ស្របពេលដែលវិស័យបច្ចេកវិទ្យាមានការរីកចម្រើន ការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក៏មានការកើនឡើងដែរ ដែលជំរុញឲ្យមានការរីកដុះដាលនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានបែបឌីជីថល ដែលនាំឲ្យមានការព្រួយបារម្ភថា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយតាមបែបបោះពុម្ពអាចនឹងមានការបាត់បង់ និងជួបបញ្ហាប្រឈមច្រើននាពេលអនាគត តែនាយកផ្នែកបោះពុម្ព និងនិពន្ធនាយក របស់ក្រុមហ៊ុនកាសែតនានាបាននិយាយថា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបប្រពៃណីនេះនៅតែមានសន្ទុះ និងស្ថិរភាពល្អ។
រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនកំពុងតែនិយមអានព័ត៌មានតាមរយៈទូរស័ព្ទទំនើប និងឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកផ្សេងៗដោយសេរី តាមភាពសម្បូរបែបនៃបណ្តាញអ៊ីនធឺណិតដែលមានតម្លៃសមរម្យ។
ទោះបីជាការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា និងព័ត៌មានយ៉ាងសម្បូរបែបលើប្រព័ន្ធដ៏មានឥទ្ធិពលនេះមានការរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងក៏ដោយ តែអ្នកគ្រប់គ្រងសារព័ត៌មានធំៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានអះអាងប្រាប់ VOA ថា ស្ថាប័នកាសែតរបស់ខ្លួនមិនទទួលផលប៉ះពាល់នោះទេ។ ហើយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបប្រពៃណីមួយនេះ នៅតែមានសន្ទុះ និងស្ថិរភាពល្អនៅឡើយ។ វាខុសពីអី្វដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍផ្សេងៗ។
លោក កៃ គឹមសុង និពន្ធនាយករបស់កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ជាភាសាខ្មែរ បានឱ្យដឹងថា ការលក់ចេញនៃកាសែតរបស់ស្ថាប័នលោកនៅតែមានការកើនឡើងបន្តិចបន្តួច បើប្រៀបធៀបទៅប៉ុន្មានឆ្នាំមុន។
លោក កៃ គឹមសុង ជឿជាក់ថា ក្នុងរយៈពេល៥ទៅ១០ឆ្នាំខាងមុខទៀត វត្តមានរបស់កាសែតនៅតែធ្វើចរាចរក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារអ្នកផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនៅតែបន្តការគាំទ្រ ធ្វើការផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនៅលើកាសែតដែលជាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដ៏ចំណាស់នេះ។
«ពិតមែនតែបណ្តាញព័ត៌មានសង្គមហ្នឹងវារីកចម្រីនលឿន មានសន្ទុះលឿនក៏ពិតមែន ក៏ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថា អ្នកដាក់ពាណិជ្ជកម្មទាំងអស់នោះ បង្វែរទៅរកការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មលើឌីជីថលទេ ឬលើបណ្តាញព័ត៌មានសង្គមអីទេ។ អ្នកផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនៅតែបន្តការគាំទ្រការបោះពុម្ពពាណិជ្ជកម្មរបស់គេនៅលើទំព័រកាសែត ពីព្រោះថា កាសែតហ្នឹងវាងាយនឹងអានជាង ងាយនឹងមើលជាង»។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី លោកកៃ គឹមសុងក៏បានផ្ដល់ដំបូន្មានទៅដល់ស្ថាប័នកាសែតនានាថា ពួកគេគួរតែពង្រឹង និងបង្កើតគេហទំព័ររបស់ស្ថាប័នពួកគេដើម្បីប្រកួតប្រជែង និងឈរជើងនៅក្នុងសង្គមឌីជីថលដែលវាយលុកក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលអនាគត។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ លោក Douglas Steel នាយកគ្រប់គ្រងទូទៅនៅកាសែតភាសាអង់គ្លេស The Cambodia Daily បានប្រាប់ VOA ថា ចំនួននៃការលក់ចេញនៃកាសែតរបស់លោកនៅតែមានស្ថិរភាព។ ទោះបីជាសព្វថ្ងៃនេះការជាវនៅតាមតូបកាសែតមានការធ្លាក់ចុះ តែអត្រាអតិជនដែលបានចុះឈ្មោះជាវជាប្រចាំមានការកើនឡើង។
«ព័ត៌មាននៅតែជាព័ត៌មាន ទោះបីជាវាស្ថិតក្នុងទម្រង់ណាក៏ដោយ មិនថា វាជារូបភាព ឬកាសែតនោះទេ។ តួនាទីរបស់ស្ថាប័នព័ត៌មានមានតែមួយគត់គឺប្រមូលព័ត៌មាន ដាក់ព័ត៌មានបញ្ចូលគ្នា និងផ្សាយចេញ មិនថា តាមទម្រង់ឌីជីថល ឬការបោះពុម្ព ដូច្នេះវាអាស្រ័យលើចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់អ្នកអានតែប៉ុណ្ណោះ»។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៨មក ស្ថាប័នកាសែត ឬប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបប្រពៃណីមួយចំនួនធំនៅកម្ពុជា និងព័ត៌មានថ្មីៗតាមអ៊ីនធឺណិត បានព្យាយាមបង្កើតគេហទំព័រសម្រាប់ស្ថាប័នខ្លួន ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងពាណិជ្ជកម្មផ្សេង ដែលប្រជាជននានាអាចចូលអានដោយមិនគិតថ្លៃ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កាសែតនៅតែដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់សម្រាប់បម្រើអតិថិជនរបស់ខ្លួនតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបប្រពៃណីនេះនៅឡើយ។ គេសង្កេតឃើញថា នៅតាមបណ្តោយផ្លូវប៉ាស្ទ័រ តូបកាសែតជាច្រើននៅតែមានភាពមមាញឹក និង រវល់ខ្លាំង ដោយសារតែមានអតិថិជនច្រើន។ អ្នកលក់នៅទីនេះបាននិយាយថា អាជីវកម្មរបស់ពួកគេនៅតែល្អ ជាពិសេសនៅពេលព្រឹក។
យុវជនឈ្មោះស្រ៊ីង ឆវ័ន្ត និស្សិតឆ្នាំទីបីផ្នែកច្បាប់នៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច បានប្រាប់ថា ខ្លួនជឿថា កាសែត ឬព័ត៌មានបែបបោះពុម្ពនេះនឹងមិនបាត់បង់នោះឡើយ ព្រោះវាមានផលប្រយោជន៍ច្រើន ដោយសារវាមានភាពងាយស្រួលក្នុងការរក្សាទុកជាឯកសារដើម្បីស្រាវជ្រាវ។
អតិថិជនកាសែតវ័យក្មេងរូបនេះបានថ្លែងដូច្នេះថា៖
«នៅក្នុងអ៊ីនធឺណិតភាគច្រើន នៅពេលដែលចេញព័ត៌មានថ្មីមក ព័ត៌មានចាស់ៗវាលុបបាត់ហើយ។ អញ្ចឹងយើងពិបាករកព័ត៌មានចាស់មកធ្វើឯកសាររបស់យើងណាស់»។
លោក អ៊ុន ផល្លី វេជ្ជបណ្ឌិតវ័យ៥០ឆ្នាំ នៅមន្ទីរពេទ្យចរីភ្នំពេញ ដែលជាអ្នកគាំទ្រប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបបោះពុម្ព ដូចជាកាសែត បានប្រាប់ VOA ថា ព័ត៌មាននៅក្នុងកាសែត មានការចែកតាមផ្នែក និងប្រភេទព័ត៌មានយ៉ាងល្អ រីឯប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបឌីជីថល ពេលខ្លះមានភាពច្របូកច្របល់។
«វាលើសត្រង់ថា វាគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាង ដូចថា ក្នុងមួយថ្ងៃហ្នឹង វានិយាយរឿងសព្វ។ បើអ៊ីនធឺណិត គ្រាន់តែថា វាលឿនជាងកាសែត។ ប៉ុន្តែពេលខ្លះវាផ្ដោតតែម្ដុំទេ ដូចថា ពេលមានបញ្ហាអីមួយអញ្ចឹង វាផ្ដោតតែលើមួយហ្នឹង អាផ្សេងទៀតវាភ្លេច»។
លោក សំ ភិរក្ស មន្ត្រីនៅក្រសួងការពារជាតិ បានឱ្យដឹងថា គាត់ចូលចិត្តអានព័ត៌មាននៅលើកាសែតជាជាងនៅលើទូរស័ព្ទទំនើប ឬ ឧបករណ៍ អេឡិចត្រូនិកផ្សេងៗទៀត ដោយសារវាអាចជួយការពារភ្នែករបស់លោក។
របាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៥របស់ក្រសួងប្រៃសណីយ៍បានឱ្យដឹងថាមានប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាជាង៥លាននាក់កំពុងប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត។ ដោយសារចំនួនអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត និងប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមនៅប្រទេសកម្ពុជាមានការកើនឡើងនាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គេហទំព័រព័ត៌មាន និង ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយតាមអ៊ីនធឺណិតមានការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។
លោក ស៊ុន ណារិន អ្នកគ្រប់គ្រងផ្នែកព័ត៌មានតាមអ៊ីនធឺណិតនៃគេហទំព័រសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ (VOD) ដែលបង្កើតឡើងចាប់ឆ្នាំ២០១១មក បានប្រាប់VOAថា ចំនួនអ្នកចូលអានព័ត៌មានក្នុងគេហទំព័ររបស់ VOD មានការកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ ហើយនាពេលចុងក្រោយនេះ VOD បានភ្ជាប់ខ្លួនទៅនឹងបណ្តាញសង្គម Facebook ក្នុងនោះ ក៏បានទទួលការ Like នៅលើទំព័រ Facebook ខ្លួនជាច្រើនផងដែរ។
«បើយើងគិតពីទំព័រ Facebook ដែលយើងមានចាប់តាំងពីការចាប់ផ្ដើមពីឆ្នាំ២០១១មកដល់ឆ្នាំនេះមានទៅដល់៤៤ម៉ឺន like ហើយ។ អញ្ចឹងមានន័យថា យើងឃើញចំនួនប្រជាជនហ្នឹង គឺអ្នកមើលហ្នឹងគាត់ចាប់ផ្ដើមកើនឡើងនៅលើ Facebook។ អញ្ចឹងបើយើងមើលការដែលគាត់ចូលគេហទំព័រមើលក៏មានការកើនឡើងដែរ គឺពីមុនមានតែ៣ ឬ ៤ពាន់ បន្ទាប់មកមានការកើនឡើង។ រហូតមកដល់ឥឡូវហ្នឹង វាអាចមាន៣ទៅ៤ម៉ឺននាក់នៅក្នុងមួយថ្ងៃ»។
លោក ស៊ុន ណារិន បានបន្តថា ចំណុចពិសេសបំផុតរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឌីជីថលគឺវាល្បឿន។ ប៉ុន្តែខ្លឹមសារព័ត៌មានមិនបានលម្អិតដូចក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយតាមបែបបោះពុម្ព ដូចជាកាសែតនោះទេ ព្រោះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបបោះពុម្ពមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការតាមដានព័ត៌មានផ្សេងៗ។
លោក អ៊ុក គឹមសេង រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព័ត៌មាន បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភអំពីអនាគតនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបបោះពុម្ព ដូចជាកាសែត បន្ទាប់ការវិវត្តនៃប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត និងការវាយលុកទីផ្សាររបស់ព័ត៌មានបែបឌីជីថល នាពេលបច្ចុប្បន្ននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
«សម្រាប់ប្រជាជន និងមហាជនទូទៅ ខ្ញុំគិតថា ពួកគាត់បាន និងកំពុងចាប់ផ្ដើមបោះបង់កាសែត ឬក៏មធ្យោបាយបោះពុម្ពហ្នឹងហើយ ហើយគាត់ផ្អែកទៅលើព័ត៌មានដែលគាត់ទទួលបានតាមរយៈទូរស័ព្ទ ឬតាមរយៈកុំព្យូទ័រ។ អញ្ចឹងយើងឃើញថា សារព័ត៌មានបែបបោះពុម្ពហ្នឹងកំពុងតែប្រឈមនឹងការបោះបង់ពីមនុស្សទូទៅ»។
លោក អ៊ុក គឹមសេងបានបន្តទៀតថា ការបាត់បង់កាសែតអាច«នឹងឈានមកដល់នាពេលអនាគត» ហើយវានឹងជួបប្រទះការលំបាកក្នុងការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងពិភពឌីជីថលនេះ ដោយសារប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលអន្តរកាលឈានទៅទំនើបកម្មនៃប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបបោះពុម្ព ដូចជាកាសែតជាច្រើននៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងនៅក្នុងប្រទេសជឿនលឿនមួយចំនួនទៀត ត្រូវបិទទ្វារជាបន្តបន្ទាប់ ចាប់តំាងពីមានវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ នាពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០០៨ និងការរីកដុះដាលនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបឌីជីថលនេះ៕
