រផង។
គណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យឈរនៅលេខរៀងទីបីនៅក្នុងសន្លឹកឆ្នោតហើយបើតាមការឱ្យដឹងរបស់លោកស្រីសុវណ្ណបច្ចៈសីលាគឺថាគណបក្សនេះតំណាងឱ្យឃើញថាស្ត្រីមានឋានៈតូចទាបក៏អាចចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយបានដែរ។
៤ ) គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា (ប្រជ)
គណបក្សដែលមានលេខរៀងទីបួនលើសន្លឹកឆ្នោតពីអណត្តិជាប់ៗគ្នាគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
វរៈជននយោបាយបីនាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគឺលោក ជាស៊ីម លោកហ៊ុន សែននិងលោកហេង សំរិនត្រូវបានគណបក្សដែលមានដើមទងចេញពីបក្សកំម្មុយនីស្តមួយនេះលើកស្ទួយទន្ទឹមគ្នាតាំងពីមានការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ១៩៩៣មក។
ប្រធាន គណបក្ស គឺលោកជាស៊ីម បានកើតនៅថ្ងៃទី១៥ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ១៩៣២ក្នុងស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀង។
លោកជា ស៊ីមត្រូវបានក្រុមកំម្មុយនីស្តវៀតណាមជ្រើសរើសឱ្យចូលបម្រើការក្នុងពេលសង្រ្គាមប្រឆាំងនឹងបារាំងក្នុងទសវត្សរ៍១៩៥០។ លោកបានចូលរួមជាមួយនឹងក្រុមខ្មែរក្រហមហើយបានក្លាយជាលេខាបក្សស្រុកពញាក្រែក។ ក្រោយពីផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមលោកបានឡើងកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រោយមកកាន់តំណែងជាប្រធានរដ្ឋសភានៃរដ្ឋកម្ពុជា។ លោកបានកាន់តំណែងជាប្រធានសភាជាតិក្រោយពីការបោះឆ្នោតជាតិនៅខែឧសភាឆ្នាំ១៩៩៣ ហើយបានក្លាយជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩។
វរៈជនដ៏សំខាន់ម្នាក់ទៀតនៅក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគឺលោក ហេង សំរិន ប្រធានកិត្តិយសនៃបក្សនេះ។ កើតនៅថ្ងៃទី២៥ខែឧសភាឆ្នាំ១៩៣៤ លោកហេង សំរិនបានចូលរួមជាមួយនឹងក្រុមខ្មែរក្រហមនិងបានកាន់តំណែងជាមេបញ្ជាការកងពលថ្មើរជើងលេខ៤ពីឆ្នាំ១៩៧៦ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៨។ លោកបានធ្វើរដ្ឋប្រហារមិនបានសម្រេចមួយប្រឆាំងនឹងការដឹកនាំរបស់ប៉ុលពត ហើយក៏បានរត់ភៀសខ្លួនទៅប្រទេសវៀតណាមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨។ លោកហេង សំរិនបានឡើងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាប្រជាជនបដិវត្តន៍ដែលបានគ្រប់គ្រងប្រទេសក្រោយពីវៀតណាមបានផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩។ លោកក៏បានធ្វើជាប្រមុខរដ្ឋអស់ជាច្រើនឆ្នាំ។
អនុប្រធានបក្សដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់គណបក្សនេះគឺលោកហ៊ុន សែន។ លោកហ៊ុន សែនបានកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបានចំនួន២៨ឆ្នាំហើយជាអ្នកនយោបាយដែលមានបទពិសោធន៍ក្នុងឆាកនយោបាយច្រើនជាងគេនិងត្រូវរងការរិះគន់ក៏ដូចជាការសរសើរទាំងនៅឆាកអន្តរជាតិនិងក្នុងស្រុកចំពោះការដឹកនាំរបស់លោក។
លោកហ៊ុន សែនកើតនៅថ្ងៃទី៥ខែសីហាឆ្នាំ១៩៥២ នេះបើតាមសៀវភៅពីប្រវត្តិរបស់គាត់ប៉ុន្តែឆ្នាំកំណើតផ្លូវការនៅ គ.ជ.ប ដាក់ថា លោកកើតនៅថ្ងៃទី៤ខែមេសាឆ្នាំ១៩៥១។ លោកហ៊ុន សែនកើត នៅខេត្តកំពង់ចាមក្នុងគ្រួសារកសិករ។ លោកមានឈ្មោះដើមថាហ៊ុន ណាល់ ហើយបានរត់ចូលព្រៃដើម្បីតស៊ូប្រឆាំងនឹងការទម្លាក់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុចេញពីអំណាចក្នុងឆ្នាំ១៩៧០។
លោកហ៊ុន សែនបានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីតាំងពីឆ្នាំ១៩៨៥មកហើយលោកបានដើរតួរនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការចរចាសន្តិភាពដែលឈានដល់សម្រេចបានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពឆ្នាំ១៩៩១ដែលនាំឱ្យមានការបោះឆ្នោតតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកធ្លាប់បានកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីពីរក្រោយពីគណបក្សរបស់លោកបានចាញ់ឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ក្រោយពីគណបក្សរបស់លោកបានឈ្នះឆ្នោតនៅឆ្នាំ១៩៩៨លោកបានកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជាប់ជារហូតមក។ លោកហ៊ុន សែនត្រូវបានគណបក្សប្រើប្រាស់ជាសារដ៏សំខាន់មួយដើម្បីទាក់ទាញអ្នកបោះឆ្នោត។
ពាក្យស្លោកដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំនេះគឺ«បើស្រឡាញ់ បើអាណិត បើពេញចិត្ត បើជឿទុកចិត្តហ៊ុន សែនសូមបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺមានតម្លៃស្មើនឹងបោះឆ្នោតឱ្យខ្លួនឯង»។
កូនប្រុសពៅរបស់លោកហ៊ុន សែនឈ្មោះ ហ៊ុន ម៉ានី កំពុងឈរឈ្មោះ ជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រដែរ។
៥ ) គណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច (គខអស)
គណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចគឺជាគណបក្សដែលដឹកនាំដោយលោក ហួន រាជចំរើន។
ក្នុងវ័យ៥៣ឆ្នាំ លោក រាជចំរើនមានកូន៩នាក់ប្រុស៧នាក់ ស្រីពីរនាក់និងមានដើមកំណើតនៅស្រុកទ្រាំងខេត្តតាកែវ។
គណបក្សមានរូបសញ្ញាទំពាំងប្រាំដើមដែលជាការជួនគ្នាល្អជាមួយនឹងលេខរៀងទី៥ដែលមាននៅលើសន្លឹកឆ្នោត។
គណបក្សនេះមានត្រកូលចេញពីអ្នកសារព័ត៌មានដោយសារតែលោករាជចំរើនខ្លួនឯងធ្លាប់បានបង្កើតសារព័ត៌មានមួយហើយកូនប្រុសទាំងបីនាក់របស់លោកសុទ្ធតែជាចាងហ្វាងសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
លោករាជចំរើនមានសញ្ញាប័ត្របរិញ្ញាប័ត្រមកពីសាលាតិចណូនិងបានឆ្លងកាត់បទពិសោធន៍ការងារយ៉ាងក្រាស់ក្រែល ដោយធ្វើជាមន្ត្រីប៉ូលិស អ្នកតស៊ូក្នុងចលនារបស់ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច គ្រូបង្រៀន អ្នកជំនួញ និងប្រធានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាដើម។
មេបក្សរូបនេះប្រកាន់គោលការណ៍គោរពគណបក្សដទៃទៀតថាជារៀមច្បងនិងជាឱពុកម្តាយដោយសារតែគណបក្សរបស់លោកទើបបានបង្កើតឡើងក្នុងខែធ្នូឆ្នាំ២០១២តែប៉ុណ្ណោះ។
លោករាជចំរើនបានបញ្ជាក់ថា៖
«បានជាខ្ញុំបាទរៀបចំបង្កើតគណបក្សនេះឡើងដោយដាក់ឈ្មោះ ថាខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចដោយផ្អែកទៅលើជនជាតិខ្មែរទាំងអស់គឺជាម្ចាស់គណបក្សហើយរួមគ្នាអភិវឌ្ឍន៍ជាតិទើបយើងមានសេដ្ឋកិច្ច។ អញ្ចឹងបានខ្ញុំដាក់ឈ្មោះថាគណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច ហើយយើងយកចំណុចគោលការណ៍អភិវឌ្ឍន៍ជាតិមកនិយាយដោយយើងដើរតាមលំអានព្រះករុណាជាអង្គម្ចាស់ជីវិតដម្កល់លើត្បូងព្រះមហាវីរៈក្សត្រដែលលោកបានទាមទារឯករាជ្យជាតិពីបារាំងនៅ ឆ្នាំ១៩៥៤ដោយដើរតាមគោលនយោបាយ មួយអភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្ស អភិវឌ្ឍន៍វិស័យកសិឧស្សាហកម្ម អភិវឌ្ឍន៍វិស័យទេសចរណ៍និងអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសេដ្ឋកិច្ច»។
គណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចមានបាវចនា «សង្គ្រោះ បំរើ ការពារ» ហើយមានដាក់បេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រនៅតែខេត្តក្រុងចំនួន៧ប៉ុណ្ណោះ។
៦ ) គណបក្សខ្មែរឈប់ក្រ (គខឈក)
លោកក្រវ៉ាញ ដារ៉ន គឺជាប្រធាន«គណបក្សខ្មែឈប់ក្រ»ដែលជាគណបក្សមួយបានចាប់បដិសន្ធិនៅសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីថ្ងៃទី៤ខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៧។
លោក ក្រវ៉ាញ ដារ៉ន មានដើមកំណើតនៅស្រុកក្រគ ខេត្តពោធិ៍សាត់។ មេបក្សដែលមានវ័យ៥៩ឆ្នាំរូបនេះបានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់សេវាកម្មមនុស្សជាតិនិងសង្គមកិច្ចពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកបានបម្រើការងារដល់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងតួរនាទីជាបុគ្គលិកការងារសង្គមកិច្ចអស់រយៈពេល២៥ឆ្នាំហើយ។
មេបក្សរូបនេះមិនធ្លាប់មានមហិច្ឆតាចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយដើម្បីបានតំណែងធំដុំអ្វីឡើយក្នុងពេលកន្លងមកប៉ុន្តែកត្តាសង្គមកម្ពុជាបានបង្ខំចិត្តឱ្យលោកត្រូវតែចូលរួមដោយខានមិនបាន។ លោកក្រវ៉ាញ ដារ៉នបានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃការចូលនយោបាយនេះថា៖
«តាមពិតទៅខ្ញុំជា អ្នកមនុស្សធម៌សុទ្ធសាធ ខ្ញុំអត់ចូលចិត្តនយោបាយទេព្រោះអីខ្ញុំក៏មិនមែនជាអ្នកនយោបាយដែរប៉ុន្តែដោយសារតែការទុក្ខសោករបស់ខ្មែរកាន់តែខ្លាំងទៅៗ។ ខ្ញុំមានបង្កើតNGOsច្រើនសម្រាប់ជួយខ្មែរប៉ុន្តែដឹកថ្នាំពេទ្យថ្នាំអីមករដ្ឋាភិបាលគេពុករលួយទារលុយនេះលុយនោះច្រើនពេកទៅខ្ញុំហ្នឹងក៏ធុញថប់ក្នុងជីវិតមិនដឹងធ្វើយ៉ាងម៉េចមានតែរៀបចំសាកល្បងធ្វើអ្នកនយោបាយព្រោះខ្ញុំអត់ឃើញអ្នកនយោបាយណាមួយដែលជាគំរូខ្ញុំបានទេ។ អញ្ចឹងបានខ្ញុំសម្រេចចិត្តថាធ្វើនយោបាយខ្លួនឯងតែម្តង។ ខ្ញុំអត់មានស្ថិតក្រោមនយោបាយរបស់អ្នកណាទាំងអស់»។
ការស្អប់អំពើពុករលួយបានចាក់ឬសជ្រៅក្នុងផ្នត់គំនិតរបស់លោកក្រវ៉ាញ ដារ៉នហើយលោកបានទប់ចិត្តមិនបានក្នុងសម័យសាធារណរដ្ឋរបស់លោកសេនាប្រមុខលន់ នល់ ដោយលោកបានដឹកនាំការចាប់ខ្លួនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលម្នាក់ដែលពុករលួយនិងគាបសង្កត់ប្រជាពលរដ្ឋ។
គណបក្សខ្មែរឈប់ក្រ មានគោលនយោបាយខុសពីគេក្នុងរឿងអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាម។ លោកក្រវ៉ាញ ដារ៉ន បញ្ជាក់ថារដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនឹងរៀបចំឱ្យជនភៀសខ្លួនវៀតណាមចេញពីប្រទេសខ្មែរទៅតាំងទីលំនៅនៅប្រទេសទីបី។
គណបក្សខ្មែរឈប់ក្រមានលេខរៀងទី៦លើសន្លឹកឆ្នោត។
៧ ) គណបក្សសង្គ្រោះ ជាតិ (គសជ)
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាគណបក្សមានសក្តានុពលខ្លាំងនិងមានកម្លាំងប្រហាក់ប្រហែលគ្នានឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សរបស់លោកកឹម សុខានិងគណបក្សសម រង្ស៊ី។ គណបក្សនេះមានមេដឹកនាំដែលមានលោកសម រង្ស៊ីជាប្រធានបក្សនិងលោកកឹម សុខាជាអនុប្រធានហើយត្រូវបានគណបក្សយកមេដឹកនាំទាំងពីរមកដាក់ធ្វើការឃោសនាទន្ទឹមគ្នា។
លោក សម រង្ស៊ី ដែលឆ្នាំនេះមានវ័យ៦៤ឆ្នាំជាអ្នកនយោបាយដែលចេញពីត្រកូលវរជនក្រុងភ្នំពេញដោយមានឱពុកជាអតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺលោក សម សារី។ លោកបានសិក្សាបញ្ចប់ថ្នាក់អនុបណ្ឌិតខាងផ្នែកគ្រប់គ្រងជំនួញនិងមានសញ្ញាប័ត្រផ្សេងៗទៀតខាងផ្នែកគណនីយ សេដ្ឋកិច្ច និងវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ។ លោកសម រង្ស៊ីបានចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨១តាមរយៈគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចនិងបានឡើងកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុមួយរយៈខ្លី។
លោកសម រង្ស៊ីក៏ធ្លាប់ជានាយកធនាគារ Paluel-Marmont ដែលជាធនាគារមានឯកទេសខាងស្រាវជ្រាវហិរញ្ញវត្ថុនិងវិនិយោគភាគហ៊ុន និងជាប្រធាននៃក្រុមហ៊ុនវិនិយោគ DR Gestion ពីឆ្នាំ១៩៨៨ដល់ឆ្នាំ១៩៩២មុននឹងលោកមកចូលប្រឡូកយ៉ាងពេញទំហឹងជាមួយនឹងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។ លោកសម រង្ស៊ីទើបតែត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជាលើកលែងទោសទាក់ទងនឹងការដកតម្រុយបង្គោលព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាមដែលលោកយល់ថាបានធ្វើឱ្យបាត់បង់ដីស្រែប្រជាកសិករនិងការផ្សាយឯកសារព្រំដែននានា។
ភរិយារបស់លោកសម រង្ស៊ី គឺលោកស្រីជូឡុង សូម៉ូរ៉ាក៏ជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រម្នាក់ដែរ។ គូស្វាមីនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាគូជីវិតនិងជាដៃគូក្នុងឆាកនយោបាយក៏ខ្លាំងមួយ។ លោកសម រង្ស៊ី និងលោកស្រីជូឡុង សូម៉ូរ៉ា បានរៀបការចំនួន៤២ឆ្នាំហើយដោយមានកូនចំនួន៣នាក់។
មានប្រជាប្រិយ៍ភាពប្រហែលគ្នានេះដែរគឺលោកកឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្ស។ បើទោះបីជាឆ្លងកាត់ព្យុះភ្លៀងនយោបាយជាច្រើនដែលមានពេលមួយលោកត្រូវចាកចេញពីនយោបាយមួយរយៈពេលខ្លីទៅបង្កើតអង្គការសង្គមស៊ីវិល ក៏លោកកឹម សុខាត្រូវបានគេចងចាំចំពោះទស្សនៈមួយរបស់លោកដែល «មិនយកខ្មែរណាម្នាក់ជាសត្រូវទេ!»។
ជាអ្នកនយោបាយផងនិងជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនិងសិទ្ធិដីធ្លីផងលោកកឹម សុខាក៏ធ្លាប់ត្រូវរដ្ឋាភិបាលចាប់ដាក់ពន្ធនាគារមួយរយៈពេលខ្លីដែរមុននឹងត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកអន្តរាគមន៍ដោះលែងគាត់ចេញមកវិញ។ លោកត្រូវបានអង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិចាត់ទុកថាគឺជា«អ្នកទោសមនសិការ»។
លោកកឹម សុខា កើតនៅថ្ងៃទី២៧ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥៣ នៅខេត្តតាកែវ។ លោកបានចេញដំណើរពីអ្នកនយោបាយនៅក្នុងគណបក្សសេរីនិយមព្រះពុទ្ធសាសនា និងបន្តមកគណបក្សលោកតាសឺនសានពេលដែលមានការបែកប្រេះស្រាំនៅក្នុងបក្សនិងបានក្លាយជាសមាជិកគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចមួយរយៈខ្លីមុននឹងលោកបង្កើតគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សដែលចុងក្រោយបានច្របាច់បញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹងលោកសម រង្ស៊ីបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោកកឹម សុខាមានសញ្ញាប័ត្រអនុបណ្ឌិតខាងផ្នែកគីមីវិទ្យាពីវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាគីមីក្នុងទីក្រុងប្រាគ នៃសាធារណរដ្ឋឆេកូនិងសញ្ញាប័ត្រច្បាប់ពីសាកលវិទ្យាល័យច្បាប់និងសេដ្ឋកិច្ចក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។
៨ ) គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ (គសប)
គណបក្សចុងក្រោយគេនៅក្នុងសន្លឹកឆ្នោតគឺគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ។ គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យដឹកនាំដោយប្រធានបក្សដែលមានវ័យក្មេងជាងគេក្នុងចំណោមប្រធានគណបក្សនយោបាយទាំងអស់។ លោកខឹម វាសនាបានសម្រេចស្នាដៃធំៗជាច្រើនបន្ទាប់ពីលោកបានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាប័ត្រខាងផ្នែកនីតិសាស្រ្តក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ ដោយបានជាប់ឆ្នោតជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណបក្សសម រង្ស៊ីនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០០៣ សម្រាប់មណ្ឌលព្រៃវែង មុននឹងលោកលាលែងចេញពីគណបក្សនេះនៅថ្ងៃទី២៨ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៦។ លោកបានដឹកនាំគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ដែលលោកបានបង្កើតឡើង។
កើតនៅ ខេត្តព្រៃវែង ក្នុងភូមិពានា ឃុំក្តឿងរាយ ស្រុកកញ្ចៀច ខេត្តព្រៃវែង មេបក្សដែលមានវ័យ៤៣ឆ្នាំរូបនេះនៅមិនទាន់មានប្រពន្ធនៅឡើយទេ។
លោកខឹម វាសនាត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជាអ្នកដែលបានប្រើប្រាស់ធម្មអាថ៍ក្នុងការអប់រំពន្យល់សមាជិកនិងអ្នកមកចូលរួមស្តាប់លោកឱ្យយល់ស៊ីជម្រៅអត្ថន័យនៃពាក្យនយោបាយ។
លោកតែងតែជំរុញនូវគោលការណ៍សំខាន់មួយដែលគេអាចងាយស្រួលចាំបានរបស់គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ គឺ ការ «បន្ថយអំណាចរដ្ឋនិងបង្កើតអំណាចជូនពលរដ្ឋ»។
លោកខឹម វាសនាធ្លាប់បានបម្រើការងារនៅ នាយកដ្ឋានកិច្ចការនយោបាយនៃក្រសួងមហាផ្ទៃពីឆ្នាំ១៩៩៨ដល់ឆ្នាំ២០០៥ ដោយព្យួរការងារនេះទុកមួយរយៈសិនក្នុងពេលដែលលោកកំពុងចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយនេះ៕
១) គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជា (គសក)
គណបក្សដែលស្ថិតនៅលេខរៀងទីមួយលើសន្លឹកឆ្នោតដែលអ្នកបោះឆ្នោតមើលឃើញគឺគណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជា។ គណបក្សនេះមានមេបក្សគឺជាព្រះសង្ឃមួយអង្គដែលសមាជិកបក្សហៅថាព្រះគ្រូមហាថេរៈ លោកតាហង្សភ្នំត្បែងមានជ័យ។ គណបក្សមិនបានបញ្ចេញព័ត៌មានច្រើនទេទាក់ទងនឹងព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់មេដឹកនាំបក្សរូបនេះក្រៅតែពីថាព្រះអង្គនៅបួសនៅឡើយនិងមានព្រះជន្មជាង៧០ព្រះវស្សាហើយនឹងមកកាន់កិច្ចការនៅពេលណាដែលគណបក្សនេះឈ្នះឆ្នោត។
កិច្ចការផងទាំងឡាយត្រូវបានទទួលរ៉ាប់រងដោយលោក សេង សុខេង ប្រធានស្តីទីរបស់គណបក្សដែលជាអ្នកចេញមុខដឹកនាំគណបក្សចូលប្រឡូកក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រសម្រាប់នីតិកាលទី៥នេះ។
លោកសេង សុខេងកើតនៅថ្ងៃទី១៩ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧៣នៅស្រុកពារាំងខេត្តព្រៃវែង។ លោកមានកូនបួននាក់ស្រីពីរនិងប្រុសពីរនាក់។
លោក សេង សុខេងមិនមែនចេញមកពីត្រកូលអ្នកនយោបាយទេគឺលោកជាកូនកសិករសុទ្ធសាធ។ លោកបានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់វេជ្ជបណ្ឌិតនៅឆ្នាំ២០០០នៅមហាវិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្រ្តក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយបានសិក្សាបន្តយកសញ្ញាប័ត្រអនុបណ្ឌិតខាងសុខភាពសាធារណៈនៅឆ្នាំ២០០៦។ លោកកំពុងបម្រើការនៅមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរសូវៀតដោយមានឯកទេសជំងឺទឹកនោមផ្អែម។
លោកសុខេង បានបញ្ជាក់ពីគោលបំណងនៃការហក់ចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយនេះថា៖
«គឺជាបំណងប្រាថ្នារបស់ខ្ញុំគឺខ្ញុំចង់ធ្វើអ្វីៗបានដល់ប្រយោជន៍មនុស្សច្រើន មនុស្សទូទៅច្រើន។ នេះជាបំណងប្រាថ្នារបស់ខ្ញុំ»។
គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជាចាត់ទុកភាពក្រីក្រជា«សត្រូវចំពោះមុខដែលត្រូវដោះស្រាយជាបន្ទាន់»។
គណបក្សសញ្ជាតិកម្ពុជាសង្ឃឹមថានឹងទទួលបានអាសនៈយ៉ាងហោចណាស់៨០នៅក្នុងរដ្ឋសភាជាតិដោយលោកផ្អែកការសន្និដ្ឋានលើចំនួនរូបថតរបស់ប្រធានគណបក្សដែលពលរដ្ឋអ្នកមានជំនឿគោរពបូជាបានជាវយកទៅរក្សាទុកនៅតាមគេហដ្ឋាន។
២ ) គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលមានអក្សរកាត់ថា ររជកឯអសស
គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចគឺជាគណបក្សដែលមានការផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំច្រើនជាងគេនិងបានឆ្លងកាត់ការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងយ៉ាងខ្លាំងដែលធ្វើឱ្យគណបក្សនេះបានធ្លាក់ពីគណបក្សដែលមានចំណាត់ថ្នាក់លេខមួយហើយបាត់បង់ប្រជាប្រិយ៍ភាពជាបន្តបន្ទាប់។
ប្រធាននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះគឺសម្តេចរាជបុត្រីព្រះអនុជ នរោត្តម អរុណរស្មី។ សម្តេចរាជបុត្រីកើតនៅថ្ងៃទី២ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៥៥ នៅរាជធានីភ្នំពេញនិងជាបុត្រីពៅរបស់ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ អតីតព្រះមហាក្សត្រដ៏ឆ្នើមនៃប្រទេសកម្ពុជានិងមានមាតានាម ម៉ានីវណ្ណ ផានិវង្ស។
សម្តេចរាជបុត្រីមានស្វាមីគឺលោកកែវ ពុទ្ធរស្មីនិងមានបុត្រចំនួន៥អង្គ។ លោកកែវ ពុធរស្មីក៏ឈរឈ្មោះជាអ្នកតំណាងរាស្រ្តដែរ។
ដោយលើកម្រាមដៃពីរនៅរាល់វេទិការឃោសនាដែលជាសញ្ញានៃជ័យជម្នះនិងជាលេខពីរដែលកំណត់លេខគណបក្សនៅលើសន្លឹកឆ្នោតផង វត្តមានសម្តេចរាជបុត្រីបានធ្វើឱ្យគណបក្សនេះនៅបន្តបាននូវសែរាជវង្សក្នុងការដឹកនាំគណបក្សរាជានិយមមួយនេះ។
មេបក្សរូបនេះបានចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយក្នុងឆ្នាំ១៩៨២ដោយកាន់តួរនាទីជានាយកព្រះរាជខុទ្ទកាល័យរបស់ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ។
សម្តេចរាជបុត្រីមានប្រវត្តិការងារភាគច្រើនក្នុងផ្នែកធនាគារនិងជាអ្នកការទូតរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដោយព្រះអង្គធ្លាប់ធ្វើជាប្រធានធនាគារកសិករកម្ពុជានិងធ្វើការនៅធនាគារពីរនៅសហរដ្ឋអាមេរិកហើយជាឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។
សម្តេចអរុណ រស្មីបានចូលរៀននៅសាលាបឋមសិក្សាដេកាត និង សាលាមធ្យមសិក្សារ៉ូម៉ាំងកាតូលិក ម៉ាទឺដៃ (ហៅថាសាលាយាយជី) នៅខេត្តកែប។ សម្តេចនរោត្តម អរុណរស្មី អាចនិយាយភាសាខ្មែរ ឡាវ ថៃ បារាំងនិងអង់គ្លេសបានយ៉ាងល្អ។
ព្រះអង្គធ្លាប់ត្រូវបានគណបក្សដាក់ឱ្យឈរជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីម្តងហើយកាលពីការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០០៨ប៉ុន្តែមិនបានទទួលលទ្ធផលដុំកំភួនអ្វីទេដោយសារគណបក្សរាជានិយមបានបំបែកចេញដល់ទៅពីរគឺគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចនិងគណបក្សនរោត្តមរណឫទ្ធិ។ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣នេះព្រះអង្គត្រូវបានគណបក្សដាក់ឱ្យឈរជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីជាលើកទីពីរដើម្បីដឹកនាំគណបក្សរាជានិយមតែមួយគត់ឱ្យទទួលជ័យជម្នះនិងអនុវត្តតាមមាគ៌ា«នយោបាយសីហនុនិយម»។
បើទទួលបានជ័យជម្នះព្រះអង្គអាចជានាយករដ្ឋមន្ត្រីស្រ្តីទីមួយក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលតួរនាទីស្រ្តីក្នុងឆាកនយោបាយកំពុងតែរីកចម្រើនទៅមុខយ៉ាងយឺតៗ។
៣ ) គណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យ (គសរប)
ស្រ្តីទីពីរនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០០១៣នេះដែលកាន់តំណែងជាប្រធានគណបក្សគឺលោកស្រី សុខ រ័ត្នសុវណ្ណបច្ចៈសីលា នៃគណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកស្រីមេបក្សនេះមានប្រវត្តិផ្ទាល់ខ្លួនកំសត់ជាងគេបង្អស់ក្នុងចំណោមមេបក្សទាំង៨។ តាមជីវប្រវត្តិសង្ខេបដែលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតចែកជូនឱ្យដឹងថាលោកស្រីសុខ រ័ត្នសុវណ្ណបច្ចៈសីលាកើតនៅថ្ងៃទី០៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៦៥ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ មេបក្សរូបនេះជាកូនកំព្រាដែលមិនស្គាល់សូម្បីតែឈ្មោះឱពុកម្តាយរបស់ខ្លួន ហើយបច្ចុប្បន្នជាស្រ្តី ម៉េម៉ាយដែលមានកូនប្រាំនាក់។ ប្រវត្តិរូបបានបញ្ជាក់ថាក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩លោកស្រីធ្លាប់ដើរសុំទានគេដើម្បីបានរស់ជីវិតហើយរៀនសូត្របានតែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។ លោកស្រីរ័ត្នសុវណ្ណបច្ចៈសីលាធ្លាប់ជាជនភៀសខ្លួនរស់នៅតាមបណ្តោយព្រំដែនខ្មែរថៃមុនពេលបានទៅរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកស្រីសុខ រ័ត្នសុវណ្ណបច្ចៈសីលាបានវិលត្រឡប់មកចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយនៅឆ្នាំ២០១១ដោយបង្កើតគណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យឡើង។
នេះគឺជាគណបក្សនយោបាយដែលគាំទ្រឱ្យមានប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតឯកត្តនាមនិងហាមមិនឱ្យមន្ត្រីរាជការធ្វើការងារពីរកន្លែងគឺការងារស៊ីវិលផងនិងជាកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធផងហើយក៏ដូចជាហាមឃាត់មិនឱ្យតំណាងរាស្ត្រកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីផងនិងតំណែងជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រផង។
គណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យឈរនៅលេខរៀងទីបីនៅក្នុងសន្លឹកឆ្នោតហើយបើតាមការឱ្យដឹងរបស់លោកស្រីសុវណ្ណបច្ចៈសីលាគឺថាគណបក្សនេះតំណាងឱ្យឃើញថាស្ត្រីមានឋានៈតូចទាបក៏អាចចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយបានដែរ។
៤ ) គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា (ប្រជ)
គណបក្សដែលមានលេខរៀងទីបួនលើសន្លឹកឆ្នោតពីអណត្តិជាប់ៗគ្នាគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
វរៈជននយោបាយបីនាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគឺលោក ជាស៊ីម លោកហ៊ុន សែននិងលោកហេង សំរិនត្រូវបានគណបក្សដែលមានដើមទងចេញពីបក្សកំម្មុយនីស្តមួយនេះលើកស្ទួយទន្ទឹមគ្នាតាំងពីមានការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ១៩៩៣មក។
ប្រធាន គណបក្ស គឺលោកជាស៊ីម បានកើតនៅថ្ងៃទី១៥ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ១៩៣២ក្នុងស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀង។
លោកជា ស៊ីមត្រូវបានក្រុមកំម្មុយនីស្តវៀតណាមជ្រើសរើសឱ្យចូលបម្រើការក្នុងពេលសង្រ្គាមប្រឆាំងនឹងបារាំងក្នុងទសវត្សរ៍១៩៥០។ លោកបានចូលរួមជាមួយនឹងក្រុមខ្មែរក្រហមហើយបានក្លាយជាលេខាបក្សស្រុកពញាក្រែក។ ក្រោយពីផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមលោកបានឡើងកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រោយមកកាន់តំណែងជាប្រធានរដ្ឋសភានៃរដ្ឋកម្ពុជា។ លោកបានកាន់តំណែងជាប្រធានសភាជាតិក្រោយពីការបោះឆ្នោតជាតិនៅខែឧសភាឆ្នាំ១៩៩៣ ហើយបានក្លាយជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩។
វរៈជនដ៏សំខាន់ម្នាក់ទៀតនៅក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគឺលោក ហេង សំរិន ប្រធានកិត្តិយសនៃបក្សនេះ។ កើតនៅថ្ងៃទី២៥ខែឧសភាឆ្នាំ១៩៣៤ លោកហេង សំរិនបានចូលរួមជាមួយនឹងក្រុមខ្មែរក្រហមនិងបានកាន់តំណែងជាមេបញ្ជាការកងពលថ្មើរជើងលេខ៤ពីឆ្នាំ១៩៧៦ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៨។ លោកបានធ្វើរដ្ឋប្រហារមិនបានសម្រេចមួយប្រឆាំងនឹងការដឹកនាំរបស់ប៉ុលពត ហើយក៏បានរត់ភៀសខ្លួនទៅប្រទេសវៀតណាមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨។ លោកហេង សំរិនបានឡើងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាប្រជាជនបដិវត្តន៍ដែលបានគ្រប់គ្រងប្រទេសក្រោយពីវៀតណាមបានផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩។ លោកក៏បានធ្វើជាប្រមុខរដ្ឋអស់ជាច្រើនឆ្នាំ។
អនុប្រធានបក្សដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់គណបក្សនេះគឺលោកហ៊ុន សែន។ លោកហ៊ុន សែនបានកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបានចំនួន២៨ឆ្នាំហើយជាអ្នកនយោបាយដែលមានបទពិសោធន៍ក្នុងឆាកនយោបាយច្រើនជាងគេនិងត្រូវរងការរិះគន់ក៏ដូចជាការសរសើរទាំងនៅឆាកអន្តរជាតិនិងក្នុងស្រុកចំពោះការដឹកនាំរបស់លោក។
លោកហ៊ុន សែនកើតនៅថ្ងៃទី៥ខែសីហាឆ្នាំ១៩៥២ នេះបើតាមសៀវភៅពីប្រវត្តិរបស់គាត់ប៉ុន្តែឆ្នាំកំណើតផ្លូវការនៅ គ.ជ.ប ដាក់ថា លោកកើតនៅថ្ងៃទី៤ខែមេសាឆ្នាំ១៩៥១។ លោកហ៊ុន សែនកើត នៅខេត្តកំពង់ចាមក្នុងគ្រួសារកសិករ។ លោកមានឈ្មោះដើមថាហ៊ុន ណាល់ ហើយបានរត់ចូលព្រៃដើម្បីតស៊ូប្រឆាំងនឹងការទម្លាក់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុចេញពីអំណាចក្នុងឆ្នាំ១៩៧០។
លោកហ៊ុន សែនបានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីតាំងពីឆ្នាំ១៩៨៥មកហើយលោកបានដើរតួរនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការចរចាសន្តិភាពដែលឈានដល់សម្រេចបានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពឆ្នាំ១៩៩១ដែលនាំឱ្យមានការបោះឆ្នោតតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកធ្លាប់បានកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីពីរក្រោយពីគណបក្សរបស់លោកបានចាញ់ឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ក្រោយពីគណបក្សរបស់លោកបានឈ្នះឆ្នោតនៅឆ្នាំ១៩៩៨លោកបានកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជាប់ជារហូតមក។ លោកហ៊ុន សែនត្រូវបានគណបក្សប្រើប្រាស់ជាសារដ៏សំខាន់មួយដើម្បីទាក់ទាញអ្នកបោះឆ្នោត។
ពាក្យស្លោកដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំនេះគឺ«បើស្រឡាញ់ បើអាណិត បើពេញចិត្ត បើជឿទុកចិត្តហ៊ុន សែនសូមបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺមានតម្លៃស្មើនឹងបោះឆ្នោតឱ្យខ្លួនឯង»។
កូនប្រុសពៅរបស់លោកហ៊ុន សែនឈ្មោះ ហ៊ុន ម៉ានី កំពុងឈរឈ្មោះ ជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រដែរ។
៥ ) គណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច (គខអស)
គណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចគឺជាគណបក្សដែលដឹកនាំដោយលោក ហួន រាជចំរើន។
ក្នុងវ័យ៥៣ឆ្នាំ លោក រាជចំរើនមានកូន៩នាក់ប្រុស៧នាក់ ស្រីពីរនាក់និងមានដើមកំណើតនៅស្រុកទ្រាំងខេត្តតាកែវ។
គណបក្សមានរូបសញ្ញាទំពាំងប្រាំដើមដែលជាការជួនគ្នាល្អជាមួយនឹងលេខរៀងទី៥ដែលមាននៅលើសន្លឹកឆ្នោត។
គណបក្សនេះមានត្រកូលចេញពីអ្នកសារព័ត៌មានដោយសារតែលោករាជចំរើនខ្លួនឯងធ្លាប់បានបង្កើតសារព័ត៌មានមួយហើយកូនប្រុសទាំងបីនាក់របស់លោកសុទ្ធតែជាចាងហ្វាងសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
លោករាជចំរើនមានសញ្ញាប័ត្របរិញ្ញាប័ត្រមកពីសាលាតិចណូនិងបានឆ្លងកាត់បទពិសោធន៍ការងារយ៉ាងក្រាស់ក្រែល ដោយធ្វើជាមន្ត្រីប៉ូលិស អ្នកតស៊ូក្នុងចលនារបស់ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច គ្រូបង្រៀន អ្នកជំនួញ និងប្រធានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាដើម។
មេបក្សរូបនេះប្រកាន់គោលការណ៍គោរពគណបក្សដទៃទៀតថាជារៀមច្បងនិងជាឱពុកម្តាយដោយសារតែគណបក្សរបស់លោកទើបបានបង្កើតឡើងក្នុងខែធ្នូឆ្នាំ២០១២តែប៉ុណ្ណោះ។
លោករាជចំរើនបានបញ្ជាក់ថា៖
«បានជាខ្ញុំបាទរៀបចំបង្កើតគណបក្សនេះឡើងដោយដាក់ឈ្មោះ ថាខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចដោយផ្អែកទៅលើជនជាតិខ្មែរទាំងអស់គឺជាម្ចាស់គណបក្សហើយរួមគ្នាអភិវឌ្ឍន៍ជាតិទើបយើងមានសេដ្ឋកិច្ច។ អញ្ចឹងបានខ្ញុំដាក់ឈ្មោះថាគណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច ហើយយើងយកចំណុចគោលការណ៍អភិវឌ្ឍន៍ជាតិមកនិយាយដោយយើងដើរតាមលំអានព្រះករុណាជាអង្គម្ចាស់ជីវិតដម្កល់លើត្បូងព្រះមហាវីរៈក្សត្រដែលលោកបានទាមទារឯករាជ្យជាតិពីបារាំងនៅ ឆ្នាំ១៩៥៤ដោយដើរតាមគោលនយោបាយ មួយអភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្ស អភិវឌ្ឍន៍វិស័យកសិឧស្សាហកម្ម អភិវឌ្ឍន៍វិស័យទេសចរណ៍និងអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសេដ្ឋកិច្ច»។
គណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចមានបាវចនា «សង្គ្រោះ បំរើ ការពារ» ហើយមានដាក់បេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រនៅតែខេត្តក្រុងចំនួន៧ប៉ុណ្ណោះ។
៦ ) គណបក្សខ្មែរឈប់ក្រ (គខឈក)
លោកក្រវ៉ាញ ដារ៉ន គឺជាប្រធាន«គណបក្សខ្មែឈប់ក្រ»ដែលជាគណបក្សមួយបានចាប់បដិសន្ធិនៅសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីថ្ងៃទី៤ខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៧។
លោក ក្រវ៉ាញ ដារ៉ន មានដើមកំណើតនៅស្រុកក្រគ ខេត្តពោធិ៍សាត់។ មេបក្សដែលមានវ័យ៥៩ឆ្នាំរូបនេះបានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់សេវាកម្មមនុស្សជាតិនិងសង្គមកិច្ចពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកបានបម្រើការងារដល់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងតួរនាទីជាបុគ្គលិកការងារសង្គមកិច្ចអស់រយៈពេល២៥ឆ្នាំហើយ។
មេបក្សរូបនេះមិនធ្លាប់មានមហិច្ឆតាចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយដើម្បីបានតំណែងធំដុំអ្វីឡើយក្នុងពេលកន្លងមកប៉ុន្តែកត្តាសង្គមកម្ពុជាបានបង្ខំចិត្តឱ្យលោកត្រូវតែចូលរួមដោយខានមិនបាន។ លោកក្រវ៉ាញ ដារ៉នបានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃការចូលនយោបាយនេះថា៖
«តាមពិតទៅខ្ញុំជា អ្នកមនុស្សធម៌សុទ្ធសាធ ខ្ញុំអត់ចូលចិត្តនយោបាយទេព្រោះអីខ្ញុំក៏មិនមែនជាអ្នកនយោបាយដែរប៉ុន្តែដោយសារតែការទុក្ខសោករបស់ខ្មែរកាន់តែខ្លាំងទៅៗ។ ខ្ញុំមានបង្កើតNGOsច្រើនសម្រាប់ជួយខ្មែរប៉ុន្តែដឹកថ្នាំពេទ្យថ្នាំអីមករដ្ឋាភិបាលគេពុករលួយទារលុយនេះលុយនោះច្រើនពេកទៅខ្ញុំហ្នឹងក៏ធុញថប់ក្នុងជីវិតមិនដឹងធ្វើយ៉ាងម៉េចមានតែរៀបចំសាកល្បងធ្វើអ្នកនយោបាយព្រោះខ្ញុំអត់ឃើញអ្នកនយោបាយណាមួយដែលជាគំរូខ្ញុំបានទេ។ អញ្ចឹងបានខ្ញុំសម្រេចចិត្តថាធ្វើនយោបាយខ្លួនឯងតែម្តង។ ខ្ញុំអត់មានស្ថិតក្រោមនយោបាយរបស់អ្នកណាទាំងអស់»។
ការស្អប់អំពើពុករលួយបានចាក់ឬសជ្រៅក្នុងផ្នត់គំនិតរបស់លោកក្រវ៉ាញ ដារ៉នហើយលោកបានទប់ចិត្តមិនបានក្នុងសម័យសាធារណរដ្ឋរបស់លោកសេនាប្រមុខលន់ នល់ ដោយលោកបានដឹកនាំការចាប់ខ្លួនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលម្នាក់ដែលពុករលួយនិងគាបសង្កត់ប្រជាពលរដ្ឋ។
គណបក្សខ្មែរឈប់ក្រ មានគោលនយោបាយខុសពីគេក្នុងរឿងអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាម។ លោកក្រវ៉ាញ ដារ៉ន បញ្ជាក់ថារដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនឹងរៀបចំឱ្យជនភៀសខ្លួនវៀតណាមចេញពីប្រទេសខ្មែរទៅតាំងទីលំនៅនៅប្រទេសទីបី។
គណបក្សខ្មែរឈប់ក្រមានលេខរៀងទី៦លើសន្លឹកឆ្នោត។
៧ ) គណបក្សសង្គ្រោះ ជាតិ (គសជ)
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាគណបក្សមានសក្តានុពលខ្លាំងនិងមានកម្លាំងប្រហាក់ប្រហែលគ្នានឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សរបស់លោកកឹម សុខានិងគណបក្សសម រង្ស៊ី។ គណបក្សនេះមានមេដឹកនាំដែលមានលោកសម រង្ស៊ីជាប្រធានបក្សនិងលោកកឹម សុខាជាអនុប្រធានហើយត្រូវបានគណបក្សយកមេដឹកនាំទាំងពីរមកដាក់ធ្វើការឃោសនាទន្ទឹមគ្នា។
លោក សម រង្ស៊ី ដែលឆ្នាំនេះមានវ័យ៦៤ឆ្នាំជាអ្នកនយោបាយដែលចេញពីត្រកូលវរជនក្រុងភ្នំពេញដោយមានឱពុកជាអតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺលោក សម សារី។ លោកបានសិក្សាបញ្ចប់ថ្នាក់អនុបណ្ឌិតខាងផ្នែកគ្រប់គ្រងជំនួញនិងមានសញ្ញាប័ត្រផ្សេងៗទៀតខាងផ្នែកគណនីយ សេដ្ឋកិច្ច និងវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ។ លោកសម រង្ស៊ីបានចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨១តាមរយៈគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចនិងបានឡើងកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុមួយរយៈខ្លី។
លោកសម រង្ស៊ីក៏ធ្លាប់ជានាយកធនាគារ Paluel-Marmont ដែលជាធនាគារមានឯកទេសខាងស្រាវជ្រាវហិរញ្ញវត្ថុនិងវិនិយោគភាគហ៊ុន និងជាប្រធាននៃក្រុមហ៊ុនវិនិយោគ DR Gestion ពីឆ្នាំ១៩៨៨ដល់ឆ្នាំ១៩៩២មុននឹងលោកមកចូលប្រឡូកយ៉ាងពេញទំហឹងជាមួយនឹងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។ លោកសម រង្ស៊ីទើបតែត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជាលើកលែងទោសទាក់ទងនឹងការដកតម្រុយបង្គោលព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាមដែលលោកយល់ថាបានធ្វើឱ្យបាត់បង់ដីស្រែប្រជាកសិករនិងការផ្សាយឯកសារព្រំដែននានា។
ភរិយារបស់លោកសម រង្ស៊ី គឺលោកស្រីជូឡុង សូម៉ូរ៉ាក៏ជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រម្នាក់ដែរ។ គូស្វាមីនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាគូជីវិតនិងជាដៃគូក្នុងឆាកនយោបាយក៏ខ្លាំងមួយ។ លោកសម រង្ស៊ី និងលោកស្រីជូឡុង សូម៉ូរ៉ា បានរៀបការចំនួន៤២ឆ្នាំហើយដោយមានកូនចំនួន៣នាក់។
មានប្រជាប្រិយ៍ភាពប្រហែលគ្នានេះដែរគឺលោកកឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្ស។ បើទោះបីជាឆ្លងកាត់ព្យុះភ្លៀងនយោបាយជាច្រើនដែលមានពេលមួយលោកត្រូវចាកចេញពីនយោបាយមួយរយៈពេលខ្លីទៅបង្កើតអង្គការសង្គមស៊ីវិល ក៏លោកកឹម សុខាត្រូវបានគេចងចាំចំពោះទស្សនៈមួយរបស់លោកដែល «មិនយកខ្មែរណាម្នាក់ជាសត្រូវទេ!»។
ជាអ្នកនយោបាយផងនិងជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនិងសិទ្ធិដីធ្លីផងលោកកឹម សុខាក៏ធ្លាប់ត្រូវរដ្ឋាភិបាលចាប់ដាក់ពន្ធនាគារមួយរយៈពេលខ្លីដែរមុននឹងត្រូវបានសហរដ្ឋអាមេរិកអន្តរាគមន៍ដោះលែងគាត់ចេញមកវិញ។ លោកត្រូវបានអង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិចាត់ទុកថាគឺជា«អ្នកទោសមនសិការ»។
លោកកឹម សុខា កើតនៅថ្ងៃទី២៧ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥៣ នៅខេត្តតាកែវ។ លោកបានចេញដំណើរពីអ្នកនយោបាយនៅក្នុងគណបក្សសេរីនិយមព្រះពុទ្ធសាសនា និងបន្តមកគណបក្សលោកតាសឺនសានពេលដែលមានការបែកប្រេះស្រាំនៅក្នុងបក្សនិងបានក្លាយជាសមាជិកគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចមួយរយៈខ្លីមុននឹងលោកបង្កើតគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សដែលចុងក្រោយបានច្របាច់បញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹងលោកសម រង្ស៊ីបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោកកឹម សុខាមានសញ្ញាប័ត្រអនុបណ្ឌិតខាងផ្នែកគីមីវិទ្យាពីវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាគីមីក្នុងទីក្រុងប្រាគ នៃសាធារណរដ្ឋឆេកូនិងសញ្ញាប័ត្រច្បាប់ពីសាកលវិទ្យាល័យច្បាប់និងសេដ្ឋកិច្ចក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។
៨ ) គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ (គសប)
គណបក្សចុងក្រោយគេនៅក្នុងសន្លឹកឆ្នោតគឺគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ។ គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យដឹកនាំដោយប្រធានបក្សដែលមានវ័យក្មេងជាងគេក្នុងចំណោមប្រធានគណបក្សនយោបាយទាំងអស់។ លោកខឹម វាសនាបានសម្រេចស្នាដៃធំៗជាច្រើនបន្ទាប់ពីលោកបានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាប័ត្រខាងផ្នែកនីតិសាស្រ្តក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ ដោយបានជាប់ឆ្នោតជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណបក្សសម រង្ស៊ីនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០០៣ សម្រាប់មណ្ឌលព្រៃវែង មុននឹងលោកលាលែងចេញពីគណបក្សនេះនៅថ្ងៃទី២៨ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៦។ លោកបានដឹកនាំគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ដែលលោកបានបង្កើតឡើង។
កើតនៅ ខេត្តព្រៃវែង ក្នុងភូមិពានា ឃុំក្តឿងរាយ ស្រុកកញ្ចៀច ខេត្តព្រៃវែង មេបក្សដែលមានវ័យ៤៣ឆ្នាំរូបនេះនៅមិនទាន់មានប្រពន្ធនៅឡើយទេ។
លោកខឹម វាសនាត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជាអ្នកដែលបានប្រើប្រាស់ធម្មអាថ៍ក្នុងការអប់រំពន្យល់សមាជិកនិងអ្នកមកចូលរួមស្តាប់លោកឱ្យយល់ស៊ីជម្រៅអត្ថន័យនៃពាក្យនយោបាយ។
លោកតែងតែជំរុញនូវគោលការណ៍សំខាន់មួយដែលគេអាចងាយស្រួលចាំបានរបស់គណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ គឺ ការ «បន្ថយអំណាចរដ្ឋនិងបង្កើតអំណាចជូនពលរដ្ឋ»។
លោកខឹម វាសនាធ្លាប់បានបម្រើការងារនៅ នាយកដ្ឋានកិច្ចការនយោបាយនៃក្រសួងមហាផ្ទៃពីឆ្នាំ១៩៩៨ដល់ឆ្នាំ២០០៥ ដោយព្យួរការងារនេះទុកមួយរយៈសិនក្នុងពេលដែលលោកកំពុងចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយនេះ៕
